Cuối tháng 11, Alibaba bất ngờ nhảy vào đường đua kính AI với ḍng Quark AI Glasses gồm 6 mẫu, lập tức leo lên top doanh số trên JD, Taobao, Douyin – bán hơn 7.000 chiếc chỉ trong 48 giờ.
Kính AI đang trở thành lĩnh vực cạnh tranh mới của các starup và ông lớn công nghệ. Ảnh: Sina.
Cuộc đổ bộ của các ông lớn
Đây chỉ là phần nổi của cơn sốt: từ Huawei, Xiaomi, Baidu đến hàng chục startup AR/VR đều lao vào, biến kính AI thành “đấu trường mới” của ngành công nghệ năm 2025.
Theo thống kê chưa đầy đủ, tính riêng năm nay, đă có hơn 40 mẫu kính AI được công bố bởi cả startup lẫn các tập đoàn công nghệ lớn. Bước sang nửa cuối 2025, các sản phẩm mới càng dồn dập: Baidu, Xiaomi, Alibaba… đều tung kính AI mới, trực tiếp “tranh bánh” với các startup.
Về công nghệ, kính AI thông minh hiện có hai ḍng chính: Loại thứ nhất, gọn nhẹ, thiên về giao diện giọng nói, hỗ trợ chụp ảnh, quay video, dịch thuật, tương tác giọng nói. Loại thứ hai, AR/VR tích hợp màn h́nh hiển thị, đưa nội dung số chồng lên thế giới thực hoặc tạo ra môi trường ảo hoàn chỉnh.
Kính AI của các “ông lớn” công nghệ đa số đi theo ḍng thứ nhất. Lư do là AI phát triển nhanh, giúp dễ dàng tích hợp dịch, nhận dạng… mà không phải giải quyết các bài toán khó của AR/VR như quang học phức tạp, trọng lượng lớn hay giá bán cao. Sự thành công của kính AI Meta + Ray-Ban càng khiến các tập đoàn “nóng mắt” tham gia vào cuộc đua.
Kính Ray-Ban Stories thế hệ đầu của Meta. Ảnh: Sohu.
Các “ông lớn” đều kỳ vọng kính AI sẽ trở thành “cổng giao diện di động thế hệ mới”. Ông Tống Cương (Song Gang) – Giám đốc mảng thiết bị thông minh của Alibaba, phụ trách Quark AI Glasses – tuyên bố kính AI sẽ trở thành “đôi mắt và đôi tai mới của con người”.
Xiaomi AI Glasses sau khi bán ra năm nay đă đạt hơn 200.000 đơn hàng. Mức giá phổ biến của các sản phẩm này là 2.000–4.000 NDT; Xiaomi bán lẻ 1.999 NDT, bản flagship của Quark là 3.799 NDT.
Tuy nhiên, nhiều người trong ngành nhận định các tập đoàn lớn mới ở giai đoạn thử nghiệm, trong khi các startup buộc phải tận dụng “khoảng trống thời gian” này để đào sâu các ngách thị trường, tạo lợi thế cạnh tranh.
Kính AI Quark S1 của Xiaomi. Ảnh: Sohu.
V́ sao kính AI “hot”?
Cơn sốt kính AI bùng nổ phần lớn là nhờ Meta và Ray-Ban tung ra ḍng kính tạo thành “siêu phẩm”, vô t́nh trở thành mẫu tham chiếu cho các hăng Trung Quốc.
Meta từ năm 2019 đă hợp tác với Essilor Luxottica, bỏ màn h́nh đắt tiền, tập trung vào camera góc nh́n thứ nhất và tương tác âm thanh, đưa trọng lượng xuống dưới 50g – gần bằng kính thường – giải quyết bài toán “không muốn đeo” do nặng.
Năm 2021, Meta ra mắt Ray-Ban Stories – chụp ảnh, quay video, điều khiển giọng nói. Tháng 9/2023, ra mắt Meta Smart Glasses thế hệ 2. Đến đầu 2025 đă bán hơn 2 triệu chiếc (2024 hơn 1 triệu; nửa đầu 2025 hơn 1 triệu). Tháng 9/2025, Meta ra mắt Meta Ray-Ban Display – bổ sung màn h́nh, hỗ trợ nhắn tin, gọi video.
Tại Trung Quốc, Huawei, Xiaomi, Alibaba, Baidu cũng liên tục tung ra kính AI: từ Huawei AI Glasses 2 (4/2025), Xiaomi (6/2025), Quark của Alibaba (11/2025), Xiaodu của Baidu (11/2025).
Các startup AR/VR như Rokid cũng chuyển sang làm kính AI, tận dụng sự trưởng thành nhanh của công nghệ.
Các mẫu kính mới nặng 39–50g, ngoại h́nh giống kính phổ thông nhưng tích hợp camera, mic, loa, dịch thời gian thực, ghi âm AI… và thường không có màn h́nh.
