Sáng thứ Bảy, Berlin nắng như ai đánh bóng cả bầu trời. Tôi tự thưởng mình một chuyến đi EDEKA-Reichelt—cái siêu thị hạng sang phía Nam thành phố, nơi thịt bò Entrecôte từ tận New Zealand được dán nhãn 7,9 euro mỗi 100g. Giá “trên trời”, mùi thơm “dưới đất”, còn trái tim tôi thì đập theo nhịp… máy quét mã vạch.
Tôi không khoe giàu. Tôi khoe… tò mò. Bởi cái thế giới bé bằng một bãi đỗ xe này thường tiết lộ những bí mật to hơn cả nước Đức: làm sao người ta sống với nhau mà không giẫm nát chân nhau.
1) Phần mở màn: Dàn nhạc còi xe
Giờ cao điểm. Tôi lùi xe, người trước nhích lên, người sau phòng thủ, rồi mọi con đường cùng đổ về… cổ chai. Tiếng còi nhẹ, lịch sự, như nhắc nhở: “Xin lỗi nhé”. Rồi lại “xin lỗi, nhưng tôi cũng xin lỗi nữa”. Ba phút sau, bãi xe biến thành dàn nhạc giao hưởng: kèn còi, trống xi-nhan, đàn phanh tay, và một cây sáo thở dài của tôi.
Ngay khoảnh khắc hỗn độn đó, anh nhân viên thu gom xe đẩy xuất hiện. Áo khoác chàm bạc màu, trên tay là một xâu xe đẩy kêu leng keng. Anh gốc Phi, nói một thứ tiếng tôi không nhận ra, tiếng Đức thì lấm tấm như mưa bụi. Nhưng ánh mắt anh sáng như đèn giao thông vừa đổi xanh.
Anh không xin phép. Anh… chỉ huy.
“Stop!”—bàn tay anh dựng lên với một hàng xe.
“Go, go!”—anh vẫy bên còn lại.
“Back. Ein bisschen… ja, gut!”—anh nheo mắt, ra hiệu người lái chiếc Mercedes lùi thêm nửa bánh xe.
Ai chần chừ, anh… to tiếng hơn. Không có xúc phạm, chỉ là âm lượng của… trách nhiệm.
Và kỳ lạ thay: cả bãi đỗ—đầy xe sang, mũ lưỡi trai, kính râm, những chiếc sơmi phẳng phiu—làm theo răm rắp. Không ai “bật”, không ai “bố mày là ai”, không ai mở cửa xe để tranh luận về hiến pháp. Chỉ có những cái gật đầu nhỏ, lặng lẽ, như người ta vẫn gật chào nhau trên đường mòn rừng thông.
Ba phút sau, đường thông như chưa từng kẹt. Anh đẩy xâu xe đẩy đi, leng keng như nhạc kết. Không trống, không cờ, không tràng vỗ tay. Chỉ còn lại “trật tự”.
2) Bí kíp Đức: Áo khoác nhiệm vụ = quyền chỉ huy
Tôi ngồi sau tay lái, bỗng hiểu ra một điều rất Đức mà không cần cuốn triết học nào: ở xứ này, khi bạn khoác áo nhiệm vụ, bạn khoác luôn quyền chỉ huy—dù bạn là cảnh sát hay nhân viên thu gom xe đẩy. Quyền ấy không đến từ màu da, từ học vị, hay giá trị chiếc xe bạn lái. Nó đến từ quy tắc mà mọi người đồng thuận: đang làm việc ở vị trí đó thì bạn là “đèn tín hiệu” cho chúng tôi.
Đấy là “văn hoá luật lệ”. Nó không giết chết “cái tôi”; nó đơn giản là bắt “cái tôi” đứng đúng làn—để “cái chúng ta” đi nhanh hơn.
3) Entrecôte độc thoại
Trong túi xách bên cạnh, miếng Entrecôte như thì thầm: “Em từ New Zealand sang đây không phải để nằm chờ kẹt xe. Em đến để lên chảo trong bình yên.” Tôi phì cười. Ừ thì bình yên đôi khi chỉ cần một người đứng ra nói: “Stop. Go.”
