Theo như tờ Wall Street Journal (WSJ) mới đây tiết lộ rằng, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đă âm thầm chuyển thành phần vũ khí chống máy bay không người lái lẽ ra dành cho Ukraine sang cho lực lượng Mỹ tại Trung Đông, làm dấy lên lo ngại về cam kết suy giảm của Washington với Kiev, khi có quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Ukraine liên tục phải đối phó với làn sóng tấn công bằng UAV và tên lửa từ Nga.
Mỹ hỗ trợ Ukraine tên lửa APKWS dưới dạng bệ phóng từ mặt đất. Ảnh: Defense Express.
WSJ dẫn nguồn tin từ Quốc hội Mỹ cho biết, Lầu Năm Góc đă dừng chuyển cho Ukraine các ng̣i nổ đặc biệt dùng cho tên lửa đối không để ưu tiên cung cấp cho lực lượng Mỹ ở Trung Đông. Loại ng̣i nổ này đang được Ukraine sử dụng để bắn hạ máy bay không người lái (UAV) của Nga.
Quyết định gây tranh căi
Theo WSJ, Bộ trưởng Quốc pḥng Peter Hegseth đă ủy quyền cho cơ quan liên quan, chuyển các ng̣i nổ đặc biệt cho lực lượng không quân Mỹ, dù chúng ban đầu được mua để viện trợ cho Ukraine.
Trong thông báo gửi Ủy ban Quân vụ Thượng viện, Bộ Quốc pḥng cho biết nhu cầu sử dụng các ng̣i nổ là một “vấn đề khẩn cấp do Bộ trưởng xác định”.
Quyết định được đưa ra trong bối cảnh Ukraine liên tục phải đối phó với làn sóng tấn công bằng UAV và tên lửa từ Nga, c̣n lực lượng Mỹ ở Trung Đông cũng phải sẵn sàng trước nguy cơ xung đột với Iran hoặc các cuộc tấn công mới từ lực lượng Houthi tại Yemen.
Những người ủng hộ động thái này cho rằng Lầu Năm Góc có quyền hành động theo luật chi tiêu quân sự khẩn cấp được Quốc hội thông qua năm ngoái. Tuy nhiên, điều này đă vấp phải phản đối từ các nghị sĩ ủng hộ Ukraine, những người cho rằng Lầu Năm Góc chưa giải thích rơ tác động của sự thay đổi này đối với năng lực pḥng thủ của Kiev, cũng như tính cấp thiết của nhu cầu từ không quân Mỹ.
Tên lửa APKWS được nạp vào bệ phóng Vampire. Ảnh: Lữ đoàn số 37 của quân đội Ukraine.
“Ukraine rất cần các vũ khí đánh chặn UAV Nga”, bà Celeste Wallander, cựu quan chức cấp cao tại Bộ Quốc pḥng dưới thời chính quyền tiền nhiệm Joe Biden, nhận định. “Tuy nhiên, cũng có nhu cầu khẩn cấp trong việc bảo vệ binh sĩ và căn cứ Mỹ tại Trung Đông”, bà Wallander thừa nhận.
Dấu hiệu chính quyền ông Trump cắt giảm hỗ trợ cho Ukraine
Chính quyền ông Biden trước đây đă cho phép chuyển các ng̣i nổ này cùng với nhiều hệ thống vũ khí khác theo khuôn khổ Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine (USAI), chương tŕnh cho phép chính phủ Mỹ chi hàng tỷ USD để mua vũ khí từ các công ty quốc pḥng trong nước dành cho Ukraine.
Dù ngân sách của chương tŕnh USAI đă được sử dụng hết, các chuyến giao hàng vẫn được lên kế hoạch đến Ukraine trong năm nay và năm sau – trừ khi chính quyền ông Trump tiếp tục ngừng cung cấp cho Ukraine với lư do cần ưu tiên cho quân đội Mỹ.
Các ng̣i nổ đặc biệt trên là thành phần then chốt của Hệ thống Vũ khí Tiêu diệt Chính xác Tăng cường (APKWS). Mẫu tên lửa giá rẻ này có thể được phóng từ các chiến đấu cơ F-16 và F-15E nhằm tiêu diệt UAV. Thành phần quan trọng nhất là “ng̣i nổ tiếp cận, có chức năng kích nổ đầu đạn khi tên lửa đến gần mục tiêu.
Dưới thời chính quyền tiền nhiệm Joe Biden, Mỹ đă có sửa đổi để Ukraine có thể phóng tên lửa APKWS từ bệ phóng trên mặt đất, sử dụng như một tổ hợp pḥng không giá rẻ để đối phó UAV.
Quốc hội Mỹ xem xét sản xuất thêm
Các thành phần tên lửa APKWS, trong đó đầu đạn là thành phần quan trọng. Ảnh: Defense Express.
Một trợ lư Quốc hội cho biết Ủy ban Quân vụ Thượng viện đang xem xét việc cấp thêm ngân sách để sản xuất thêm các thành phần vũ khí chống UAV. Phía Quốc hội đánh giá cao việc Lầu Năm Góc đă nhanh chóng thông báo cho các nghị sĩ về quyết định dừng chuyển ng̣i nổ đặc biệt cho Ukraine, để Quốc hội có thể cân nhắc trong quá tŕnh phân bổ ngân sách.
Tuy nhiên, một trợ lư Quốc hội thuộc đảng Dân chủ đă lên tiếng chỉ trích gay gắt. “Từ chối cung cấp cho Ukraine những vũ khí thiết yếu ở thời điểm then chốt này của cuộc chiến là điều không thể chấp nhận được”, người này nói. “Việc không giải thích rơ lư do chỉ khiến quyết định này trông giống như một động thái trừng phạt”.
Theo các chuyên gia, việc Lầu Năm Góc chỉ đề cập ngừng chuyển "ng̣i nổ đặc biệt" chứ không nói thẳng là ngừng gửi tên lửa APKWS là v́ một số lư do.
Thứ nhất là để tránh gây tiếng xấu về cam kết với Ukraine. Nếu nói công khai là ngừng chuyển giao toàn bộ tên lửa APKWS th́ sẽ bị hiểu là một bước rút lui rơ ràng trong hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Điều này có thể gây phản ứng tiêu cực trong nội bộ nước Mỹ và từ các đồng minh NATO.
Thứ hai là giữ cánh cửa viện trợ mở. Bằng cách không công khai nói rằng Mỹ ngừng chuyển APKWS, chính quyền ông Trump vẫn có thể tuyên bố không rút lại bất kỳ hệ thống vũ khí nào, mà chỉ "tái điều phối một thành phần kỹ thuật khẩn cấp".
Nh́n chung, “ng̣i nổ đặc biệt" là linh kiện rất nhạy cảm, phức tạp và sản xuất chậm, nhất là trong môi trường chiến tranh hiện đại, nơi mà UAV đang chiếm ưu thế. Nếu ngừng cung cấp thành phần này, th́ dù c̣n khung thân tên lửa, bệ phóng và đầu ḍ laser, Ukraine cũng không thể sử dụng vũ khí được.