Về chip: Huawei dùng chip nội địa “Wuqi”; các hăng khác dùng Snapdragon AR1; Xiaomi và Alibaba dùng cấu h́nh kép AR1 + Hengxuan (Bestechnic), chip dư công suất để dành cho nâng cấp sau.
Về phần mềm: mỗi hăng tích hợp mô h́nh ngôn ngữ lớn (LLM) riêng: Huawei dùng Pangu; Alibaba dùng Tongyi Qianwen + trợ lư Qianwen App; Baidu dùng “Super Xiaodu”; Xiaomi dùng LLM tự phát triển. Trong khi đó startup như Rokid dùng DeepSeek hoặc Qianwen tuỳ theo nhu cầu.
Sản xuất được giao cho các nhà máy ODM (thiết kế – sản xuất trọn gói) lớn như GoerTek, Luxshare Precision, Lens Technology… vốn quen sản xuất VR/AR và smartphone.
Trong các “ông lớn”, ai đang phát triển kính AI? Huawei và Xiaomi đă có nền tảng hơn 10 năm từ thời VR bùng nổ (2016). Khi VR nặng và cồng kềnh thất bại, các đội ngũ liền chuyển hướng sang kính nhẹ. Trong quá tŕnh này, nhiều nhân sự ṇng cốt đă rời đi và sáng lập các startup mới.
Baidu và Alibaba th́ mới tham gia gần đây, chủ yếu dựa trên đội ngũ từng làm loa thông minh. Một số “ông lớn” khác vẫn đang thăm ḍ.
Tiềm năng thị trường và thách thức
Theo Grand View Research (GVR) - công ty nghiên cứu thị trường có trụ sở chính tại Mỹ - quy mô thị trường kính AI năm 2024 là 1,93 tỷ USD và dự kiến đạt 8,26 tỷ USD vào năm 2030. Meta chiếm tới 73% thị phần trong nửa đầu 2025.
Công ty nghiên cứu thị trường hàng đầu thế giới IDC cho biết trong nửa đầu 2025 có 4,065 triệu kính AI được xuất xưởng trên toàn cầu (tăng 64,2%). Trung Quốc xuất xưởng hơn 1 triệu (chiếm 24,6%), tốc độ tăng rất nhanh.
Nhưng thị trường c̣n rất sơ khai. Vẫn c̣n các thách thức kỹ thuật: Hiện tượng “ṛ sáng” ở góc nh́n đặc biệt hoặc môi trường tối; pin yếu – chỉ có thể dùng trong 2–3 giờ; mô h́nh đa phương thức vẫn gặp độ trễ/nhận sai; hệ sinh thái nội dung c̣n nghèo nàn.
Ông Chúc Minh Minh, CEO kỳ lân Rokid cho rằng sản phẩm của các “ông lớn” vẫn là thử nghiệm; họ chưa đầu tư lớn. Khi họ thực sự “xuống tiền”, mức độ cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn nhiều.
Nếu chỉ cung cấp tính năng AI cơ bản (dịch, chụp ảnh, ghi âm) th́ thị trường rất dễ bị các tập đoàn lớn thâu tóm – như từng xảy ra với loa thông minh và đồng hồ thông minh.
Các “ông lớn” có các ưu thế: Chuỗi cung ứng mạnh, ép giá tốt; kết nối chặt chẽ với smartphone và hệ sinh thái có sẵn; có kinh nghiệm thiết kế UX (trải nghiệm người dùng) cho thiết bị tiêu dùng. Nhưng họ cũng có “gánh nặng lịch sử”: Nội bộ dễ xung đột lợi ích khi ra sản phẩm mới; nhân sự giỏi thường chọn vào bộ phận cũ ổn định, tránh rủi ro; bị trói buộc bởi việc phải dùng mô h́nh AI nội bộ, khiến tốc độ cập nhật bị chậm.
Ngược lại, startup có lợi thế nhanh, linh hoạt, có thể kết nối mọi mô h́nh AI và chỉ tập trung vào một sản phẩm.
Cục diện tương lai có thể giống như đồng hồ thông minh: mặc dù có Apple Watch và Huawei Watch, nhưng Garmin vẫn là “vua” trong giới thể thao. Một chiếc kính AI chỉ cần chiếm được ḷng trung thành của một nhóm khách hàng, khiến họ sẵn sàng trả giá cao, th́ hoàn toàn có thể sống khoẻ dù bị bao quanh bởi các “ông lớn”.
Ngoài ra, xuất khẩu/đi ra thị trường quốc tế cũng là cơ hội lớn. Các tập đoàn lớn bị hạn chế bởi cơ cấu tổ chức, ít khi mở rộng toàn cầu ngay từ đầu. Trong khi robot bể bơi, robot hút bụi, máy in 3D… đều khởi đầu bằng thị trường quốc tế rồi mới “ngược ḍng” về Trung Quốc. Đây cũng là con đường mà các startup kính AI có thể học theo.
VietBF@ sưu tập
