Buồn của Mỹ và phương Tây: Bị Trung Quốc sao chép thành công thuốc giá rẻ hơn 2-4 lần, hãng dược lớn nào cũng đổ xô đến tìm

[troopy]

Từ chỗ là nơi sản xuất thuốc generic giá rẻ, Trung Quốc giờ đây đang trở thành điểm đến chiến lược của các tập đoàn dược toàn cầu trong việc săn lùng các liệu pháp điều trị mới.


Chưa bao giờ ngành công nghiệp dược phẩm Trung Quốc lại sôi động và tham vọng như hiện nay. Trong 8 tháng đầu năm 2025, các công ty dược nước này đã thực hiện 93 thương vụ chuyển nhượng quyền phân phối thuốc ra nước ngoài, với tổng giá trị lên đến 85 tỷ USD, theo dữ liệu từ PharmCube.

Con số trên không chỉ thiết lập kỷ lục mới mà còn cho thấy tốc độ quốc tế hóa vượt bậc của ngành dược Trung Quốc, sự chuyển mình đáng kinh ngạc nếu so với chỉ một thập kỷ trước.

Từ chỗ là nơi sản xuất thuốc generic giá rẻ, Trung Quốc giờ đây đang trở thành điểm đến chiến lược của các tập đoàn dược toàn cầu trong việc săn lùng các liệu pháp điều trị mới.

“10 năm trước, Trung Quốc gần như không có ngành công nghệ sinh học đúng nghĩa. Giờ thì gần như hãng dược lớn nào cũng đang đổ xô sang Trung Quốc để tìm sản phẩm đột phá,” chuyên gia Brad Loncar nhận định.

Cuộc cách mạng trong ngành dược phẩm Trung Quốc bắt đầu từ giữa những năm 2010, khi Bắc Kinh triển khai loạt cải cách nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và mở rộng kênh gọi vốn cho các công ty công nghệ sinh học. Cộng hưởng với lợi thế về chi phí thấp và tốc độ thử nghiệm lâm sàng nhanh, những thay đổi này đã giúp Trung Quốc vươn lên thành cường quốc mới trong lĩnh vực dược phẩm.

Ước tính, thuốc generic sản xuất tại Trung Quốc nói chung có giá thấp hơn khoảng 2-4 lần so với thuốc tương đương được sản xuất hoặc được bán ở Mỹ hoặc phương Tây, tùy loại thuốc, mức độ độc quyền, chi phí sản xuất, quy định và thị trường địa phương.

Chỉ số Hang Seng Biotech của Hồng Kông đã tăng hơn 80% trong năm 2025, phản ánh kỳ vọng của giới đầu tư vào triển vọng của ngành. Trong số các công ty nổi bật nhất, Jiangsu Hengrui và Akeso là 2 cái tên đang dẫn dắt xu hướng.

Thành lập từ năm 1970 với xuất phát điểm là nhà sản xuất chất khử trùng quy mô nhỏ, Hengrui đã từng bước chuyển mình từ việc sản xuất thuốc generic sang đầu tư mạnh mẽ vào R&D kể từ khi tư nhân hóa năm 1997. Hiện nay, công ty sở hữu danh mục thuốc đa dạng nhất Trung Quốc, từ điều trị ung thư, béo phì đến Alzheimer.

Chỉ riêng trong năm qua, Hengrui đã ký hàng loạt thỏa thuận chuyển nhượng quyền phát triển thuốc với các tập đoàn như Merck, Glenmark, Braveheart Bio, và đặc biệt là thỏa thuận hợp tác phát triển 12 loại thuốc với GSK (Anh) hồi tháng 7.

Tuy nhiên, quá trình quốc tế hóa cũng đối mặt với thách thức. FDA đã nhiều lần từ chối phê duyệt một loại thuốc ung thư của Hengrui, với lý do liên quan đến kiểm soát chất lượng tại các nhà máy sản xuất. Đây là vấn đề chung mà nhiều công ty Trung Quốc phải cải thiện nếu muốn chinh phục thị trường phương Tây.

Công ty có trụ sở tại Quảng Đông này đang gây chú ý mạnh mẽ nhờ liệu pháp kháng thể kép ivonescimab, nhắm cùng lúc vào hai cơ chế gây ung thư. Sau khi được phê duyệt tại Trung Quốc năm ngoái, cổ phiếu Akeso đã tăng hơn 90% trong năm 2025.

Dữ liệu thử nghiệm tại Trung Quốc cho thấy ivonescimab vượt qua cả Keytruda của Merck - loại thuốc ung thư bán chạy nhất thế giới, trong việc làm chậm sự phát triển khối u. Song, kết quả từ thử nghiệm giai đoạn 3 tại Bắc Mỹ và châu Âu lại kém khả quan hơn, khiến giới phân tích vẫn giữ thái độ thận trọng.

Ngoài ivonescimab, Akeso cũng đang đầu tư mạnh vào các liệu pháp ADC, kháng thể liên hợp giúp nhắm chính xác tế bào ung thư và hạn chế tổn thương mô lành. Lĩnh vực này đòi hỏi khả năng thử nghiệm quy mô lớn và nhiều lần - lợi thế mà Trung Quốc đang phát huy nhờ nguồn nhân lực kỹ thuật dồi dào.

Dù có trụ sở tại New Jersey (Mỹ), Legend Biotech vẫn giữ mối liên hệ chặt chẽ với Trung Quốc thông qua cổ đông lớn nhất, GenScript. Legend từng gây tiếng vang toàn cầu khi hợp tác với Johnson & Johnson năm 2017 để phát triển liệu pháp CAR-T điều trị đa u tủy. Giao kèo này từng bị coi là “canh bạc rủi ro” với Trung Quốc nhưng nay được nhìn nhận như cột mốc khơi nguồn cho làn sóng chuyển nhượng thuốc ra nước ngoài.

Legend cùng J&J đã ra mắt liệu pháp Carvykti, được chấp thuận tại Trung Quốc vào năm ngoái. Tuy nhiên, giá thuốc quá thấp trong nước khiến doanh thu khó bùng nổ, buộc công ty phải đẩy mạnh ra thị trường toàn cầu để bù đắp chi phí R&D.

Mặc dù Trung Quốc đã tạo ra một hệ sinh thái đổi mới trong dược phẩm, giá bán thuốc thấp trong nước đang trở thành lực cản. “Doanh thu nội địa chưa bao giờ là điểm sáng. Gần như toàn bộ thành công của các công ty, từ cổ phiếu đến tài chính, đều phụ thuộc vào việc họ có thành công tại Mỹ hay không,” Brad Loncar nhận định.

VietBF@sưu tập