Cơn bão giảm giá 24 giờ và 74,4 tỷ USD trôi qua trên màn hình
Chỉ trong đúng 24 giờ Black Friday 2024, thế giới đã chi tới 74,4 tỷ USD mua sắm online – con số đủ để nhắc cả ngành bán lẻ rằng cuộc chơi đã bước sang thời kỳ mới. Riêng tại Mỹ, người tiêu dùng bấm chuột chi hết 10,8 tỷ USD chỉ trong ngày Thứ Sáu Đen, tăng 10,2% so với mức 9,8 tỷ USD của năm 2023. Nếu nhìn lại năm 2017, doanh số online Black Friday mới khoảng 5 tỷ USD, thì sau bảy năm, con số ấy đã hơn gấp đôi, bất chấp dịch bệnh, lạm phát hay suy thoái phập phồng.
Không chỉ Black Friday, cả tuần lễ mua sắm quanh đó cũng biến thành “mùa gặt vàng” của thương mại điện tử. Veterans Day mang về 3,3 tỷ USD (tăng 6,5%), đêm trước Lễ Tạ Ơn đạt 4,1 tỷ USD (tăng hơn 5%), còn ngay ngày Lễ Tạ Ơn người Mỹ vẫn không quên lên mạng “quẹt thẻ”, chi 6,1 tỷ USD – cao hơn gần 9% so với năm trước. Cyber Monday tiếp tục nối dài kỷ lục với doanh số trên 13 tỷ USD, tăng thêm gần 1 tỷ USD so với năm 2023, khẳng định đây vẫn là “ngày vàng” của mua sắm trực tuyến trong cả năm.
Nếu tính rộng cả mùa lễ hội từ Lễ Tạ Ơn tới cuối năm, tổng chi tiêu người tiêu dùng lên tới 241,1 tỷ USD, tăng 8,6% so với 222,1 tỷ USD của năm 2023 – mức tăng trưởng mạnh nhất trong nhiều năm gần đây. Giữa bối cảnh giá cả leo thang, việc túi tiền vẫn “chịu chi” như vậy cho thấy sức hấp dẫn khủng khiếp của giảm giá và khả năng “thao túng cảm xúc” ngày càng tinh vi của ngành bán lẻ hiện đại.
Online bùng nổ nhưng cửa hàng truyền thống chưa biến mất
Một điểm thú vị của Black Friday 2024 là cuộc đua song hành giữa mua sắm online và tới cửa hàng. Trong ngày Thứ Sáu Đen, có khoảng 81,7 triệu người Mỹ đổ ra các trung tâm mua sắm, cao nhất kể từ sau đại dịch và tăng mạnh so với 76,2 triệu người của năm 2023. Cảm giác xếp hàng, sờ tận tay món đồ giảm giá, nghe tiếng ồn ào trong siêu thị… vẫn là trải nghiệm mà nhiều người không muốn đánh mất.
Ở chiều ngược lại, 87,3 triệu người chọn mua online – tuy hơi giảm so với 90,6 triệu năm 2023, nhưng vẫn là lực lượng khổng lồ. Cả cuối tuần từ Lễ Tạ Ơn tới Cyber Monday, ước tính có tới 197 triệu lượt mua sắm. Trong đó, khoảng 126 triệu người bước chân tới cửa hàng (tăng so với 121,4 triệu của năm trước), còn 124,3 triệu người mua sắm online. Rất nhiều người… chơi cả hai: ban ngày đi trung tâm thương mại “ngắm, thử, chạm”, tối về lại ôm điện thoại đặt hàng phiên bản, màu sắc, size ưng ý nhất.
Thứ Bảy sau Black Friday trở thành ngày mua sắm trực tiếp nhộn nhịp thứ hai, trong khi Cyber Monday lại là “sân khấu” của dân săn sale online. Bức tranh này cho thấy mua sắm vật lý không hề “chết”, mà đang tái định nghĩa vai trò: cửa hàng trở thành nơi trải nghiệm, còn quyết định thanh toán ngày càng được thực hiện trên màn hình.
