|
Theo chuyên gia, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đối mặt một bài toán ngoại giao phức tạp sau cuộc không kích chưa từng có tiền lệ của Israel vào thủ đô Doha (Qatar) vào ngày 9-9. Cuộc tấn công nhằm vào các nhà lănh đạo Hamas – những người được cho là có vai tṛ trong cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas, vốn được Mỹ làm trung gian.
Theo tờ Newsweek, cuộc không kích của Israel đă làm căng thẳng mối quan hệ của Mỹ với cả Israel và Qatar – hai đồng minh chủ chốt của Mỹ ở Trung Đông, đồng thời tạo thêm thách thức cho chính sách đối ngoại của ông Trump trong khu vực.
Hai đồng minh quan trọng
Vụ tấn công của Israel vào Qatar đă làm gián đoạn nỗ lực ḥa giải của Mỹ và làm suy yếu vai tṛ trung gian ḥa giải khu vực của Qatar. Vụ không kích cũng làm dấy lên những câu hỏi về tương lai của Hiệp định Abraham – các thỏa thuận do Mỹ làm trung gian, giúp b́nh thường hóa quan hệ giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập.
Ngoài hậu quả ngoại giao, vụ tấn công c̣n gây rủi ro cho thương mại và đầu tư giữa Mỹ và Qatar. Đầu năm nay, sau chuyến thăm của ông Trump đến Doha, Mỹ và Qatar đă đạt được nhiều thỏa thuận đầu tư đáng chú ư.
Theo Nhà Trắng, sau chuyến đi của ông Trump, Qatar và Mỹ đă đạt được thỏa thuận thương mại, đầu tư trị giá 243 tỉ USD, bao gồm việc hăng hàng không Qatar Airways thỏa thuận mua 210 máy bay chở khách từ Boeing. Ngoài ra, Cơ quan Đầu tư Qatar đă quyết định đầu tư thêm 500 tỉ USD vào nền kinh tế Mỹ trong ṿng 10 năm, thể hiện cam kết lâu dài với thị trường Mỹ.
Ngoài ra, Qatar cũng là nơi có căn cứ không quân Al Udeid – cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, Mỹ cũng rất coi trọng mối quan hệ với Israel. Vào tháng 6, Mỹ đă xuất khẩu 1,39 tỉ USD hàng hóa sang Israel và nhập khẩu 1,27 tỉ USD, mang lại thặng dư thương mại cho Mỹ 120 triệu USD.
Theo Newsweek, Israel vẫn là một trong những đồng minh chiến lược thân cận nhất của Washington khi Mỹ cũng đă cung cấp viện trợ quân sự đáng kể cho Israel. Vào tháng 3, ông Trump đă xúc tiến khoảng 4 tỉ USD viện trợ quân sự cho Israel. Tính đến tháng 4, Mỹ đă có 751 hợp đồng mua bán vũ khí với Israel đang c̣n hiệu lực, trị giá 39,2 tỉ USD.
Có thể thấy rằng Mỹ có quan hệ khắng khít với cả Israel và Qatar. Do đó, vụ tấn công của Israel vào Doha đe dọa cả lợi ích kinh tế và an ninh của Mỹ, làm phức tạp thêm nỗ lực của Mỹ trong việc cân bằng mối quan hệ với Israel và các nước Trung Đông.
Nỗ lực cân bằng của Mỹ
Sau vụ tấn công, trong cuộc họp báo hôm 9-9, Thư kư Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump “cảm thấy rất tệ” về vụ việc.
"Việc đơn phương tấn công bên trong Qatar – một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh thân cận của Mỹ, đang nỗ lực hết sức và dũng cảm chấp nhận rủi ro cùng chúng tôi để làm trung gian ḥa b́nh – không thúc đẩy các mục tiêu của Israel hay Mỹ" – bà Leavitt nói.
Phát biểu này cho thấy thực tế rằng Mỹ đang rơi vào thế khó khi phải giải quyết căng thẳng giữa hai đồng minh thân cận ở Trung Đông. Ngoài ra, điều này cũng gây ảnh hướng lớn đến mục tiêu mà chính quyền ông Trump đang theo đuổi: làm trung gian cho việc chấm dứt cuộc xung đột tại Gaza.
