USA Ân xá CZ và “tiêu chuẩn kép”: GOP tố Biden “không biết gì”, còn Trump lại nói… “tôi không biết”

[Gibbs]

Bối cảnh: Báo cáo của Hạ viện Cộng hòa
Tuần trước, Ủy ban Giám sát Hạ viện (GOP) công bố báo cáo cho rằng Joe Biden “không thực sự ra quyết định” trong nhiệm kỳ tổng thống, và việc ông ký các lệnh ân xá là ví dụ điển hình. Báo cáo đặt nghi vấn về “tính hợp lệ của mọi lệnh ân xá được cho là do ông ký.” Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson lập luận Biden đã ân xá hàng loạt mà thậm chí “không biết các nhóm đối tượng—chứ chưa nói đến từng cá nhân.”

Trump và ân xá Changpeng Zhao: “Tôi không biết ông ta là ai”
Thế nhưng chính Donald Trump lại nói ông… không biết nhiều về một trong những ân xá gây tranh cãi nhất gần đây: Changpeng “CZ” Zhao, nhà sáng lập sàn crypto Binance. Trong chương trình “60 Minutes” phát sóng Chủ nhật, Trump nói: “Tôi không biết ông ta là ai… Tôi chẳng biết gì về việc đó,” và nhấn mạnh mình dựa vào điều người xung quanh nói. Hôm 23/10—ngày ký ân xá—khi bị hỏi dồn, ông còn không nhận ra cái tên cho đến khi phóng viên nhắc lại: “À, cái gần đây, đúng… Tôi ân xá nhiều người.” (Thực tế, tuần đó ông chỉ ân xá mỗi CZ.)

Xung đột lợi ích: Binance, World Liberty Financial và túi tiền nhà Trump
Tranh cãi bùng lên vì Binance là nền tảng đang lưu trữ công ty crypto của gia đình Trump—World Liberty Financial (WLF). Lệnh ân xá có thể mở đường cho hoạt động của Binance tại Mỹ; sàn này cũng là kênh bán token “nhà trồng” của WLF, mang về cho gia đình Trump hàng trăm triệu USD phí. Nói thẳng: Binance đã và có thể còn giúp gia đình Trump kiếm rất nhiều tiền, trong khi tổng thống lại ân xá nhân vật có vai trò then chốt ở đó.

So sánh lịch sử: bóng dáng “Marc Rich”
Vì khía cạnh lợi ích cá nhân, ân xá CZ được đặt cạnh những tiền lệ gây bão, như lệnh ân xá Marc Rich của Bill Clinton (sau khi vợ cũ Rich quyên góp cho đảng Dân chủ). Điểm khác: chính Trump thừa nhận ông không “đào sâu” hồ sơ này và “quá bận” để biết chi tiết—bất chấp tầm quan trọng lẫn rủi ro chính trị.

Thông điệp GOP vướng mâu thuẫn của… chính Trump
GOP đã cố dựng luận điểm rằng các lệnh của Biden vô hiệu vì ông “không tự quyết”—khiến câu chuyện xoay quanh “autopen”, thẻ ghi chú và quy trình tham mưu. Nhưng rồi Trump hai lần (cách nhau hơn một tuần) nói ông “không biết” về ân xá CZ, “nghe người khác bảo” và ký. Điều này làm rối thông điệp của GOP: nếu “không biết gì” khiến ân xá của Biden vô hiệu, thì l logic ấy áp vào Trump ra sao?

Johnson, Comer né câu hỏi khó
Khi được hỏi về sự giống nhau giữa cáo buộc nhắm Biden và phát ngôn của Trump, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đáp: “Tôi không biết gì về chuyện đó… chưa xem phỏng vấn.” Chủ tịch Ủy ban Giám sát James Comer thì nói Trump “đôi khi lỡ lời,” cần “phân tích kỹ và cho ông ấy cơ hội nói lại”—dù ông đã nói hai lần, cách nhau hơn một tuần.

Trump từng phủ nhận tính hợp lệ ân xá của Biden
Trớ trêu, tháng 3 trước đó chính Trump nói ân xá của Biden “vô hiệu” vì “chắc ông ta không biết chúng đang diễn ra,” thậm chí đăng mạng xã hội rằng Biden “không ký” và “không biết gì”. Tám tháng sau, ông lại mô tả bản thân theo cách gần như y hệt về ân xá CZ.

Ý nghĩa pháp lý–chính trị
Về pháp lý, Hiến pháp trao quyền ân xá cho tổng thống—không trao cho “vòng trong.” Về chính trị, ân xá CZ đặt ra ba lớp rủi ro: (1) xung đột lợi ích trực tiếp; (2) quy trình ra quyết định dựa trên “nghe nói”; (3) thông điệp mâu thuẫn làm suy yếu đòn công kích Biden của GOP. Dù vậy, khó kỳ vọng Hạ viện do GOP dẫn dắt sẽ mở cuộc điều tra tương tự với chính Trump.

Một chữ “biết” có thể làm đổi vận luận điểm
Câu chuyện ân xá CZ cho thấy: trong chính trị, không chỉ “ai được ân xá” mà “tổng thống biết gì, biết đến đâu” mới là điều định đoạt dư luận. Khi tiêu chuẩn áp cho đối thủ quay ngược về phía mình, cả chiến lược truyền thông lẫn đạo đức quyền lực đều bị soi đến tận chân tơ kẽ tóc.