Việt Nam là đất nước có rất nhiều đặc sản. Nhưng những đặc sản của Việt Nam ngày một bị xa lánh. Người dân săn lung hàng ngoại, đạp lên cả một dân tộc.
Với du khách phương Tây, bỏ ra chưa đến một đô la được thưởng thức 1kg vải tươi ngon là điều tuyệt vời.Thế nhưng, người dân trong nước lại thờ ơ ngay cả khi trái vải ở chính vụ, thơm, ngọt, được bán với giá rất rẻ. Vải thiều Bắc Giang và nhiều sản vật của Việt Nam đang chết ngay trên "sân nhà".
Quả vải đang vào chính vụ, chỉ riêng tỉnh Bắc Giang, năm nay thu hoạch ước đến 100.000 tấn, một con số khủng khiếp. Liền một tuần qua, ngày nào tôi cũng mua vải trên đường đi làm. Vải rất ngon, tươi, ngọt, thơm mát, và giá thì rất rẻ, chỉ 15.000 đồng/ cân. Người bán nói rằng, họ phải dậy từ 3h sáng để hái vải, sau đó thồ ra chợ bán. Chợ, thực ra là nơi tập trung vải từ khắp các huyện của tỉnh Bắc Giang, đợi thương lái đến mua và chuyển đi bằng ô tô. Hôm nào ô tô về nhiều, vải bán hết và phải hết sớm, thì vui. Chỉ cần xe về chậm, hay thậm chí không về, vải để từ sáng đến xế trưa là đã héo rũ, đến chiều xuất hiện các vết thâm đen, và đến hôm sau thì rụng, thối, sâu đầu, khó mà bán cho ai nữa.
Vậy nên, quả vải muốn xuất khẩu, muốn đưa đi vùng khác, thì phải trăm phương ngàn kế giữ cho quả vải tươi lâu. Đơn giản và phổ biến nhất hiện nay là ngâm vải vào nước sục ozone, ướp đá lạnh, hoặc cho vào xe container có điều hòa làm mát. Những cách này giữ vải tươi được 2-3 ngày. Muốn lâu hơn, thì phải sử dụng đến các hóa chất bảo quản như Axit clohydric (HCl) hoặc Natrihydrosulfit (NaHSO3). Nhưng quả vải muốn đi xa hơn trên thế giới, thì không còn được tươi nguyên nữa, nó sẽ được tách vỏ, bỏ hột, ngâm nước đường, hoặc ép lấy nước và xử lý thành nước vải đóng hộp.
Vải là thứ quả cực kỳ được yêu thích ở nhiều quốc gia trên thế giới. Được biết đến với tên phổ biến nhất là “lychee” (phiên từ âm Hán “lệ chi”), quả vải được sử dụng cho một số loại đồ uống cao cấp, làm bánh ngọt, mứt, hoặc pha chế cùng các loại rượu để tạo thành các loại cocktail. Không có nhiều quốc gia trồng được loại quả quý này, và chắc chắn Việt Nam là quốc gia trồng vải có sản lượng cao nhất, cũng như chất lượng tốt nhất.
Tuy nhiên, ở Châu Âu, nguồn quả vải được biết đến chủ yếu từ Madagasca – chủ yếu là sản phẩm đóng hộp. Quả vải Madagasca tươi được hái khi còn chưa chín hẳn, có màu vàng, hột to và vị chua hơn vải thiều Việt Nam. Vậy nhưng, khi xuất sang các nước phương Tây, quả vải Madagasca lại nổi tiếng hơn vải Việt Nam rất nhiều. Thật tội nghiệp, những quả vải ngâm nước đường, đã mất đi quá nửa hương vị tự nhiên, vậy mà vẫn khiến bao người hâm mộ.
Bất kỳ du khách nước ngoài nào, khi được mời ăn quả vải Việt Nam, đều trầm trồ khen ngon. Có những người có thể ăn ngay hàng cân vải tươi, bất chấp lời cảnh báo quả vải có hàm lượng đường rất cao và có tính nóng. Với du khách phương Tây, bỏ ra chưa đến một đô la và được ăn “lychee” tuyệt hảo thỏa thích, đó là một trong những điều tuyệt vời nhất mà họ có thể trông đợi ở một chuyến du lịch.