Theo đài CNN, cuộc tấn công đă vi phạm chủ quyền của một đồng minh quan trọng của Mỹ. Ngoài ra, Qatar cũng đang đàm phán với Hamas theo đề nghị từ phía Nhà Trắng, nhằm hướng tới một kế hoạch ngừng bắn lâu dài tại Gaza.
"Các cuộc tấn công diễn ra vào thời điểm rất nhạy cảm cho các cuộc đàm phán ngừng bắn, đặc biệt là khi Tổng thống Trump và Đặc phái viên Steve Witkoff nói rơ rằng Mỹ đang t́m kiếm một lệnh ngừng bắn toàn diện, trả tự do cho tất cả con tin, trao đổi tù nhân và tiến tới chấm dứt chiến sự ở Gaza" – cựu Đại sứ Mỹ tại Israel Edward Djerejian nhận định.
Trong khi đó, tờ Politico dẫn nguồn tin cho biết Tổng thống Trump và các trợ lư thân cận nhất của ông lo ngại rằng cuộc tấn công của Israel có thể làm chệch hướng các cuộc đàm phán về Gaza măi măi.
Một số nguồn tin của Politico cũng cho hay ngay sau vụ tấn công, chính quyền ông Trump đă lên kế hoạch xoa dịu đồng minh Qatar.
Chỉ vài ngày sau vụ tấn công, ngày 12-9, Tổng thống Trump, đặc phái viên Steve Witkoff đă có bữa tối thân mật với Thủ tướng Qatar - ông Mohammed bin Abdulrahman al-Thani tại New York (Mỹ). Thông tin trao đổi trong bữa tối không được các bên tiết lộ.
Trước đó, Thủ tướng al-Thani cũng có cuộc họp kéo dài 1 giờ với Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio.
Hăng tin Reuters dẫn nguồn tin cho biết các nhà lănh đạo đă thảo luận về vai tṛ trung gian ḥa giải của Qatar trong khu vực và hợp tác quốc pḥng giữa hai nước.
Ngoại trưởng Qatar cho biết ông Vance và ông Rubio bày tỏ sự đánh giá cao đối với "những nỗ lực ḥa giải không mệt mỏi và vai tṛ hiệu quả của Qatar trong việc mang lại ḥa b́nh cho khu vực", đồng thời khẳng định Doha là "một đồng minh chiến lược đáng tin cậy của Mỹ".Ngay sau đó, Ngoại trưởng Rubio cũng có chuyến thăm Israel hôm 14-9. Tại đây, ông khẳng định Mỹ sẽ "tiếp tục t́m hiểu và tận tâm" hướng tới một kết quả ḥa b́nh trong cuộc chiến ở Gaza.
Ngay sau Israel, ông Rubio cũng đến Qatar vào ngày 16-9. Trên đường đến Doha, ông Rubio nói với các phóng viên rằng ông sẽ thúc giục Qatar tiếp tục đóng một "vai tṛ xây dựng" trong các cuộc đàm phán về Gaza.
"Rơ ràng, họ phải quyết định xem họ có muốn làm điều đó sau vụ tấn công hay không, nhưng chúng tôi muốn họ biết rằng nếu có quốc gia nào trên thế giới có thể giúp chấm dứt t́nh h́nh này thông qua đàm phán, th́ đó chính là Qatar" - ông Rubio nói.
Tại thủ đô Doha, Quốc vương Qatar - ông Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani đă tiếp Ngoại trưởng Rubio để thảo luận về quan hệ giữa hai nước, vụ tấn công của Israel nhằm vào Doha và cuộc chiến ở Gaza.
“Trong cuộc họp, hai bên đă đề cập các vấn đề liên quan quan hệ chiến lược giữa hai nước, cũng như những cách thức để tăng cường hợp tác, đặc biệt trong lĩnh vực quốc pḥng. Họ cũng thảo luận về những diễn biến khu vực và quốc tế mới nhất, đặc biệt hậu quả từ cuộc tấn công của Israel nhằm vào Doha” - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Qatar, ông Majed al-Ansari, nói.
|
|
