Giảm thuế kỷ lục cho hàng hóa Thụy Sĩ
Chính quyền Trump vừa công bố kế hoạch hạ mạnh thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Thụy Sĩ, sau cuộc làm việc giữa Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và phái đoàn Thụy Sĩ. Theo thông báo chung, mức thuế mà Mỹ áp lên hàng hóa Thụy Sĩ sẽ giảm từ 39% xuống còn 15% – một cú hạ sâu đối với nhóm thuế từng thuộc hàng cao nhất mà Washington áp cho bất kỳ đối tác nào.
Trước nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump, hàng hóa Thụy Sĩ vào Mỹ nhìn chung chỉ chịu mức thuế từ 0% đến 2,5%. Các đợt tăng thuế trong những năm gần đây đã đẩy thuế suất lên tới 39%, gây lo ngại tại Bern và trong cộng đồng doanh nghiệp hai nước. Việc “kéo phanh” ở mức 15% được cả Nhà Trắng lẫn chính phủ Thụy Sĩ mô tả là bước “giảm nhiệt” căng thẳng thương mại, dù vẫn cao hơn nhiều so với thời điểm trước khi có các mức thuế bổ sung.
200 tỷ USD đầu tư từ Thụy Sĩ và “trần” 15% cho dược, chip
Đổi lại nhượng bộ về thuế, các công ty Thụy Sĩ cam kết sẽ rót “ít nhất 200 tỷ USD vào Hoa Kỳ, trong đó tối thiểu 67 tỷ USD sẽ được giải ngân trong năm 2026”. Theo thông tin từ Nhà Trắng, tổng giá trị đầu tư này dự kiến hoàn tất vào năm 2028. Phía Thụy Sĩ đồng thời cho biết họ sẽ cắt giảm thuế đối với “một loạt sản phẩm của Mỹ”, qua đó tạo thêm dư địa cho hàng hóa Mỹ thâm nhập thị trường nước này.
Một điểm đáng chú ý khác trong khuôn khổ thỏa thuận là Mỹ cam kết trần thuế 15% đối với dược phẩm và chất bán dẫn (semiconductor) nhập từ Thụy Sĩ. Đây là hai lĩnh vực mà chính quyền Trump từng cân nhắc áp thuế cao hơn, trong bối cảnh các tranh luận nội bộ về bảo hộ sản xuất trong nước. Việc ấn định “trần” 15% được xem là nhượng bộ đáng kể nhằm trấn an giới đầu tư và các tập đoàn dược – công nghệ.
Jamieson Greer cho biết, thỏa thuận sẽ thúc đẩy hàng loạt dự án sản xuất chuyển dịch sang Mỹ: “Họ sẽ chuyển nhiều cơ sở sản xuất sang Hoa Kỳ — từ dược phẩm, luyện vàng, cho tới thiết bị đường sắt”. Trong cơ cấu hàng Mỹ nhập từ Thụy Sĩ, đồng hồ đeo tay, vàng chưa tinh chế (unsmelted gold) và thiết bị y tế chiếm tỷ trọng rất lớn. Vàng trước đó được miễn thuế, nhưng đồng hồ, thiết bị y tế và nhiều mặt hàng khác đã bị đánh thuế cao; nay chúng có cơ hội trở nên rẻ hơn đáng kể với người tiêu dùng Mỹ.
Theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ, Hoa Kỳ đã ghi nhận mức thâm hụt thương mại tới 38 tỷ USD với Thụy Sĩ trong năm qua. Mục tiêu của thỏa thuận mới, theo phía Mỹ, là từng bước thu hẹp khoảng cách này thông qua thu hút đầu tư ngược trở lại và cân bằng hơn dòng chảy hàng hóa.
Chính phủ Thụy Sĩ thừa nhận rằng, dù mức thuế mới vẫn cao hơn so với trước khi Mỹ tăng thuế vào tháng 4, nhưng “việc giảm bớt các mức thuế bổ sung được kỳ vọng sẽ tạo tác động tích cực cho nền kinh tế Thụy Sĩ”.
