Trong kỷ nguyên số với smartphone trang bị camera 200 megapixel, máy ảnh chụp lấy liền Instax của Fujifilm vẫn được ưa chuộng nhờ tạo sự hoài niệm.
Vài năm qua, Fujifilm liên tục mở rộng cơ sở sản xuất ở tây nam Yokohama. Công ty Nhật Bản này đã rót hàng tỷ yen vào nhà máy nhằm nỗ lực đáp ứng nhu cầu của thế giới cho sản phẩm hot: phim dành cho máy ảnh chụp lấy liền.
Năm 2025, khi người dùng có thể mua điện thoại với camera 200 "chấm", máy ảnh chụp lấy liền vẫn được ưa chuộng. Thiết bị tiện lợi, dễ sử dụng, và tùy vào độ tuổi người dùng, nó đem đến cảm giác hoài niệm, mới lạ. Instax của Fujifilm nổi bật nhất trong số đó. Hồi tháng 4, gần 30 năm sau khi ra mắt Instax, Fujifilm công bố dòng máy ảnh này đã vượt mốc 100 triệu chiếc bán ra trên toàn cầu, đạt doanh số kỷ lục bốn năm liên tiếp. Sự thành công của Instax "đi ngược sự hiện đại" và vẫn liên tục tìm được những người hâm mộ mới.
Ryuichiro Takai, Giám đốc bộ phận hình ảnh tiêu dùng tại Fujifilm, nói với CNN rằng sức hấp dẫn của máy ảnh chụp lấy liền hoàn toàn trái ngược với tính hiệu quả và rõ nét của nhiếp ảnh kỹ thuật số. "Với người coi máy ảnh kỹ thuật số là hiển nhiên, thứ đi ngược thời đại này có thể là hình thức giải trí mới", ông giải thích.
Máy ảnh Polaroid Model 95. Ảnh: Waterville History
Sự ra đời của máy ảnh chụp lấy liền
Theo Lomography, máy ảnh chụp lấy liền đầu tiên do công dân Mỹ Samuel Shlafrock tạo năm 1923. Tuy nhiên, sản phẩm không thành công về mặt thương mại, nên nhà khoa học Mỹ Edwin Herbert Land được ghi nhận là nhà phát minh ra nghệ thuật chụp ảnh lấy liền với máy ảnh Polaroid Model 95.
Wired cho biết, năm 1932, ông Land đồng sáng lập công ty sau này đổi tên thành Polaroid. Khi đó, Polaroid giống như Apple ngày nay - phong cách, sáng tạo, lợi nhuận cao khi tìm ra cách rút ngắn thời gian chụp và tráng phim từ một tuần xuống còn 60 giây. Công nghệ hoạt động nhờ hiện tượng phân cực, sử dụng quy trình sắp xếp các tinh thể iodoquinine sulphate trước khi nhúng chúng vào nhựa trong suốt.
Bên kia Đại Tây Dương, năm 1938, nhà hóa học Đức Edith Weyde và André Rott cũng góp phần tạo nên xu hướng chụp ảnh lấy liền khi phát minh ra phương pháp Diffusion Transfer Reversal - chuyển hình ảnh từ tấm phim âm bản nhạy sáng sang phim dương bản không nhạy sáng.
Trước Giáng sinh năm 1948, khi máy ảnh Polaroid Model 95 trình làng, toàn bộ 57 chiếc bất ngờ bán hết trong ngày đầu tiên. Theo Christopher Bonanos, tác giả cuốn Instant: The Story of Polaroid, máy ảnh chụp lấy liền trở nên phổ biến một phần nhờ được các nhiếp ảnh gia lớn thời đó như Ansel Adams, Walker Evans và André Kertész đón nhận.
Máy ảnh Instax Mini Evo của Fujifilm. Ảnh: The Hindu
Hành trình vươn lên dẫn đầu của Instax
Instax không phải máy chụp lấy liền đầu tiên của Fujifilm mà là Fotorama, ra mắt năm 1981. Polaroid và Kodak đã tung ra sản phẩm nhiều năm trước, nhưng chưa tạo được dấu ấn đáng kể trên thị trường Nhật Bản. Ngược lại, Fotorama có doanh số trong nước khả quan nhưng chưa để lại dấu ấn trên phạm vi toàn cầu.