Di động, BNPL và AI: bộ ba đang viết lại thói quen tiêu dùng
Black Friday 2024 đánh dấu một kỷ lục khác: mua sắm trên thiết bị di động. Trên phạm vi toàn cầu, khoảng 69–70% đơn hàng Black Friday được đặt bằng điện thoại, và trong cả mùa lễ, di động chiếm hơn 54% doanh thu, tương đương 131,5 tỷ USD. Máy tính bàn – từng là “vua” của thương mại điện tử – giờ dần lùi về vai trò phụ trợ, chiếm khoảng 109,9 tỷ USD doanh thu.
Song song với di động, “mua trước trả sau” (Buy Now, Pay Later – BNPL) đang âm thầm biến thành thói quen của cả một thế hệ người tiêu dùng. Riêng trong ngày Black Friday, có khoảng 686,3 triệu USD được thanh toán bằng BNPL, tăng 8,8% so với năm trước. Tính cả mùa lễ, người mua đã sử dụng BNPL tới 18,2 tỷ USD – mức cao nhất từ trước tới nay. Hơn 79% số tiền này được thực hiện trên điện thoại, nơi vài cú chạm là đủ để chia nhỏ khoản thanh toán thành nhiều đợt.
Khảo sát cho thấy khoảng 20% người dùng chọn BNPL để “giãn” dòng tiền, tránh dồn áp lực vào một lần quẹt thẻ, trong khi thêm 20% khác thừa nhận nhờ BNPL mà họ mua được những món vốn ngoài tầm với. Ranh giới giữa tiêu dùng thông minh và vay nợ cho cảm xúc đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết.
Trên nền di động và BNPL, trí tuệ nhân tạo (AI) và các trợ lý mua sắm tự động tiếp tục thể hiện sức mạnh. AI và các “agent” được tích hợp sâu trong hệ thống bán lẻ đã góp phần thúc đẩy hơn 14 tỷ USD doanh số online trong ngày Black Friday. Các chatbot được “nhồi” generative AI giúp khách lọc deal, gợi ý sản phẩm, so sánh giá, khiến tỷ lệ chuyển đổi của những nhà bán hàng dùng AI cao hơn tới 9% so với phần còn lại.
Lượng click từ chatbot dẫn về các trang bán hàng tăng tới 1.300–1.800% so với năm trước, còn riêng Cyber Monday, mức tăng đột biến lên gần 1.950%. Trong số những người từng dùng AI cho việc mua sắm, 70% nói rằng trải nghiệm của họ trở nên tốt hơn: đỡ tốn công tìm kiếm, thấy đúng thứ mình cần nhanh hơn, và… dễ bị thuyết phục mở ví hơn.
Cuộc chơi của Amazon, Shopify và làn sóng thương nhân nhỏ
Trong bức tranh kỷ lục ấy, các nền tảng lớn đóng vai trò tuyến đầu. Amazon được ước tính ghi nhận khoảng 900 triệu USD doanh số riêng trong ngày Black Friday 2024, được kéo bởi nhu cầu khổng lồ với đồ điện tử, đồ chơi, mỹ phẩm. Hãng này tổ chức chuỗi sự kiện mua sắm kéo dài 12 ngày, với hơn 60% doanh thu đến từ các nhà bán hàng độc lập – những tiệm “nhỏ” nhưng lại sống nhờ dòng chảy khổng lồ của nền tảng.
Về giá cả, Amazon tiếp tục “phá giá” khi duy trì mức rẻ hơn trung bình khoảng 14% so với các nhà bán lẻ lớn khác tại Mỹ. Trong thời kỳ người mua nhạy cảm với từng đồng, lợi thế giá này cộng với giao hàng nhanh, trả hàng dễ đã củng cố thêm sức hút của “gã khổng lồ” thương mại điện tử.
Ở phía Shopify, nơi hàng triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ dựng cửa hàng online, Black Friday 2024 là mùa bội thu. Chỉ riêng ngày này, các cửa hàng dùng Shopify đã bán được 4,1 tỷ USD, tăng 22% so với năm ngoái. Vào lúc 12:01 trưa theo giờ miền Đông, doanh số chạm đỉnh với 4,6 triệu USD được bấm thanh toán trong đúng một phút.
