Trước cổng chùa Xá Lợi (TP HCM) có 1 dãy quán bán các món ăn “đặc sản” cá kèo nên dân bản xứ quen gọi vậy cho dễ nhớ.
Muốn chọn cho mình một nơi để nghỉ ngơi, hay tham quan, tôi chọn nơi đến là Sài Gòn. Kể cũng lạ, từ thủ đô Hà Nội vốn đã luôn ồn ào, lại đi chọn chốn náo nhiệt hơn. Nhưng bạn sẽ bất ngờ khi ta có thể gặp những gì không bao giờ ngờ đến ở những nơi mà ta vẫn cứ nghĩ rằng: biết rồi, nơi cũ.
Một góc chùa Xá Lợi. Ảnh: tin.lukhach.com.
Tôi đến một ngôi chùa ngay trung tâm thành phố, nơi mà tôi đến hầu như trong mỗi chuyến công tác TP HCM. Tôi chọn chùa là bởi chùa có kiến trúc hiện đại nhưng rất mang sắc thái dân tộc Việt, một dấu ấn rất Sài Gòn. Ngôi chùa cũng là biểu tượng và chứa đựng các dấu ấn của cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài Ngô Đình Diệm.
Lịch sử ngôi chùa cũng thật thú vị, bởi lẽ chùa được xây dựng để thờ xá lợi Phật. Xá lợi của đức Như Lai được đại đức Narada Mathathera, tọa chủ chùa Vajirarama của Sri Lan Ca tặng năm 1953 và để rồi 3 năm sau ngôi chùa chính thức được xây dựng. Ngôi chùa quý đó tọa lạc ngay tại góc đường Sư Thiện Chiếu cắt với Bà Huyện Thanh Quan ngày nay.
Thầy Chính Trung, trụ trì nhà chùa biết, trước đây chùa được gọi là chùa thờ Xá Lợi. Ngay trong quá trình xây dựng và đến sau này người dân quen gọi tắt thành chùa Xá Lợi. Ngoài tháp bằng vàng hiện đang đựng xá lợi Phật, chùa còn có một pho kinh bối diệp cổ chép bằng tiếng Pali trên lá ô bôi (lá muôn) cách đây trên 1 ngàn năm rất quý do chính giáo hội tăng già Sri Lan Ca tặng cho ngài Thích Quảng Liên sau khi ngài du học 5 năm tại xứ này. Còn cây bồ đề mà ta có dịp chiêm bái mỗi lần đến chùa được chiết từ cây bồ đề gốc ở Sri Lan Ca do thái tử con vua A Dục (Asoka) đem từ Bồ Đề Đạo Tràng (Ấn Độ) sang trồng.
Những tác phẩm Thư pháp tại chùa.
Không phảo ai cũng biết rằng chùa còn là nơi quàn nhục thân của Bồ Tát Thích Quảng Đức trong vòng 1 tuần trước khi mang đi hỏa táng. Chính vì vậy, ai đến đây cũng đều cảm nhận và thấy rất rõ tinh thần bất diệt của ngài Bồ Tát Việt Nam chúng ta chống lại chế độ Nhu Diệm thời xưa.
Một điều làm tôi ngạc nhiên khi tôi nói với anh xe ôm chở đến chùa Xá Lợi thì người đàn ông Sài Gòn gốc này lại bảo tôi “Yên tâm, 20 phút nữa anh sẽ có mặt. Chùa Cá Kèo này tuyệt vời lắm”. Tôi quá khó hiểu, tại sao nơi linh thiêng và đầy dấu ấn tâm linh này lại có tên kỳ lạ “Cá Kèo”. Anh lái xe ôm giải thích rằng ngay trước cổng chùa có 1 dãy quán bán các món ăn “đặc sản” cá kèo nên dân bản xứ quen gọi vậy cho dễ nhớ. Nói chùa Cá Kèo ai cũng biết”, người xe ôm nói.