Và tôi nhớ lại Việt Nam trong tôi—đẹp, ồn ào, nhiệt huyết—nơi rất nhiều người giỏi “cầm lái đời mình”, nhưng lại mệt mỏi khi đặt “cái tôi” xuống ghế phụ chỉ trong vài phút. Ở Đức, người ta làm động tác đó như thói quen buộc dây giày.
4) Dàn đồng ca bãi xe (bản remix bình luận)
– Hoàng Chương (ngồi trong chiếc hatchback xanh): “Quá hay để học tập!”
– Hương Cao (đẩy xe hàng toàn rau hữu cơ): “Đúng Đức phết. Không chê vào đâu được.”
– Thắng Trần (đeo kính phi công): “Tuyệt vời.”
– Lê Tiến (tay đặt trên vô lăng BMW): “Kỷ luật ghê, mà lạ, hai nước kỷ luật nhất lại từng là đầu sỏ phe Trục…”
– Tác giả (tôi, thò đầu ra cửa sổ): “Kỷ luật tạo sức mạnh. Sức mạnh thiếu nhân tính thành chiến tranh. Bài học là: giữ kỷ luật, thêm lòng người.”
– Nga Lê (gài hoa oải hương trên taplo): “Tử tế ở đây thường im lặng, không phô trương.”
– Lê Cao (gù lưng ghế sau): “Tầng tầng lớp lớp… nhưng đi đâu cũng có làn rõ ràng.”
– Thu Lê (bấm xi-nhan đúng luật): “Tôn trọng ý thức của mình và của người khác—thế là đẹp.”
Cả bãi xe cười khe khẽ. Cười kiểu Đức: tiết kiệm decibel, giàu… ý nghĩa.
5) “Văn hoá cái tôi” gặp “văn hoá luật lệ”
Nhiều người Việt ở Đức rất siêng năng, rất nhanh nhẹn, rất giỏi tìm đường tắt. Nhưng luật ở đây là… đường chính. Khi có người được giao điều phối—dù là anh cảnh sát hay anh gom xe đẩy—hãy coi họ là “Google Maps sống”. Nút “recalculate” trong đầu bạn sẽ bớt kêu “tính lại lộ trình” nếu bạn chịu… tin.
Bạn không mất đi phẩm giá khi nghe lời. Bạn chỉ đang gửi gắm “cái tôi” vào ngân hàng “cái chúng ta”, lĩnh lãi bằng thời gian, an toàn, và sự bình an trên đường về.
6) Hậu khúc: Bình an & tự tin
Tôi rẽ ra đường lớn. Berlin lại chạy êm như ca khúc techno nhịp 120. Trong gương chiếu hậu, anh nhân viên—vị nhạc trưởng không đũa—đang kéo một dây xe đẩy dài ngoằng, đi về phía hoàng hôn của… quầy bánh mì.
Tôi nghĩ: hoá ra, danh tiếng “kỷ luật và trật tự” của người Đức không đến từ những khẩu hiệu treo tường, mà từ ngàn hành động nhỏ nhặt như thế. Kỷ luật không phải là lạnh lùng; nó là phép lịch sự cấp hệ thống. Và khi mình học cách đứng đúng làn trong ba phút, mình có thể chạy vững cả chặng đời.
Buổi tối, miếng Entrecôte lên chảo, kêu xèo xèo như ban nhạc bãi xe khi nãy, nhưng… thơm hơn. Tôi rót một ngụm nước lọc (tiết kiệm), nhắn vào nhóm bạn Việt ở Berlin:
“Ngày nào cũng gặp Đức—trong chiếc xi-nhan, hàng xe chờ, cái gật đầu với người làm nhiệm vụ. Học mấy thứ nhỏ ấy thôi, cuộc sống ở đây sẽ BÌNH AN VÀ TỰ TIN hơn, hứa luôn.”
Và nếu mai lại kẹt xe? Tôi biết mình phải làm gì: nhìn quanh tìm một… nhạc trưởng. Nếu chưa có, có lẽ đến lúc tôi bước xuống, giơ tay, mỉm cười, và nói to vừa đủ:
“Stop. Go.”
Rồi lắng nghe dàn nhạc trật tự vang lên—giữa đời thường.
Câu chuyện của Thuỷ Hương, viết và sửa bởi Gibbs VietBF
