CHINA Trung Quốc mở chiến dịch “quét sạch năng lượng tiêu cực” trên mạng xã hội trong 2 tháng

[Gibbs]

Chiến dịch mới của Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc
Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) vừa phát động một chiến dịch trên phạm vi toàn quốc, kéo dài hai tháng, nhằm “kiềm chế làn sóng bi quan” đang lan rộng trên mạng xã hội, nền tảng livestream và video ngắn. Theo thông báo, cơ quan này nhắm vào các nội dung “cố ý diễn giải sai hiện tượng xã hội, phóng đại các trường hợp tiêu cực, cổ súy thế giới quan hư vô và tinh thần tiêu cực,” cũng như các bài đăng “tự hạ thấp quá mức” hay “khuếch đại cảm giác tuyệt vọng” khiến người khác bắt chước.

Những gì sẽ bị quét: từ “tuyệt vọng” đến tin đồn kinh tế
Phạm vi siết chặt gồm nội dung “kích động đối đầu cực đoan giữa các nhóm,” “gieo rắc nỗi sợ hãi, lo âu,” “kích nhiên bạo lực, thù hằn trực tuyến,” lan truyền tin đồn kinh tế, hướng dẫn doxxing, và các thông điệp “thủ tiêu ý chí” kiểu “cố gắng cũng vô ích.” CAC cũng nhắm vào các chiêu “bán nỗi lo” lợi dụng tâm lý bất an về việc làm, hẹn hò, giáo dục để câu kéo người dùng mua khóa học hay sản phẩm. Công chúng được kêu gọi “tích cực báo cáo” các trường hợp vi phạm.

Vì sao lúc này? Bức tranh kinh tế và tâm lý xã hội
Nhiều năm suy giảm vì khủng hoảng bất động sản đã bào mòn niềm tin tiêu dùng, ghìm chi tiêu và đẩy tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt ở giới trẻ, lên cao. Sản xuất công nghiệp và bán lẻ gần đây lần lượt rơi về mức thấp nhất trong 12 và 9 tháng, gây sức ép lên mục tiêu tăng trưởng 5% năm nay. Riêng tháng 8, thất nghiệp nhóm 16–24 tuổi (không tính sinh viên) tăng lên 18,9%. Trong bối cảnh đó, các lối sống như “nằm thẳng” (lying flat) – ưu tiên tối giản, giảm áp lực – nổi lên từ 2021 và gần đây tái bùng phát trên mạng.

Blogger “nằm thẳng” bị xóa, tài khoản bị khóa
Ngay trước khi chiến dịch công bố, nhiều blogger chuyên ghi lại lối sống “nằm thẳng” cho biết video của họ bị gỡ và tài khoản bị cấm. Đây là một trong những mục tiêu chính của đợt trấn chỉnh, khi nhà chức trách cho rằng những nội dung này “khuếch đại cảm giác vô vọng.”

Nền tảng lớn bị xử phạt vì “thông tin có hại”
Các nền tảng như Weibo, Kuaishou và Xiaohongshu (RED) đã bị kỷ luật trong tháng này vì để “thông tin có hại” lọt lên chủ đề thịnh hành, bao gồm việc “thổi phồng chuyện đời tư và chuyện vặt vãnh của người nổi tiếng,” làm lệch trọng tâm dư luận.

Lập luận chính thức: “Khôi phục trật tự, bảo vệ niềm tin”
Bình luận trên truyền thông nhà nước ca ngợi đây là động thái “kịp thời” với “tình trạng hỗn loạn đang phổ biến.” Theo đó, nội dung chia rẽ và tiêu cực có thể “gây hiểu lầm tập thể, hoảng loạn xã hội, làm suy giảm lý trí và sự thật, thậm chí châm ngòi xung đột ngoại tuyến,” đe dọa trật tự công cộng và lòng tin xã hội.

Góc nhìn học giả: Quản trị cảm xúc trực tuyến có đủ?
Theo Ja Ian Chong (Đại học Quốc gia Singapore), tâm trạng “thiếu động lực, thậm chí bi quan” về triển vọng cá nhân đang hiện hữu trong xã hội Trung Quốc. Về mặt chính sách, việc “quản trị cảm xúc” trên mạng có thể giúp kích hoạt niềm tin tiêu dùng, song khó xoay chuyển cảm nhận chung nếu các triển vọng đời sống và nghề nghiệp không cải thiện thực chất. Lịch sử mạng Trung Quốc cũng cho thấy người dùng thường tìm được cách biểu đạt mới khi các thuật ngữ cũ bị chặn.

Xu hướng mới: “người chuột” và cuộc rượt đuổi ngôn ngữ
Giữa đợt giảm tốc kinh tế, một trào lưu mới gọi là “người chuột” xuất hiện: lớp trẻ “đào hang” trong phòng, đặt đồ ăn về nhà, hạn chế ra ngoài – như một cách “trú ẩn” trước áp lực. Nhà chức trách dự kiến tiếp tục chặn các từ khóa, nhưng ngôn ngữ mạng thường tiến hóa không ngừng, tạo ra vòng rượt đuổi giữa kiểm duyệt và sáng tạo ngôn ngữ.

Điều đáng chú ý sắp tới

Cường độ thực thi trên các nền tảng lớn và vừa, đặc biệt với chủ đề việc làm, giáo dục, hẹn hò.

Tác động đến doanh thu của các tài khoản “bán nỗi lo” và ngành công nghiệp “khóa học chữa lo âu.”

Khả năng hình thành các cộng đồng ngách, mã hóa ngôn ngữ để lách thuật toán kiểm duyệt.

Mối tương tác giữa chiến dịch truyền thông – kiểm duyệt và các chỉ báo tâm lý kinh tế như kỳ vọng tiêu dùng, thị trường lao động.