Trịnh Sâm là vị chúa sở hữu một hậu cung đông đúc vào bậc nhất, lên tới 400 cung tần, mỹ nữ chuyên lo việc hầu hạ. Thế nhưng giữa rừng giai nhân ấy, chỉ một người khiến ông say đắm đến mê muội, từ đó dẫn đến nhiều hệ lụy cho cả cơ nghiệp dòng họ. Người ấy chính là Đặng Thị Huệ.
Trong lịch sử các chúa Trịnh, Trịnh Sâm luôn là một nhân vật gây nhiều tranh luận, không chỉ bởi tài năng chính trị mà còn bởi cuộc sống phóng túng, hưởng lạc và đặc biệt là mối tình với Tuyên phi Đặng Thị Huệ – người phụ nữ được xem là “mỹ nhân nghiêng đổ cơ nghiệp”. Theo nhiều tài liệu còn lưu truyền, Trịnh Sâm là vị chúa sở hữu một hậu cung đông đúc vào bậc nhất, lên tới 400 cung tần, mỹ nữ chuyên lo việc hầu hạ. Thế nhưng giữa rừng giai nhân ấy, chỉ một người khiến ông say đắm đến mê muội, từ đó dẫn đến nhiều hệ lụy cho cả cơ nghiệp dòng họ. Người ấy chính là Đặng Thị Huệ.
Đặng Thị Huệ vốn xuất thân bình dân, quê ở làng Phù Đổng thuộc vùng Kinh Bắc. Sắc đẹp của bà nổi tiếng một vùng, mắt phượng mày ngài, dáng vóc thắt đáy lưng ong, nhưng trong phủ chúa – nơi hội tụ vô số bậc mỹ nhân – thì vẻ đẹp ấy không phải là nổi trội nhất. Khi mới nhập cung, Huệ cũng chỉ là một nữ tì, làm những công việc hầu hạ nặng nhọc, chẳng ai để ý. Nhưng bước ngoặt đến vào ngày Huệ mang khay hoa đến dâng chúa theo lệnh Tiệp dư Trần Thị Vinh. Muốn tạo ấn tượng khác lạ, Huệ đã chọn toàn những bông hoa huệ lớn và đẹp nhất. Trịnh Sâm thấy thú vị, cho gọi nàng vào hầu, và chỉ một lần ấy, ông đã say mê để rồi từ đó coi nàng như người tri kỷ.
Từ ngày sủng hạnh Đặng Thị Huệ, Trịnh Sâm ngày càng u mê, dẫn đến chính trị suy đồi, muôn dân than khóc. Ảnh trên phim.
Không giống những cung nữ khác thường chỉ được sủng ái một thời, Đặng Thị Huệ giữ được trái tim Trịnh Sâm bởi một sức hấp dẫn khó lý giải. Nhiều giai thoại kể rằng Huệ không nổi bật về tài nghệ hay cầm kỳ thi họa, nhưng lại tinh thông nghệ thuật phòng the và rất biết cách chiều chuộng chúa. Chỉ sau một đêm chung chăn gối, Trịnh Sâm – vốn kiêu hùng, quyết đoán – lại trở nên như kẻ say mê, chẳng rời được nàng nửa bước. Từ đó, mọi việc lớn nhỏ, kể cả những chuyện chính sự quan trọng, chúa đều hỏi ý Huệ, coi lời nàng như lời của đại thần thân cận.
Trong phủ chúa, có một lệ bất biến: chúa không bao giờ ở chung lâu dài với phi tần. Việc hầu ngủ mỗi đêm do thái giám sắp xếp, người được chọn cũng chỉ vào theo lệnh chúa. Nhưng với Đặng Thị Huệ, Trịnh Sâm phá bỏ mọi quy tắc. Ông cho nàng ở chung nhà, ăn chung mâm, sống như vợ chồng chốn dân gian. Xe ngựa, vật dụng của Huệ đều sắm sửa y hệt chúa. Một người từ thân phận nữ tì, chỉ trong thời gian ngắn đã được phong Tư dung rồi khi sinh con trai, lập tức trở thành Tuyên phi – chính thất trong phủ chúa. Quyền thế và địa vị của Huệ từ đó được nâng cao tột bậc.
Say mê dẫn đến mù quáng. Trước mặt Đặng Thị Huệ, vị chúa nổi tiếng tàn nhẫn, mưu mô ấy nhiều lúc như bị “dắt mũi”. Một câu chuyện thường được truyền lại để minh chứng cho sự mê muội ấy liên quan đến viên ngọc dạ quang mà Trịnh Sâm rất quý. Khi vào Quảng Nam đánh quân Nguyễn, ông thu được viên ngọc này và thường cài trên khăn, xem như bảo vật. Một lần, Huệ cầm viên ngọc ngắm nghía, ông cẩn thận dặn: “Nhẹ tay kẻo làm sứt”. Bất ngờ thay, Huệ ném thẳng xuống đất, rồi khóc lóc trách: “Chúa trọng của khinh người”. Sau đó nàng bỏ vào phòng, tránh mặt chúa mấy ngày. Trịnh Sâm phải hết lời dỗ dành, nhẫn nhịn mới khiến nàng nguôi giận. Từ việc nhỏ này cũng đủ thấy Đặng Thị Huệ có thể điều khiển tâm tính Trịnh Sâm đến mức nào.