Quảng cáo
Những năm 1990, nhận thấy purikura - buồng chụp ảnh tự động - được ưa chuộng tại Nhật Bản, Fujifilm tìm cách kết hợp tốc độ và sự thú vị của chúng với sự nhỏ gọn của dòng máy ảnh dùng một lần QuickSnap. Instax mini 10, ra năm 1998, là kết quả của sự sáng tạo đó. Với thiết kế hình chữ nhật bo góc, máy cho ra những tấm ảnh chữ nhật kích thước 5 x 7,6 cm và nhanh chóng được yêu thích trong nước.
Năm 2002, Fujifilm lần đầu ghi nhận doanh số hàng năm đạt một triệu máy. Tuy nhiên, hai năm sau, doanh số giảm mạnh xuống còn 1/10 khi nhiếp ảnh kỹ thuật số phổ biến. Tình hình càng trở nên khó khăn hơn với sự ra đời của smartphone. Polaroid, từng đi đầu về máy ảnh chụp lấy liền, phải nộp đơn phá sản hai lần vào năm 2001 và 2008.
Năm 2012, Instax phục hồi khi ra mắt dòng Mini 8, được giới thiệu là "máy ảnh dễ thương nhất thế giới" và được giới trẻ châu Á yêu thích. Năm 2015, trong lúc Polaroid vắng mặt, Instax nắm bắt thời cơ để thâm nhập vào Mỹ và một số thị trường quốc tế khác.
"Instax làm tốt nhiều thứ, quan trọng nhất là đúng thời điểm", Jaron Schneider, tổng biên tập PetaPixel, nhận xét. "Đột nhiên, Fujifilm trở thành hãng duy nhất trên thị trường sản xuất máy ảnh chụp lấy liền dễ tiếp cận với người dùng".
Năm 2017, Instax giới thiệu định dạng ảnh vuông - từng gắn liền với Polaroid. Một năm sau, sản phẩm lần đầu ghi nhận doanh số hàng năm đạt 10 triệu máy. Đến 2023, Instax chiếm hơn một nửa tổng doanh số máy ảnh của Fujifilm.
Lý giải thành công của Instax
Fujifilm có chiến lược sản phẩm và tiếp thị thông minh, nhắm đến nhiều thị trường với văn hóa giới trẻ khác nhau. Instax hợp tác với Taylor Swift, BTS, Universal Studios và Pixar trong các phiên bản đặc biệt. Nhãn hiệu cũng hợp tác với các chương trình breakdance quốc tế và tuần lễ thời trang, xâm nhập không gian kỹ thuật số khi cho phép người chơi sử dụng máy ảnh trong trò chơi điện tử nổi tiếng Final Fantasy XIV.
Schneider tin rằng Gen Z và Gen Alpha yêu thích máy chụp ảnh lấy liền để thoát khỏi màn hình, nhìn lại thế giới trước khi số hóa như ngày nay. "Online liên tục rất mệt mỏi và nói thật không thú vị bằng những khoảnh khắc bên bạn bè", ông nhận xét.
Theo nghiên cứu của Fujifilm, việc chậm lại, nghĩ kỹ hơn trước khi bấm máy, sự thỏa mãn và an tâm khi cầm trên tay tấm ảnh vật lý là những yếu tố được người dùng nhiều thế hệ yêu thích. "Họ nhận thấy thật quý giá khi có thể chạm vào ký ức", Takai cho biết.
"Chúng ta đang chứng kiến sự trở lại của nhiếp ảnh phim vì mọi người coi đây là định dạng hình ảnh chân thực, nguyên bản hơn. Không có AI, không chỉnh sửa, đơn giản là một khoảnh khắc được ghi lại", Schneider lập luận.
Ngày nay, máy ảnh Instax hiện diện tại hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, 90% doanh số đến từ bên ngoài Nhật Bản, cho thấy sức hấp dẫn của nghệ thuật chụp ảnh lấy liền. Ngay cả Polaroid cũng được hồi sinh năm 2020 và đang cố gắng bù đắp khoảng thời gian đã mất.
CNN đánh giá, chính những hạn chế đặc trưng đã biến chụp ảnh lấy liền thành "bức tường thành" chống lại nhịp sống hiện đại, khi "thấy" không phải luôn đồng nghĩa với "tin". Khi được hỏi về lý do Instax phổ biến trong thời đại kỹ thuật số, ông Takai chỉ đáp: "Nó đang đi ngược thời đại".