Nới lỏng thuế nông sản, cà phê và trái cây nhiệt đới
Song song với thỏa thuận với Thụy Sĩ, Tổng thống Trump trong ngày thứ Sáu đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm hạ thuế đối với một loạt mặt hàng nông sản như thịt bò, cà chua, cà phê và chuối – cùng một số nông sản khác. Đáng chú ý, sắc lệnh được áp dụng hồi tố từ ngày thứ Năm, giúp các lô hàng mới cập cảng ngay lập tức được hưởng lợi.
Các mặt hàng này sẽ được loại khỏi nhóm “thuế tương hỗ” (reciprocal tariff) – cơ chế trước đây áp mức thuế từ 10% đến 50% đối với những nước mà Mỹ cho rằng đánh thuế hàng Mỹ bất lợi. Tuy vậy, việc loại khỏi nhóm “tương hỗ” không đồng nghĩa với miễn thuế hoàn toàn.
Thí dụ, cà chua từ Mexico – nguồn cung lớn đối với thị trường Mỹ – vẫn sẽ chịu mức thuế 17%. Thuế này có hiệu lực từ tháng 7 sau khi một thỏa thuận thương mại gần 30 năm hết hạn, khiến giá cà chua tại Mỹ tăng lên gần như ngay lập tức.
Cà phê là một ví dụ khác về tác động mạnh của thuế. Brazil, nhà cung cấp cà phê lớn nhất cho Mỹ, đã phải chịu mức thuế lên đến 50% từ tháng 8. Hệ quả, người tiêu dùng Mỹ đã phải trả giá cà phê cao hơn gần 20% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu Chỉ số Giá Tiêu dùng (CPI). Sắc lệnh mới giảm bớt gánh thuế với cà phê và chuối – những mặt hàng mà Bộ Tài chính mô tả là “những thứ chúng ta hầu như không sản xuất ở Mỹ”.
Áp lực từ lá phiếu cử tri và nỗi lo giá cả
Động thái điều chỉnh thuế được đưa ra chỉ ít lâu sau các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ nhỏ (off-year elections), nơi cử tri ở nhiều bang bày tỏ sự bất mãn với tình trạng kinh tế, lạm phát và giá cả leo thang. Kết quả tại một số bang cho thấy nhiều cử tri quay sang ủng hộ ứng viên Dân chủ, xem đó như một “lá phiếu cảnh cáo” đối với chính quyền Trump.
Trong phần giới thiệu về sắc lệnh, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nhấn mạnh rằng các mặt hàng được giảm thuế chủ yếu là “những thứ chúng ta không trồng ở Hoa Kỳ”, ám chỉ cà phê và chuối. Ông nói thêm, dù cà phê có được trồng ở một vài vùng của Mỹ, phần lớn nguồn tiêu thụ vẫn phải dựa vào nhập khẩu.
Sự kết hợp giữa việc giảm mạnh thuế đối với hàng hóa Thụy Sĩ và nới lỏng thuế nông sản, cà phê, trái cây nhiệt đới cho thấy Nhà Trắng đang cố gắng tìm điểm cân bằng mới: vừa giữ được đòn bẩy thương mại, vừa tránh để cử tri tiếp tục bị “bào mòn” bởi giá cả tăng cao, đặc biệt trong những mặt hàng thiết yếu hàng ngày.
Thương mại – chính trị đan xen trong chiến lược của Trump
Với thỏa thuận mới, chính quyền Trump gửi đi một thông điệp kép. Về đối ngoại, Washington sẵn sàng “xuống thang” với một đối tác giàu có như Thụy Sĩ để đổi lấy dòng vốn đầu tư khổng lồ và cam kết sản xuất tại Mỹ, giảm thâm hụt thương mại và bảo đảm nguồn cung dược phẩm, chip trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ toàn cầu.
Về đối nội, việc nới lỏng thuế nông sản, cà phê, trái cây – những mặt hàng trực tiếp ảnh hưởng đến túi tiền của người dân – cho thấy Nhà Trắng nhận thức rõ áp lực từ lá phiếu và phản ứng của cử tri trước giá cả leo thang. Đây vừa là động thái kinh tế, vừa là nước cờ chính trị nhằm xoa dịu bất mãn và giành lại phần nào thiện cảm trong bối cảnh tình hình kinh tế và chi phí sinh hoạt vẫn là mối quan tâm hàng đầu của người Mỹ.
