HÀ NỘI, Việt Nam
Nhà cầm quyền CSVN đã ngấm ngầm mua của Nga 40 chiến đấu cơ Sukhoi SU-35 nhằm nâng cấp khả năng Không quân qua cách trả tiền lòng vòng để tránh lệnh cấm vận của phương Tây.
Báo
New York Times (NYT) hôm thứ Hai 27 tháng Mười đã loan tin ra như vậy khi dựa vào các tài liệu cũng như các cuộc phỏng vấn các viên chức chính phủ cả của Việt Nam, của Mỹ và một số quốc gia khác. Dấu hiệu này cho thấy CSVN vẫn tin Nga hơn là tin Mỹ.
Chiến đấu cơ Sukhoi SU-35 cất cánh bay biểu diễn trong một cuộc triển lãm hàng không được tổ chức tại Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: Yasin Akgul/AFP/Getty Images)
Vào thời Tổng Thống Joe Biden, Việt Nam ký thỏa hiệp nâng cấp mối bang giao với Mỹ lên thành đối tác chiến lược toàn diện, ngang với Nga, TQ và nhiều cường quốc khác. Nhưng những gì nhìn thấy qua thương vụ quân sự trị giá 8 tỷ USD này, Nga vẫn là một đối tác an ninh quốc phòng quan trọng của Việt Nam mà CSVN khó có thể dứt áo, chia tay.
Cuộc mua bán trong bí mật
Theo
NYT, trong dịp hè năm nay, có những tin tức bị tiết lộ ra trên mạng mà báo này có được, là CSVN đã kết ký một hợp đồng khá lớn với Nga để mua một số trang bị cho cả Không quân và Hải quân, bất chấp những lệnh cấm vận quốc tế. Tài liệu đó chứng tỏ Việt Nam (trong chứng từ là khách hàng số 704) trong danh sách mua hệ thống tác chiến điện tử cho Sukhoi SU-35, một chiến đấu cơ khá hiện đại của Nga.
Một giới chức cấp cao CSVN nhìn nhận rằng Hà Nội đang cân nhắc mua một số chủng loại máy bay quân sự. Những máy bay của họ hiện đang có, cả chiến đấu cơ và trực thăng, đều quá cũ kỹ, được chế tạo từ thời thập niên 1980, nên rất cần được thay thế mới.
Một viên chức lập pháp Mỹ cũng cho hay Quốc Hội Mỹ cũng đã được báo cáo về việc mua sắm cải tiến trang bị quân sự của Việt Nam, gồm cả các hệ thống phòng không cho Hải và Không quân. Dấu hiệu này đáng báo động vì Mỹ cũng đang có những đề nghị bán các trang bị quân sự cho Việt Nam mà cho đến nay chưa có gì đáng kể.
Hồi đầu tháng Mười, một nhóm tin tặc thân Ukraine đã công bố khoảng 1,000 tài liệu của tập đoàn Rostec, công ty xuất cảng vũ khí chính yếu của Nga. Trong số đó có những tài liệu về Việt Nam, được ghi nhận là khách hàng số 704.
Bảng tính (spreadsheet) liệt kê ra các con số và tiền bạc trong hồ sơ xác nhận hợp đồng mua bán của một số nước như Iran, Algeria, Việt Nam.
Việt Nam đặt mua 9 hệ thống tác chiến điện tử cho Sukhoi SU-35. Các hệ thống này và các phiên bản mặt đất (mà CSVN đã mua một số hệ thống và phụ tùng với giá gần 190 triệu USD) có thể chống nhiễu và làm đổi hướng hỏa tiễn.
Hà Nội chưa hề loan báo chuyện mua sắm vừa kể cũng như mua các chiến đấu cơ. Nhưng giới phân tích quân sự khi nhìn vào các tài liệu đều nhận thấy chuyện mua sắm này là một đơn hàng rất lớn mà CSVN đã không thấy bỏ tiền ra mua vào thời gian Nga đang cần rất nhiều tiền đổ vào cuộc xâm lăng Ukraine, vấn đề quan trọng mà Mỹ và Âu châu chú trọng để tìm mọi cách để ngăn chặn.
Một số giới chức CSVN cũng xác nhận chuyện mua sắm lớn này khi cho biết Hà Nội chi ra 8 tỷ USD mua trang bị quốc phòng từ Nga, trong đó bao gồm cả 40 Sukhoi SU-35.
Tài liệu bán hàng của Rostec đã bị
"bật mí" ra, còn cho thấy cả chuyện nhân viên của tập đoàn này đang than phiền vì họ bị chậm trễ trả lương khi các khoản tiền đến từ Việt Nam đã phải đi luồn lòng vòng qua nhiều công ty khác nhau để tránh bị các lệnh cấm vận quốc tế cản trở.
Năm 2023, tài liệu của Bộ Tài chính CSVN bị tiết lộ ra cũng cho thấy Hà Nội trả tiền mua sắm quân sự cho đối tác Nga qua liên doanh dầu khí giữa hai nước. Một trong những công ty ghi trên danh sách thương vụ quân sự ở Hà Nội nằm trong danh sách bị cấm vận. Hãng này cũng có tên trong danh sách kiểm soát của Bộ Ngân Khố Mỹ.
Việt Nam với Mỹ tiến gần với nhau hơn dưới thời Tổng Thống Joe Biden khi hai nước ký thỏa hiệp nâng cấp mối bang giao lên thành đối tác chiến lược toàn diện. Nhưng những chính sách đối ngoại, gồm cả biện pháp thuế quan, kinh tế của Tổng Thống Donald Trump làm cho Hà Nội thấy chán nản. Đầu tiên là Mỹ cho cắt các khoản viện trợ, kế đến là đánh mức thuế quan đối xứng lên đến 46% cho hàng hóa của Việt Nam do Bắc Kinh tìm cách tuồn hàng hóa qua VN để bán cho Hoa Kỳ mà không phãi bị đánh thuế cao
Sau các cuộc đàm phán, tuy mức thuế quan được cắt xuống còn 20%, giới chức Hà Nội than phiền các bên thương thuyết hứa hẹn một điều, khi đem ra thi hành lại khác hay đưa ra các đòi hỏi mơ hồ rồi loan báo những quyết định mới thật bất ngờ. Một trong những việc này là loan báo thuế quan lên đến 50% cho các hành hóa thuộc loại giường tủ bàn ghế Việt Nam xuất cảng.
Biện minh cho chuyện mua trang bị quốc phòng của Nga, một trong những giới chức quân sự CSVN chống chế cho rằng, Việt Nam chỉ đa dạng hóa việc mua sắm quốc phòng nên đòi hỏi phải có một thời gian dài để thích nghi vì không thể cho thực hiện một sớm một chiều ngay.
"Thay vì áp lực chấm dứt mua trang thiết bị của Nga, Mỹ nên gia tăng hợp tác ở các lãnh vực không phải là quân sự", giới chức này nói thêm.