Ở phía bắc thủ đô Bucharest, tại một khu dân cư đông đúc nằm cách trung tâm thủ đô chỉ ít phút lái xe, có một địa điểm bí mật mà chính phủ Romania từ lâu đã cố gắng che giấu.
Một toà nhà thuộc sở hữu của chính phủ Romania nơi được tin là chứa nhà tù bí mật của CIA.
Trong nhiều năm, CIA đã sử dụng một toà nhà chính - mang mật mã “Ánh sáng chói loá”- như một nhà tù tạm để giam giữ những tù nhân nguy hiểm nhất. Địa điểm này đã giam giữ thành viên al-Qaeda Khalid Sheikh Mohammed, chủ mưu các vụ tấn công khủng bố 11/9, và các nghi phạm khác tại một nhà tù ngầm trước khi họ bị chuyển tới Vịnh Guantanamo, Cuba hồi năm 2006, theo các cựu quan chức tình báo Mỹ biết về địa điểm và những việc nội bộ của nhà tù.
Sự tồn tại của một nhà tù CIA tại Romania đã được đồn đại từ lâu, nhưng địa điểm của nó chưa bao giờ được công khai. Hãng tin Mỹ AP và kênh truyền hình Đức ARD đã xác định vị trí nhà tù và biết được các thông tin chi tiết về cơ sở này, nơi các biện pháp thẩm vấn khắc nghiệt được sử dụng. Chương trình của ARD về nhà tù CIA được phát sóng vào hôm nay.
Nhà tù ở Romania là một phần của mạng lưới các cơ sở được gọi là “địa điểm đen” mà CIA từng điều hành và kiểm soát ở nước ngoài tại Thái Lan, Lithuania và Ba Lan. Đến tháng 5/2006, tất cả các nhà tù đều đã bị đóng cửa và chương trình thẩm vấn kết thúc năm 2009.
Không giống các cơ sở của CIA tại miền quê Lithuania hay một địa điểm được che giấu bên trong một căn cứ quân sự của Ba Lan, nhà tù của CIA ở Romania không nằm trong một địa điểm hẻo lánh. Nó được che giấu trong một khu vực rộng lớn, nằm gần một con phố có nhiều cây cối và nhà cửa, dọc một tuyến đường sắt bận rộn.
Toà nhà hiện đang được sử dụng làm Phòng thông tin bí mật quốc gia (ORNISS). Các thông tin bí mật từ NATO và EU được lưu giữ tại đây. Các cựu quan chức tình báo đã miêu tả địa điểm của nhà tù và nhận dạng các bức ảnh của toà nhà này.
Trong một cuộc phỏng vấn tại toà nhà hồi tháng 11, quan chức cấp cao của ORNISS, Adrian Camarasan, cho hay tầng hầm là một trong những căn phòng được bảo vệ an ninh nghiêm ngặt nhất ở Romania. Nhưng ông Camarasan khẳng định người Mỹ chưa bao giờ điều hành một nhà tù tại đây.
Nhà tù CIA mở cửa vào mùa thu năm 2003, sau khi CIA quyết định đóng cửa địa điểm đen tại Ba Lan, theo các cựu quan chức Mỹ giấu tên.
Việc đưa các nghi phạm vào nhà tù này mà không bị phát hiện là điều tương đối dễ dàng. Sau khi được đưa bằng máy bay tới Bucharest, các nghi phạm bị áp giải tới đây bằng xe tải nhỏ. Các mật vụ CIA sau đó lái xe dọc một con đường phụ và vào căn cứ thông qua cửa hậu dẫn tới nhà tù.
Các nghi phạm được đưa ra khỏi xe, giải tới tầng trệt của nhà tù và sau đó xuống tầng hầm.
Tầng hầm bao gồm 6 căn phòng được nhỏ được đúc sẵn, với mỗi căn có một chiếc đồng hồ và kim chỉ về hướng thánh địa Mecca. Các phòng giam được đặt trên các lò xo, để làm cho các căn phòng hơi bị mất thăng bằng và khiến các nghi phạm bị mất phương hướng.
CIA từ chối bình luận về nhà tù.
Trong tháng đầu tiên đi vào hoạt động, các nghi phạm phải chịu cảnh thiếu ngủ và bị dội nước, đánh đập hoặc bị buộc đứng ở các tư thế khó khăn, vài quan chức cho biết. Hình thức thẩm vấn waterboarding (dìm mặt xuống nước cho ngạt thở), biện pháp thẩm vấn khắc nghiệt, không được thực hiện tại Romania, họ cho biết.
