Cuộc chiến ở Nam Ossetia giữa Nga và Gruzia kết thúc được tròn ba năm nhưng quan hệ song phương vẫn tê liệt và chưa có "tín hiệu" về việc bình thường hóa trong tương lai gần.
Năm 2008, hai nước giao tranh trong một thời gian ngắn. Mọi chuyện bắt đầu khi tối 7/8, Gruzia bất ngờ tấn công nhằm chiếm Nam Ossetia, ném bom và tấn công trên bộ ồ ạt vào thủ phủ Nam Ossetia là Tskhinvali, khiến nhiều binh sĩ gìn giữ hòa bình Nga đang đồn trú ở đó thiệt mạng.
Ngay lập tức, quân đội Nga giáng trả và dễ dàng đánh bật quân Gruzia khỏi Nam Ossetia. Tuy nhiên, họ chỉ dừng lại ở đó chứ không tiến vào Thủ đô Tbilisi.
Cũng nhanh không kém, phương Tây lập tức cáo buộc Nga bắt nạt láng giềng nhỏ bé và tuyên bố ủng hộ Gruzia. Họ cũng tích cực làm trung gian cho thỏa thuận ngừng bắn, mở đường cho Nga rút quân.
Sau sự kiện này, Nga công nhận Nam Osseatia và Abkhazia độc lập, khiến quan hệ song phương gần như bị "đóng băng" từ đó.
Gruzia tấn công trước. Ảnh minh họa.
Tới nay, Tổng thống Saakashvili tiếp tục chủ trương thân phương Tây. Ngược lại, Nga coi đây là kẻ phản bội nằm ngay bên sườn họ.
Tổng thống Nga Dmitry Medvedev khẳng định Moscow “không bao giờ tha thứ” cho Tổng thống Mikheil Saakashvili vì gây ra cái chết của rất nhiều người Nga. Ông còn khẳng định: “Saakashvili thường nói rất nhiều và cũng thường mất kiểm soát trong lời nói”.
Đáp trả, Thứ trưởng Ngoại giao Gruzia là Tornike Gordadze khẳng định: “Nguồn gốc của việc Nga tấn công Gruzia là bởi chúng tôi chứng minh cho thế giới thấy là có thể xây dựng xã hội dân chủ tự do. Gruzia có thể là bằng chứng sống cho các nước khác thuộc Nga. Mục tiêu của cuộc chiến năm 2008 không phải là công nhận hai khu vực ly khai Abkhazia và Nam Ossetia mà là thay đổi chế độ của Gruzia. Tuy nhiên, Nga đã thất bại nên giờ họ muốn làm mất uy tín của Chính phủ Gruzia bằng các biện pháp khác”.
Cụ thể hơn, phía Gruzia cáo buộc Nga triển khai điệp viên quấy phá Gruzia. Phát ngôn viên Bộ Nội vụ Gruzia là Shota Utiashvili khẳng định: “Điệp viên Nga hoạt động mạnh khắp thế giới, đặc biệt là ở Gruzia. Chúng tôi biết nhiều mạng lưới như vậy”.
Ông Medvedev (trái) lên án đồng nhiệm Gruzia. Ảnh minh họa.
Trong khi đó, một số lực lượng ở Gruzia kêu gọi Tbilisi “vứt bỏ” Abkhazia và Nam Ossetia để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ với Nga.
Một người ủng hộ mạnh ý tưởng trên là ông Areshidze (người bị cáo buộc là phản bội tổ quốc) nhận định: “Tôi biết quan điểm của tôi chỉ là thiểu số nhưng Gruzia và phương Tây phải thay đổi thái độ với các khu vực ly khai. Thời gian đã qua. Thế hệ mới đang lớn lên với suy nghĩ mới. Mọi người cứ nghĩ là Nga sẽ phải lùi bước trước sức ép của phương Tây nhưng thực tế là họ sẽ làm vậy chừng nào Gruzia không chủ động hợp tác”.