Vậy nhưng, người Việt Nam lại không như vậy. CEO của một chuỗi siêu thị lớn nhất nhì miền Bắc cho biết, hệ thống siêu thị của bà những năm qua không dám nhập quả vải về tiêu thụ khi chín rộ. Trái lại, vào đầu mùa, khi mới chỉ có loại vải tu hú (bói quả khi chim tú hú bắt đầu về ăn), quả to, vỏ dày, hột lớn, vị chua và chát, thì lại có thể nhập vì tiêu thụ rất tốt. Bà giải thích, đó chủ yếu do tập quán mua về…thắp hương, và nếm hoa quả đầu mùa của người dân Việt Nam. Thế nhưng, chỉ đôi ba tuần sau đó, khi vải thực sự vào mùa, nhiều, ngon và rẻ, thì người dân lại hờ hững. Để rồi, khi vụ qua đi, thì vào cuối mùa, giá quả vải lại cao vọt lên, với tâm lý: “hết mùa rồi, ăn nốt!”.
Bạn tôi, một kỹ sư chế tạo ô tô đang công tác tại Nhật Bản cho biết, người dân nước này không chỉ có ý thức tôn trọng thực phẩm, mà còn có kiến thức rất tốt về nông sản. Không chỉ các loại hoa quả đặc sản như nho, mận, lê, táo, mà các loại rau củ theo mùa, cũng được người dân nhiệt tình mua rồi tiêu thụ hết rất nhanh. Các loại nông sản của Nhật không dùng chất bảo quản, nên hầu hết chỉ để được đôi ba ngày. Nhưng hầu như các cửa hàng, siêu thị…không bao giờ thừa mứa nông sản. Rau củ quả luôn là mặt hàng bán rất chạy. Người Nhật hiểu rằng, rau củ quả tươi sạch mà món quà quý mà thiên nhiên ban tặng, là công sức một nắng hai sương của người nông dân. Sử dụng rau củ quả tươi, càng gần thời điểm thu hoạch, thì càng có lợi cho sức khỏe. Bởi vậy, họ không chê ỏng chê eo, quay lưng với sản vật quê nhà.
Thêm nữa, sự vào cuộc hợp lý của chính phủ, cũng góp phần điều tiết việc tiêu thụ nông sản. Chẳng hạn, từ tháng 10 đến tháng 1, là mùa quýt vùng Shizuoka chín rộ. Quýt ở đây là đặc sản nổi tiếng, có sản lượng rất lớn khi vào chính vụ - tương tự quả vải ở Việt Nam. Nhưng chính phủ Nhật yêu cầu các hệ thống siêu thị vào cuộc, lo đầu ra cho người nông dân. Quýt Shizuoka được nhanh chóng vận chuyển tiêu thụ khắp nước Nhật. Kết quả là cũng chẳng còn mấy quýt mà xuất khẩu, người dân Nhật Bản đã tiêu thụ hết rồi.
Ngay thời điểm này, tháng 7, cũng là “tháng dưa hấu quốc gia” của Hoa Kỳ (không biết truyền thống có từ bao giờ, nhưng Quốc hội Hoa Kỳ chính thức thông qua vào năm 2007). Người Mỹ thích ăn dưa hấu. Tháng 7 cũng là tháng đỉnh điểm mua dưa. Chỗ nào cũng gặp dưa. Toàn quả to ngon. không hạt, giá rất rẻ so với mức sống của người Mỹ: khoảng 1 đô la/cân. Riêng về dưa hấu, người Mỹ có đến 2 đại diện là: Uỷ ban xúc tiến dưa hấu quốc gia và Hiệp hội dưa hấu quốc gia. Vào “tháng dưa hấu quốc gia”, khắp nơi mở đủ cuộc thi cho người trồng, người bán, người ăn tham gia, truyền thông rất mạnh về chất dinh dưỡng, lợi ích của dưa hấu, thậm chí cả cách bổ dưa, gọt dưa, để dưa trong tủ lạnh thế nào để ko hỏng... Người Mỹ, không chỉ trong tháng 7, yêu thích quả dưa hấu và trân trọng nó, nên nông dân trồng dưa Mỹ sống khỏe.
Bao năm qua, bài toán tìm đầu ra cho quả vải Việt Nam đã đặt ra, và lời giải cho đến nay vẫn mờ mịt. Năm nay, thành phố Hà Nội thí điểm bắt tay với tỉnh Bắc Giang, đưa vải thiều vào tiêu thụ trong các siêu thị, tổ chức cả một “Tuần lễ vải thiều Bắc Giang” để kích cầu. Kết quả tiêu thụ được hơn 30 tấn – một con số quả nhỏ bé so với 100.000 tấn vải mà cả tỉnh Bắc Giang thu hoạch trong vụ này. Rất nhiều người dân ở ngay Hà Nội, cho đến thời điểm này, vẫn chưa nếm quả vải đầu tiên của vụ vải năm nay, chỉ vì ngại. Hoặc vì thấy quả vải…rẻ quá.
VietBF © Sưu Tầm