Trong suốt cuối tuần Black Friday – Cyber Monday, doanh số cộng dồn của thương nhân Shopify đạt 11,5 tỷ USD, tăng 24%. Hơn 76 triệu người tiêu dùng trên thế giới mua hàng từ các thương hiệu dùng nền tảng này; hơn 16.500 doanh nhân thực hiện được “đơn hàng đầu tiên trong đời”; hơn 67.000 cửa hàng có “ngày bán chạy nhất lịch sử”. Cross-border (đơn hàng xuyên biên giới) chiếm 16% tổng số đơn, cho thấy một người ngồi trong phòng khách ở châu Âu vẫn có thể dễ dàng mua món đồ từ một shop nhỏ ở Mỹ hay châu Á.
Các danh mục bán chạy nhất trên Shopify gồm áo quần (đặc biệt là áo tops, activewear), mỹ phẩm, sản phẩm thể hình – dinh dưỡng… Các thị trường dẫn đầu về doanh số là Mỹ, Anh, Úc, Canada, Đức; còn các thành phố “mua sắm hạng nặng” là Los Angeles, New York, London, San Francisco, Miami. Hệ thống thanh toán Shop Pay tăng doanh số tới 58% so với năm trước, cho thấy người dùng ngày càng thích giải pháp “bấm một lần là xong”.
Giảm giá sâu, đồ chơi và thời trang dẫn đầu cuộc vui
Như mọi mùa Black Friday, cú hích lớn nhất vẫn là giảm giá. Trong tuần lễ Cyber Week, mức giảm trung bình rơi vào khoảng 26%, nhưng một số ngành hàng “chơi lớn” hơn nhiều: mỹ phẩm được giảm tới 40%, quần áo nói chung khoảng 34%, skincare khoảng 33%. Các mặt hàng trang sức và thời trang như bông tai, nhẫn, áo top, quần, áo khoác… thường có mức giảm 20–23%, biến những món “nhỏ nhỏ xinh xinh” trở thành lựa chọn hoàn hảo để tự thưởng hoặc tặng quà.
Trong khi đó, các mặt hàng điện tử đắt tiền như laptop, TV lại giảm ít hơn, thường chỉ quanh 11–17%. Điều này phản ánh chiến lược của nhà bán lẻ: dùng những món dễ mua, giá vừa phải để kéo chân khách, rồi “nâng cấp” hóa đơn bằng các mặt hàng lớn giảm ít nhưng lợi nhuận cao.
Nếu so mức tăng doanh số so với một ngày bình thường, đồ chơi và game dẫn đầu với mức nhảy vọt trên 400%. Quần áo và phụ kiện tăng gần 375%, hành lý – túi xách, đồ thể thao, đồ gia dụng, làm đẹp, nội thất… đều tăng trên 270–350%. Nói cách khác, gần như mọi thứ đều bán chạy, chỉ là món nào chạy nhanh hơn mà thôi.
Đằng sau những con số ấy là tâm lý rất con người: sau một năm áp lực, nhiều người muốn thưởng cho bản thân, tân trang lại nhà cửa, nâng cấp tủ đồ, mua thêm đồ chơi cho con, hay đơn giản là cảm giác “mình vừa săn được một món hời”.
Black Friday không chỉ là ngày sale, mà là bản đồ mới của thói quen tiêu dùng
Black Friday 2024 – qua những thống kê mới nhất bước sang năm 2025 – cho thấy đây không còn là một ngày “đi siêu thị giẫm đạp vì TV giảm giá” như hình ảnh kinh điển trước kia. Nó trở thành một tổ hợp phức hợp: smartphone là chiếc ví, AI là người bán hàng, BNPL là chiếc thẻ tín dụng ẩn, còn những nền tảng như Amazon, Shopify là “trung tâm thương mại toàn cầu” luôn mở cửa 24/7.
Doanh thu kỷ lục 10,8 tỷ USD online ở Mỹ, 74,4 tỷ USD toàn cầu trong đúng một ngày, hơn 197 triệu lượt mua sắm cả tuần lễ, 18,2 tỷ USD chi qua “mua trước trả sau”, hơn một nửa doanh số mùa lễ đến từ điện thoại… tất cả không chỉ là những con số khô khan. Đó là bức ảnh chụp lại một xã hội nơi việc tiêu tiền trở nên dễ dàng, mượt mà, cá nhân hóa – và cũng vì thế mà đòi hỏi mỗi người phải tỉnh táo hơn với chiếc ví của mình.