Tương tự, Viện phó viện Các quốc gia độc lập Vladimir Zharikhin khẳng định: “Sớm hay muộn thế giới sẽ chấp nhận thực tế đó. Hãy nhìn vào Sudan, nước vừa bị chia làm hai. Cộng đồng quốc tế chào đón điều đó. Và nếu nhìn vào Kosovo thì thấy rằng chẳng có gì khủng khiếp nếu Nam Ossetia và Abkhzia tách khỏi Gruzia. Thực tế thì nó cũng giống việc Gruzia tách khỏi Liên Xô mà thôi”.
Về phía Nga, Thủ tướng Vladimir Putin tuần trước đề xuất rằng, liên bang Nga có thể kết nạp Nam Ossetia nhưng bị ông Medvedev bác bỏ. Tổng thống Nga tuyên bố: “Hiện chưa có cơ sở pháp lý và thực trạng để thống nhấn Nam và Bắc Ossetia. Đó là lý do tôi mới chỉ ký nghị quyết công nhận độc lập của Nam Ossetia”.
Trong khi đó, hầu hết người dân Nga hài lòng với tình trạng hiện tại dù chỉ có bốn nước là Nga, Venezuela, Nicaragua và Nauru công nhận quy chế độc lập của Nam Ossetia và Abkhazia. Tất cả những lực lượng này tin rằng lợi thế đang ở phía họ.
Ở bên kia Đại Tây Dương, Thượng viện Mỹ đổ dầu vào lửa khi vừa ra nghị quyết thúc giục Nga “ngừng chiếm đóng” Gruzia, trả lại hai vùng Nam Ossetia và Abkhazia.
Nhà nghiên cứu chính trị Gruzia George Kadzhaya khẳng định: “Nghị quyết của Mỹ là lời cảnh báo nghiêm khắc với Nga và nó một lần nữa cho thấy thế giới văn minh không ủng hộ hành động khiêu khích nhằm vào Gruzia. Mỹ hậu thuẫn Gruzia và sớm hay muộn cũng sẽ giúp chúng tôi thực thi công lý”.
Đáp trả, Tổng thống Nga tuyên bố: “Tôi lấy làm tiếc là những nghị sĩ tài giỏi của Mỹ lại chạy theo tư tưởng thù địch của Gruzia, những kẻ ba năm trước chủ động tấn công Nam Ossetia. Rõ ràng là phía Mỹ không có đầy đủ thông tin về tình hình. Không có chuyện Nga chiếm lãnh thổ Gruzia. Không ai bị bắt giữ ở Nam Ossetia. Người dân ở đó cảm ơn Nga vì những hành động năm 2008, giúp họ thoát khỏi thảm cảnh diệt chủng”.
Chưa dừng lại, Tổng thống Nga còn khẳng định: “Tôi sẽ không nói chuyện với Saakashvili. Ông ta nên cảm ơn tôi vì nhiều lần ngăn không cho binh lính tiếp tục tấn công. Nếu quân đội Nga tiến vào Tbilisi, Gruzia đã có một Tổng thống khác”.
Lãnh đạo Nga còn cho rằng, số phận của ông Saakashvili đang nằm trong tay người dân Gruzia nhưng vẫn khẳng định, sớm hay muộn thì nhà lãnh đạo này cũng mất chức.
Người dân Nam Ossetia chào đón quân đội Nga. Ảnh minh họa.
Trong bối cảnh “trăm nhà đua tiếng” như trên, nhà nghiên cứu Gruzia Mamuka Areshidze nhận định, trong thời gian ngắn thì không thể cải thiện quan hệ song phương.
Ông khẳng định: “Hai bên không đối thoại. Tình hình hiện tại rất thuận lợi cho Nga. Nga có thể làm bất cứ điều gì họ muốn”.
Nam Việt
(DV/tổng hợp)
Ba năm sau xung đột Nga-Gruzia: vết thương chưa lành
