Đuổi đánh người khiến chết đuối có phạm tội giết người không?

Gần đây diễn ra nhiều vụ việc với nội dung cá nhân bị truy đuổi buộc phải nhảy xuống sông, hồ dẫn đến chết đuối. Vấn đề đặt ra ở đây, cái chết của những người xấu số là rủi ro hay cần bàn tới trách nhiệm pháp lý đối với những người thực hiện việc truy đuổi?

Thực tiễn pháp lý cho thấy để chứng minh hành vi truy đổi có cấu thành tội phạm hay không không phải là điều dễ dàng. Xác định một người phạm tội, đặc biệt là đối với tội giết người cần xem xét khía cạnh mục đích cũng như lỗi của người thực hiện hành vi. Càng khó khăn hơn khi xác định mục đích và lỗi của một nhóm người thực hiện hành vi đánh đuổi. Xoay quanh vấn đề này có nhiều ý kiến và quan điểm.



Bị đuổi đánh do vi phạm pháp luật

Trưa ngày 15/7/2013, trên địa bàn thôn Yên Lạc 2, xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa xảy ra vụ trộm chó. Hai tên trộm chó bị phát hiện và bị người dân trong thôn đuổi bắt. Hai người này lao thẳng xe máy xuống mép sông Mã. Do sợ và thấy nhiều người truy đuổi, hai người này đã bỏ lại xe máy và nhảy xuống song mã tẩu thoát. Hai ngày sau đó, ngày 17/7, người dân sống hai bên bờ sông Mã vớt được xác hai thanh niên, xác định là hai thanh niên trộm chó bị đuối nước và chết.Vụ việc trên, nguyên nhân truy đuổi là do hai thanh niên này trộm chó, người dân trong thôn thực hiện việc đuổi bắt thể hiện sự bất bình trước hành vi vi phạm pháp luật của hai thanh niên này, không xác định được mục đích giết người và không thể quy kết lỗi làm chết người đối với một nhóm người. Thực tế cho thấy tâm lý chung của xã hội đối với hành vi vi phạm pháp luật của những người bị đuổi bắt thì việc họ chết đuối do bị đuổi thường không nhận được sự cảm thông của mọi người, chính vì thế mà việc xem xét ai có trách nhiệm về cái chết đó cũng không được quan tâm.

Đối với trường hợp đuổi đánh dẫn đến chết người như trên thì việc truy cứu trách nhiệm hình sự của những người thực hiện việc truy đuổi là điều khó khăn và không thực hiện được trong thực tế.



Mẫu thuẫn dẫn đến bị đuổi đánh

Sự việc gây xôn xao dư luận gần đây với tên gọi “vụ quan tài diễu phố” cũng là một ví dụ điển hình cho vấn đề đuổi đánh người dẫn đến chết đuối. Nội dung vụ việc rất đơn giản, sau câu hỏi “mày là thằng nào, ở đâu”. Tuấn Anh bị nhóm Tú truy đuổi khỏi quán ăn, hô "chém chết nó đi". Hoảng sợ, Tuấn Anh nhảy xuống mương song vẫn bị đối thủ với theo đâm, ném đá. Kết luận của cơ quan điều tra anh Tuấn bị ngạt nước chết.So với trường hợp đuổi đánh kẻ vi phạm pháp luật với trường hợp vô cớ đuổi đánh, mâu thuẫn nên đuổi đánh thì vấn đề xem xét mục đích và lỗi của cá nhân hoặc nhóm người đuổi đánh cũng dễ dàng hơn. Từ việc hô hoán, rượt đuổi hung hãn, sử dụng công cụ dao, đá… Sự việc trên có dấu hiệu của mục đích giết người. Tuy nhiên, lỗi gây ra trong trường hợp này là lỗi vô ý hay cố ý thì trách nhiệm pháp lý sẽ khác nhau.

Vô ý làm chết người là hành vi của một người không thấy trước được hành vi của mình có khả năng gây ra chết người mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hoặc tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra chết người nhưng tin rằng hậu quả đó không xảy ra. Nếu như nhóm đuổi đánhchỉ có mục đích cố ý gây thương tích không dự liệu về việc rượt đuổi và không mong muốn kẻ bị ruợt đuổi chết đuối. Lỗi của họ là lỗi vô ý. Và họ có thể bị truy cứu về tội vô ý làm chết người theo quy định tại điều 98, Bộ luật hình sự.

Lỗi cố ý trực tiếp là lỗi của một người khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, nhận thức rõ hành vi của mình là có tính nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra. Trường hợp này, trong thực tế rất khó xác định, nhóm người thực hiện hành vi truy đuổi phải đã có sẵn kế hoạch đuổi đánh đến bờ sông, đồng thời biết nạn nhân không biết bơi nhưng vẫn cố tình ép nạn nhân phải nhảy xuống sông hoặc chặn không cho nạn nhân lên bờ. Khi đó mới thấy rõ được mục đích cũng như lỗi cố ý mong nạn nhân chết. và trường hợp này hành vi của cá nhân hoặc nhóm người có thể cấu thành tội giết người quy định tại Điều 93, Bộ luật hình sự.

Ngoài việc xem xét tích chất lỗi và mục đích đuổi đánh, thiết nghĩ nhà làm luật nên luật hóa tiêu chí nguyên nhân của việc bị đuổi đánh để xác định trách nhiệm pháp lý khi xảy ra trường hợp dẫn đến chết người. Dưới góc độ quy định của pháp luật, bài viết trên đây chỉ mang tính chất quan điểm, ý kiến. Với những sự việc diễn ra gần đây, pháp luật cần có quy định hướng dẫn cụ thể, rõ ràng hơn để điều chỉnh vấn đề này.
AP