USA Cơn sốc phí bảo hiểm sau khi trợ cấp Obamacare hết hạn

[Gibbs]

Làn sóng tăng phí bảo hiểm y tế cùng nguy cơ trợ cấp ACA tăng cường (advanced premium tax credits) hết hạn vào cuối năm đang đẩy hàng triệu người Mỹ vào những quyết định đầy giằng xé: cắt thuốc, hoãn khám, bỏ bảo hiểm — thậm chí cân nhắc thủ tục hôn nhân.

Khi trợ cấp sụt, cuộc sống chao đảo
Elizabeth Wick, 57 tuổi ở Arlington (Texas), vừa nhận thông báo phí bảo hiểm năm tới tăng từ 862 USD lên 1.380 USD/tháng. Hiện bà được 400 USD trợ cấp liên bang mỗi tháng, nhưng không dám trông chờ năm sau sau khi sàn Obamacare báo bà “nhiều khả năng” không còn đủ điều kiện nhận hỗ trợ vào 2026 nếu các khoản trợ cấp tăng cường hết hạn cuối năm nay. Wick là nhà trị liệu cho nạn nhân xâm hại tình dục, mới mở phòng khám tư nhưng có bệnh nền — phải dựa vào ACA. “Bảo hiểm y tế sẽ quyết định cuộc đời tôi — liệu tôi còn duy trì phòng khám hay phải đi tìm việc có phúc lợi,” bà nói.

Bế tắc chính trị và cú sốc phí bảo hiểm
Vấn đề trợ cấp đang kẹt cứng tại Đồi Capitol, góp phần kéo dài đợt shutdown kỷ lục. Đảng Dân chủ nói chỉ ủng hộ gói ngân sách FY2026 nếu gia hạn trợ cấp tăng cường; phía Cộng hoà khẳng định chỉ đàm phán sau khi chính phủ mở cửa trở lại. Trợ cấp tăng cường được Quốc hội do Dân chủ kiểm soát thông qua năm 2021 (thời Covid-19), giúp số người ghi danh ACA đạt kỷ lục 24 triệu trong năm nay; hơn 90% người mua được nhận hỗ trợ. Cùng với chi phí y tế tăng, việc trợ cấp sắp hết khiến hãng bảo hiểm tăng phí bình quân 26% cho năm tới. Theo KFF, khoản người dân thực trả còn tăng mạnh hơn: phí ròng sẽ hơn gấp đôi bình quân nếu không còn trợ cấp tăng cường.

Những ai sẽ bị “đánh” nặng nhất?
Theo Cynthia Cox (KFF), nhóm thu nhập vừa trên mức nghèo — vốn từng trả 0 USD hoặc gần 0 — sẽ phải trả vài trăm USD mỗi năm; gần một nửa người ghi danh nằm trong nhóm này. Người ở độ tuổi 50–60 chịu tác động nặng: một cặp ngoài 50 tuổi thu nhập 85.000 USD/năm có thể thấy phí tăng hơn 20.000 USD/năm.
Mặt khác, trợ cấp gốc của ACA (ban hành 2010, không hết hạn) chỉ áp dụng cho người có thu nhập dưới 400% mức nghèo liên bang (khoảng 63.000 USD/người độc thân, 129.000 USD/gia đình 4 người), khiến nhiều hộ “vênh” ra ngoài ngưỡng khi mất phần trợ cấp tăng cường.

Những câu chuyện bên lằn ranh chi trả
– Sunni Montgomery, 63 tuổi: chiến đấu ung thư phổi từ 2022, sống nhờ bảo hiểm ACA. Nhờ trợ cấp, năm nay bà trả 541 USD/tháng; năm tới có thể vọt lên 1.758 USD/tháng. “Tôi sợ sẽ trở thành bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn mà… không có bảo hiểm. Tôi muốn sống.”
– Chris (62) & Donna Vetter (60), Maryland nông thôn: từng trả 401 USD/tháng sau trợ cấp; năm tới báo tăng lên 1.975 USD/tháng — gần một nửa thu nhập. Họ buộc bỏ bảo hiểm, chấp nhận hoãn khám, bỏ tầm soát, cầu mong không tai nạn hay bệnh nặng.
– Alison & Chris, Carson City (Nevada): đang trả 183 USD/tháng sau khi được trợ cấp gần 1.350 USD; năm tới, ngay cả khi còn chút hỗ trợ, phí vẫn 936 USD/tháng. Họ tính hạ xuống gói rẻ hơn nhưng khấu trừ cao, phải đắn đo cả việc đi phòng cấp cứu.
– Kris McKegney, 23 tuổi (Vermont): tự do nghề nghiệp, đang trả 300 USD/tháng cho gói tốt (khấu trừ 3.000 USD/năm). Giữ nguyên gói sẽ là 1.250 USD/tháng — vượt sức. Phương án thay thế là gói thảm hoạ 400 USD/tháng (tự trả thuốc, khám, trị liệu) hoặc gói 850 USD/tháng khấu trừ 10.000 USD — đồng nghĩa rút tiền hưu, hoãn tích lũy mua nhà, tăng phí dịch vụ cho khách hàng phi lợi nhuận.
– Nolan LeRoux & Emily Clute, 35 tuổi (New York): dự định cưới nhưng cân nhắc chưa nộp giấy đăng ký vì với tư cách cá nhân họ dễ đạt ngưỡng trợ cấp gốc ACA hơn là vợ chồng (ngưỡng cho đôi không gấp đôi ngưỡng cá nhân). Nếu không, họ sẽ phải trả hơn 1.360 USD/tháng — gần gấp đôi so với khi mỗi người mua riêng có hỗ trợ. Nếu trợ cấp tăng cường được gia hạn, họ vẫn có thể nhận thêm ngay cả khi đã kết hôn.

Ghi danh mở (Open Enrollment) & “vách đá” cuối năm
Mùa ghi danh mở trên HealthCare.gov bắt đầu 1/11. Nhưng nếu Quốc hội không kịp gia hạn trợ cấp tăng cường trước mốc hết hạn, cú “vách đá” trợ cấp sẽ xảy ra: phí niêm yết đã tăng, phí ròng còn tăng mạnh hơn khi mất khoản bù.

Vì sao bế tắc?
Đảng Dân chủ coi gia hạn trợ cấp tăng cường là điều kiện then chốt của gói tài trợ chính phủ; phía Cộng hoà muốn mở lại chính phủ trước rồi mới nói chuyện trợ cấp. Trong khi đó, người dân và doanh nghiệp nhỏ phải tính toán từng đồng cho bảo hiểm, lựa chọn giữa rủi ro y tế và áp lực tài chính.

Bức tranh tổng quát: Không chỉ là câu chuyện bảo hiểm
ACA đã giúp mở rộng bao phủ kỷ lục, đặc biệt cho người thu nhập thấp và trung lưu mong manh. Nhưng khi trợ cấp tăng cường sắp hết, hệ quả xã hội đã hiện rõ: phòng khám tư có nguy cơ đóng cửa, bệnh nhân ung thư lo mất bảo hiểm, các cặp đôi phải “tính toán” hôn nhân để phù hợp ngưỡng trợ cấp. Từ đây đến cuối năm, một quyết định của Quốc hội sẽ định đoạt không chỉ con số thống kê, mà cả cuộc sống rất cụ thể của hàng triệu người.