Nhìn từ xa, Black Friday là lễ hội tiêu dùng rầm rộ. Nhìn gần, đó là nơi thử nghiệm những công nghệ mới nhất của ngành bán lẻ – từ AI, BNPL đến thanh toán một chạm – trước khi chúng âm thầm trở thành chuẩn mực của đời sống hàng ngày. Và có lẽ, chính vì thế mà mỗi mùa Black Friday trôi qua, câu hỏi “mình thực sự cần gì?” càng trở nên đáng giá không kém bất cứ mức giảm 40% hay 70% nào.
Khi Black Friday không còn chỉ gói trong một ngày
Trong thời đại thương mại điện tử, Black Friday đã trở thành một khái niệm… hơi lỗi thời. Về lý thuyết, đó là ngày mở màn chính thức cho mùa mua sắm cuối năm sau Lễ Tạ Ơn. Nhưng trên thực tế, các nhà bán lẻ đã “nổ súng” từ nhiều tuần trước: email khuyến mãi dồn dập, banner “Black Friday sớm” phủ kín các trang web, chương trình giảm giá nối đuôi nhau không dứt.
Dù vậy, ngay cả khi xu hướng mua sắm đã dàn trải ra cả tháng 11, khoảng thời gian vàng vẫn được xem là từ Black Friday đến Cyber Monday. Những món hàng đắt tiền, hàng mùa vụ hay sản phẩm “hot trend” thường được đẩy ra với mức giảm sâu nhất trong giai đoạn ngắn ngủi này, biến cuối tuần ấy thành “điểm rơi” của những cuộc săn sale lớn nhất năm.
Săn giảm giá: không còn là cơ hội “một năm một lần”
Các chuyên gia bảo vệ người tiêu dùng nhắc đi nhắc lại: giảm giá sâu không còn là đặc quyền của riêng Black Friday. Suốt cả năm, vô số đợt khuyến mãi – từ “mid-year sale”, “back to school” cho tới “clearance cuối mùa” – đều có thể mang lại mức giá không kém cạnh, thậm chí tốt hơn nếu biết canh đúng thời điểm.
Vì thế, thay vì lao vào biển giảm giá chỉ vì sợ “một năm có một lần”, người mua được khuyên nên tỉnh táo hơn: so sánh giá giữa các trang, xem lịch sử giá để biết món hàng đã từng rẻ hơn chưa, đọc kỹ phần điều khoản – đổi trả, bảo hành, phiên bản sản phẩm… để chắc chắn mình đang mua đúng thứ mình cần, với mức giá thực sự tốt, chứ không phải cái bóng “giảm 50%” được thổi phồng.
Giữa ồn ào online, vẫn có người muốn ra phố
Tuy vậy, không phải ai cũng muốn ngồi sau màn hình. Với nhiều người, Black Friday vẫn là cái cớ để ra phố, cảm nhận không khí lễ hội, nghe nhạc Giáng Sinh vang trong trung tâm thương mại, ngửi mùi café nóng, nhìn những túi quà lấp lánh trên tay đám đông. Cảm giác ấy không thể thay thế bằng một cú click chuột.
Nắm bắt tâm lý đó, nhiều chuỗi bán lẻ vẫn giữ truyền thống mở cửa sớm, tung ưu đãi chỉ áp dụng tại cửa hàng để kéo khách “ra khỏi ghế sofa”. Sau khi đóng cửa nghỉ Lễ Tạ Ơn, không ít siêu thị, đại siêu thị tại Mỹ mở cửa lại từ tờ mờ sáng ngày Thứ Sáu Đen, như một cách chính thức “đá quả bóng” mùa mua sắm vào sân.