Sau các cuộc thẩm vấn đầu tiên, các nghi phạm được đối đãi tử tế hơn. Họ được kiểm tra y tế và răng miệng thường xuyên. CIA chuyển thực phẩm Halal tới địa điểm này từ Frankfurt (Đức), trung tâm của CIA tại châu Âu. Thực phẩm Halal được chế biến tuân thủ các quy tắc tôn giáo giống thức ăn của người Do Thái.
Nhà tú bí mật của CIA nằm ngay ở thủ đô Bucharest của Romania.
Theo các cựu quan chức Mỹ, vì toà nhà là một địa điểm của chính phủ nên đó là bình phong tốt nhất cho nhà tù. Nhà tù không cần bảo vệ an ninh nghiêm ngặt vì người dân khu vực biết nó thuộc sở hữu của chính phủ.
Các nhà hoạt động nhân quyền đã thối thúc các quốc gia Đông Âu điều tra vai trò của các chính phủ trong việc chứa chấp các nhà tù, nơi các hình thức thẩm vấn tàn bạo như waterboarding được sử dụng. Các quan chức từ những quốc gia này vẫn tiếp tục bác bỏ sự tồn tại của các nhà tù bí mật.
“Chúng tôi biết sự chỉ trích, nhưng chúng tôi không có thông tin gì về chủ đề này”, Tổng thống Romania Traian Basescu nói trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 9.
CIA đã cố gắng ngăn chặn một cuốn sách viết về chương trình giam giữ, vốn được Tổng thống Barack Obama chấm dứt ngay sau khi nhậm chức.
“Cuộc tranh cãi đó cơ bản đã lắng xuống”, luật sư hàng đầu của CIA Stephen Preston nói tại một hội nghị hồi tháng này.
Nhưng các chi tiết về mạng lưới nhà tù tiếp tục được tiết lộ thông qua điều tra của các tổ chức quốc tế, các nhà báo và các nhóm nhân quyền.
“Các quan chức đã bác bỏ trong nhiều năm”, Dick Marty, một nghị sĩ Thuỵ Sĩ, người dẫn đầu cuộc điều tra về các nhà tù bí mật của CIA cho Hội đồng châu Âu, nói. “Chúng tôi đang bắt đầu hiểu hơn về những gì đã thật sự xảy ra tại Bucharest”.
Trong cuộc điều tra của Hội đồng châu Âu, bộ trưởng ngoại giao Romania đã khẳng định với các nhà điều tra trong một văn bản rằng không có hoạt động thẩm vấn nào của CIA từng diễn ra tại nước này.
Các nhà báo và các nhà điều tra nhân quyền đã sử dụng các hồ sơ bay để “tố” Romania liên quan tới chương trình nhà tù bí mật. Các dữ liệu bay của một chiếc Boeing 737 mà CIA từng sử dụng cho thấy đã có một chuyến bay từ Ba Lan đi Bucharest vào tháng 9/2003. Trong số các tù nhân trên khoang, theo các cựu quan chức CIA, có Mohammed và Walid bin Attash, bị cáo buộc đánh bom tàu khu trục USS Cole.
Sau đó, các nghi phạm khác - Ramzi Binalshibh, Abd al-Nashiri và Abu Faraj al-Libi - cũng được đưa tới Romania. Al-Libi, bị áp giải tới nhà tù tháng 6/2005, đã cung cấp thông tin giúp tìm ra người đưa thư thân tín của Osama bin Laden và cuối cùng là giúp tiêu diệt tên này.
Các tài liệu toà án được phát hiện gần đây trong một vụ kiện cũng bổ sung bằng chứng về một nhà tù của CIA tại Romania. Các tài liệu cho thấy công ty bay thuê Richmor Aviation Inc. có trụ sở tại New York, một nhà thầu của CIA, đã thực hiện các chuyến bay đi và đến Romania, cùng với các địa điểm khác, trong đó có Morocco và nhà tù quân sự Mỹ tại Vịnh Guantanamo.
Đối với các quan chức CIA làm việc tại nhà tù bí mật, nhiệm vụ của họ cũng không đơn giản chút nào. Họ phải phục trong các chuyến công tác kéo dài 90 ngày, cũng ngủ và ăn uống tại nhà tù. Họ không được phép rời địa điểm vì sự xuất hiện của họ tại khu dân cư có thể gây nghi ngờ.
Các địa điểm tại Romania và Lithuania và cuối cùng đã bị đóng cửa vào nửa đầu năm 2006 trước khi giám đốc CIA Porter Goss nhậm chức. Một số các nghi phạm đã bị đưa tới Kabul, nơi CIA có thể giam giữ họ hợp pháp trước khi giải họ tới Guantanamo. Những người khác bị trả về quốc gia bản địa của họ.
An Bình
Theo AP
Tiết lộ nhà tù tuyệt mật của CIA tại Romania