Để chiều lòng người đẹp, Trịnh Sâm không tiếc tiền bạc, của cải. Đến dịp Trung thu, ông lấy gấm lụa trong kho làm hàng trăm chiếc đèn lồng lớn, mỗi chiếc giá vài chục lạng bạc, rồi dựng cây phù dung ven hồ Long Trì để treo đèn, tạo cảnh sắc lung linh chỉ nhằm mua vui cho Huệ. Khi có người Tây Dương mang một lọ nước hoa quý, giá tới mười xe ngọc, Huệ tỏ vẻ thích nhưng Trịnh Sâm còn ngần ngừ. Chỉ cần nàng bỏ ăn ba bữa, chúa lập tức sai người mua bằng được. Những chuyện như vậy không hề hiếm xảy ra.
Hình ảnh Trịnh Sâm bên cạnh Đặng Thị Huệ khiến nhiều sử gia liên tưởng đến chuyện Đường Minh Hoàng mê đắm Dương Quý Phi, đến mức lơ là triều chính, tạo mầm họa An Sử làm suy vong nhà Đường. Sự so sánh này không phải vô căn cứ. Tuyên phi Đặng Thị Huệ tuy không được ca tụng đến mức “hoa ghen thua thắm” như Dương Quý Phi, nhưng cũng từng khiến vua chúa bỏ bê chính sự, tạo cơ hội cho thế lực trong và ngoài triều giành giật quyền lợi, khiến cơ nghiệp chúa Trịnh dần lung lay. Bản thân thời điểm Trịnh Sâm trị vì cũng là giai đoạn mạt vận của tập đoàn phong kiến Lê – Trịnh, nội bộ phân hóa, tài chính kiệt quệ, sự hà khắc của chế độ khiến dân tình oán thán. Đặng Thị Huệ chỉ là một yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng đang suy yếu ấy.
Tuy vậy, quy trách nhiệm cho một người phụ nữ e rằng quá bất công. Sự sụp đổ của chế độ Lê – Trịnh có nguyên nhân sâu xa từ cấu trúc quyền lực méo mó: vua Lê hữu danh vô thực, mọi quyền hành nằm trong tay họ Trịnh, mà họ Trịnh lại phụ thuộc quá nhiều vào những gắn kết cá nhân, phe cánh. Một triều đại mà vua chẳng ra vua, chúa chẳng ra chúa tất yếu khó bền vững. Trong bối cảnh ấy, sự lộng quyền của Đặng Thị Huệ hay sự mê muội của Trịnh Sâm chỉ là biểu hiện rõ ràng nhất của sự suy tàn đã được báo trước.
Sau khi sinh ra Trịnh Cán – đứa con được Trịnh Sâm nâng niu – Đặng Thị Huệ càng trở nên quyền thế. Bà tìm cách tranh đoạt quyền kế vị cho con mình, đối đầu với Thế tử Trịnh Khải, gây nên cuộc tranh giành quyền lực dữ dội sau khi Trịnh Sâm qua đời. Kết quả là nội bộ họ Trịnh rơi vào cảnh rối loạn chưa từng có. Phủ chúa bị chính quân lính nổi loạn đánh phá, bản thân Huệ phải bỏ chạy, sau bị bắt rồi bị giáng xuống làm thứ dân. Đứa con nhỏ Trịnh Cán cũng bị ép phế truất và sớm qua đời. Những năm cuối đời của Huệ đầy u uất và bi kịch, như một kết cục tất yếu cho cuộc đời từng bước lên đến đỉnh cao quyền lực nhưng cũng đẩy cả triều đại vào bờ vực.
Nhìn lại cuộc đời Trịnh Sâm, nhiều sử gia cho rằng ông không phải không có năng lực. Thời gian đầu trị vì, ông từng có những quyết sách để củng cố quyền lực, chấn chỉnh quân đội và giữ vững lãnh thổ. Nhưng sự tự mãn, ham mê hưởng lạc, cùng việc quá phụ thuộc vào lời nói của Đặng Thị Huệ khiến ông mất dần sự sáng suốt. Khi đứng trên đỉnh quyền lực, ông lại buông thả bản thân, mặc cho triều chính rối ren. Và khi nhận ra điều đó thì đã quá muộn.
Câu chuyện về Trịnh Sâm và Đặng Thị Huệ vì thế không chỉ là một bi kịch tình – quyền, mà còn là lời nhắc nhở về sự yếu kém trong quản trị đất nước khi quyền lực bị cuốn theo những dục vọng cá nhân. Cũng như nhiều vị quân vương trong sử sách, Trịnh Sâm trở thành minh chứng cho câu nói “anh hùng khó qua ải mỹ nhân”, và một khi người đứng đầu buông mình vào tửu sắc, sự sụp đổ của cả triều đại chỉ còn là vấn đề thời gian. Lịch sử, qua những câu chuyện như thế, vẫn luôn nhắc nhở hậu thế rằng sự thịnh suy của một cơ nghiệp không bao giờ chỉ nằm trong tay một người phụ nữ, mà trước hết nằm trong chính sự sáng suốt – hay mê muội – của người đàn ông nắm giữ quyền lực tối cao.
Vietbf @ Sưu tầm