Giờ mở cửa Black Friday của các chuỗi lớn tại Mỹ
Với những ai vẫn thích cảm giác xếp hàng, đẩy xe, săn deal tại chỗ, giờ mở cửa của các hệ thống lớn luôn là thông tin cần ghi nhớ. Trong Black Friday năm nay, nhiều chuỗi bán lẻ nổi tiếng tại Mỹ dự kiến mở cửa như sau:
Best Buy: mở từ 6 giờ sáng đến 10 giờ đêm, đủ thời gian cho những người săn TV, laptop, đồ điện tử “vào trận” từ sớm.
Costco: mở cửa lúc 9 giờ sáng, phù hợp với nhịp mua sắm gia đình, mua đồ số lượng lớn, thực phẩm và hàng gia dụng.
Dick’s Sporting Goods: chuỗi đồ thể thao này công bố giờ hoạt động Black Friday là từ 6 giờ sáng tới 10 giờ đêm, nhưng cũng lưu ý rằng giờ cụ thể có thể thay đổi tùy địa điểm, khách nên kiểm tra trước với cửa hàng địa phương.
Home Depot: chuỗi vật liệu xây dựng và đồ sửa nhà mở cửa từ 6 giờ sáng và đóng vào giờ bình thường của từng chi nhánh, nên thời điểm kết thúc có thể khác nhau giữa các khu vực.
JCPenney: một trong những “tượng đài” của thời trang đại chúng Mỹ, mở cửa rất sớm – từ 5 giờ sáng – để hút những khách hàng thích săn quần áo, chăn ga, đồ gia dụng giảm giá.
Kohl’s: phần lớn cửa hàng Kohl’s cũng mở cửa lúc 5 giờ sáng, biến khung giờ trước bình minh trở thành “giờ vàng” của giới săn sale.
Lowe’s: tương tự Home Depot, chuỗi này mở cửa từ 6 giờ sáng, nhắm vào phân khúc khách hàng đang muốn nâng cấp, sửa sang nhà cửa, vườn tược.
Macy’s: các cửa hàng Macy’s – biểu tượng của mùa lễ hội với những đợt trang trí Giáng Sinh hoành tráng – mở cửa từ 6 giờ sáng tới 10 giờ đêm, nhưng giờ cụ thể vẫn có thể thay đổi tùy từng địa phương.
Sam’s Club: hoạt động theo giờ bình thường, không thay đổi riêng cho Black Friday, phù hợp với khách trung thành đã quen lịch mua sắm cố định.
Target: chuỗi bán lẻ “quốc dân” này mở cửa từ 6 giờ sáng và đóng cửa theo giờ thường lệ của từng cửa hàng – một lựa chọn cân bằng giữa việc phục vụ người dậy sớm và khách mua sắm “giờ hành chính”.
Walmart: các cửa hàng Walmart cũng mở cửa từ 6 giờ sáng, sẵn sàng cho các đợt “càn quét” TV, đồ chơi, đồ gia dụng giá rẻ ngay từ tờ mờ sáng.
Black Friday: thói quen cũ trong một thế giới mới
Ở một góc nhìn nào đó, Black Friday đúng là hơi “lỗi thời”: thời điểm khởi động mùa mua sắm giờ đây không còn rõ ranh giới, giảm giá không chỉ bó gọn trong vài ngày cuối tháng 11, và cả năm, người tiêu dùng luôn bơi trong biển khuyến mãi.
Nhưng ở góc nhìn khác, Black Friday vẫn là một nghi thức mùa lễ: đó là buổi sáng lạnh đầu đông có người xách ly café đứng chờ cửa Best Buy, là nhóm bạn rủ nhau tới mall chụp ảnh check-in bên cây thông vừa dựng, là những email “Black Friday Special” chen chúc trong hộp thư, là tiếng nhạc Giáng Sinh vang lên sớm hơn mọi năm.
Giữa một thế giới mua sắm ngày càng số hóa, có lẽ Black Friday sẽ còn tiếp tục thay đổi hình hài – sale sẽ đến sớm hơn, kéo dài lâu hơn, chuyển dần lên online nhiều hơn – nhưng sức hấp dẫn của việc “săn món hời đầu mùa lễ” chắc khó mà biến mất. Quan trọng là mỗi người, trước khi lao vào dòng người hay trước khi bấm nút thanh toán lúc nửa đêm, tự hỏi một câu đơn giản: mình đang mua vì cần, hay chỉ vì… nó đang giảm giá?