Đem chuyện hỏi thầy Chính Trung, thầy xác nhận là đúng và rằng tên này làm ý nghĩa của chùa bị sai lệch đi. Và rằng không ít Phật tử đã hiểu lầm, thậm chí phản ứng khi nghe tên này. Đạo Phật là đạo của từ bi, sao có thể mang tên 1 loài cá hay 1 món ăn mặn như vậy được!
Một trong những nơi tôi hay lui tới và ở lại lâu chính là thư viện của chùa. Số đầu sách nơi đây lên đến gần 6 ngàn cuốn và bằng đủ các ngôn ngữ: Việt, Anh, Pháp, Nhật, Hoa,… Hơn thế nữa nơi đây thường xuyên trưng bày thư pháp, những bức thư pháp rất đẹp. Vốn là dân thích du lịch, mê khám phá, tôi cam kết đây là nơi duy nhất ở Việt Nam có dạy viết thư pháp cho bất cứ ai muốn học và thường xuyên trưng bày các bức thư pháp rất đẹp, rất ý nghĩa. Tôi đến chùa một phần quan trọng bởi bị mê hoăc bởi những bức thư pháp đẹp và ý nghĩa đến lạ thường này.
Chữ Beliveve (niềm tin)
Tôi mê mẩn ngắm những cuốn sách trong tủ, đọc những cuốn sách trưng bày và nhất là những bức thư pháp quá sinh động, quá ý nghĩa. Có lẽ để miêu tả ra ý thâm sâu hay cảm nhận từ của những bức thư pháp trong ngôi chùa tôi phải viết cả chục bài. Bởi mỗi bức là 1 câu chuyện. Mỗi bức là những ngầm ý và sự vi diệu. Bởi mỗi bức thư pháp là 1 công trình nghệ thuật tuyệt hảo. Bởi, cả trăm bức thư pháp nơi đây làm tôi say mê không muốn về.
Tôi chỉ muốn nói đến bức giản đơn là chữ TỪ. Nếu nhìn kỹ, ngắm lâu ta sẽ thấy rõ chỉ trong 1 chữ này thôi có cả 3: Bi, Trí, Dũng. Phần đuôi của chữ T cho ta thấy rõ con thuyền đưa ta sang bờ giác. Dấu huyền chính là ánh đèn pha soi sáng đường ta đi và phần đầu của chữ T là mái chèo đưa ta đến tương lai giải thoát. Tôi càng ngắm càng thấy mê. Rất tiếc là tôi không có máy ảnh nên dùng điện thoại di động chụp và hình mình ghi lại không thể toát lên được 1 phần ý nghĩa, 1 phần vẻ đẹp khi ngắm thật.
Trước khi về tôi được tặng chữ. Biết tôi bôn ba khắp nơi, biết 4 ngoại ngữ, tôi được tặng chữ believe. Thật là ý nghĩa. Niềm tin là mấu chốt của mọi vấn đề, của thành công và hạnh phúc. Niềm tin là người bạn tuyệt vời, là người tâm giao của ta. Niềm tin cho ta nhiều và rất nhiều. Tôi cứ mải mê ngắm chữ này và những cảm nhận từ “niềm tin” cứ bay mãi trong đầu. Thư pháp không cần hiểu nghĩa. Thư pháp là cảm nhận. Tôi đang cảm nhận khi gõ những dòng chữ này và mong rằng mỗi bạn đọc đều có những cảm xúc khác nhau, hoàn toàn khác biệt. Đó mới đích thực là nghệ thuật. Đó mới là thư pháp thực thụ.
Tự nhiên tôi nghĩ. Ngôi chùa quý này không chỉ có tên là chùa Xá Lợi, càng không thể mang tên chùa Cá Kèo. Chùa cần có tên mới: chùa Thư Pháp!
Thiện Đức Nguyễn Mạnh Hùng
Chùa 'Cá kèo' độc nhất vô nhị Việt Nam
