Khả năng diễn ra một cuộc gặp sắp tới giữa Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky đang nhanh chóng giảm dần. Chỉ 4 ngày trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông đã bắt đầu chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh Nga-Ukraine, sau đó sẽ phát triển thành hội nghị ba bên - và giờ đây, ông đã nói rằng ông muốn cuộc gặp giữa Putin và Zelensky diễn ra, và bản thân ông không muốn tham dự phần tiếp theo của cuộc gặp.
Tổng thống Mỹ Trump tiếp Tổng thư ký NATO tại Nhà Trắng. Ảnh Getty
Nói cách khác, hội nghị thượng đỉnh ba bên đang bị tách biệt khỏi hội nghị song phương - và điều này bất chấp việc không có bất kỳ sự chuẩn bị nào cho hội nghị song phương.
Việc cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky vẫn chưa được lên kế hoạch đã được Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov tuyên bố hôm qua trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình NBC của Mỹ. Không bác bỏ khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh như vậy, người đứng đầu Bộ Ngoại giao Nga cho biết cuộc gặp sẽ diễn ra nếu có chương trình nghị sự chi tiết được chuẩn bị. Nghĩa là, các cuộc đàm phán giữa phái đoàn hai nước mà Moscow nhấn mạnh sẽ diễn ra, và các thỏa thuận sơ bộ về các vấn đề cơ bản sẽ đạt được tại đó.
Nhưng Kiev không muốn bất kỳ cuộc đàm phán nào, càng không muốn thỏa thuận - họ tiếp tục khăng khăng rằng mọi thứ chỉ nên được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh. Mọi người đều hiểu rằng điều này tương đương với việc từ chối tổ chức cuộc họp như vậy, nhưng đây chính xác là điều ông Zelensky đang cố gắng đạt được. Cả ông và các nhà lãnh đạo châu Âu đều tin rằng Nga chỉ nên chấm dứt các hành động thù địch - và đồng ý đảm bảo an ninh cho Ukraine theo hình thức mà châu Âu đưa ra. Nhưng liệu đây có phải là điều mà ông Trump và ông Putin đã đồng ý ở Alaska?
Tất nhiên là không, và đó là lý do tại sao ông Sergey Lavrov nói rằng tại cuộc họp tại Nhà Trắng hôm thứ Hai, ông Zelensky về cơ bản đã bác bỏ mọi thứ đã được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh giữa các tổng thống Nga và Mỹ: “Tổng thống Trump đã đề xuất một số điểm sau Anchorage, những quan điểm mà chúng tôi chia sẻ, và đối với một số điểm trong số đó, chúng tôi đã đồng ý và thể hiện một số sự linh hoạt.
(Trong cuộc họp ngày 18/8 tại Nhà Trắng) mọi người đều thấy rất rõ ràng rằng có một số nguyên tắc mà Washington tin rằng nên được chấp nhận, bao gồm việc không gia nhập NATO, thảo luận về các vấn đề lãnh thổ và ông Zelensky đã nói "không" với tất cả những điều này"
Bằng cách này, Moscow đang ám chỉ với Washington rằng ông Zelensky về cơ bản đã bác bỏ các đề xuất của ông Trump - đây là cách nhìn nhận của Nga. Nhưng có lẽ ở Alaska và trong cuộc điện đàm ngày 18/8, ông Trump đã hiểu lầm ông Putin? Và Tổng thống Nga đã hứa với ông Trump cả một cuộc gặp với ông Zelensky vô điều kiện và một thỏa thuận chấp nhận phiên bản đảm bảo an ninh của phương Tây cho Ukraine, bao gồm cả việc triển khai quân đội NATO trên lãnh thổ của nước này? Và nhìn chung, liệu cuộc đàm phán ở Alaska chỉ xoay quanh việc trao đổi lãnh thổ?
Lập trường của Nga về nhu cầu một giải pháp toàn diện cho vấn đề này đã được truyền đạt rất rõ ràng. Chỉ là tại cuộc gặp với ông Zelensky và các nước châu Âu, ông Trump đã gặp phải một lập trường chung chung là "không nhượng bộ Nga, đặc biệt là trao đổi lãnh thổ. Cần phải xem xét tất cả mọi thứ cùng một lúc — bao gồm cả diễn biến tình hình trên mặt trận. Nếu bất lợi cho Ukraine, ông Trump sẽ có thể gây áp lực lên ông Zelensky theo kiểm "Này, các ông đã mất lãnh thổ rồi, chúng ta hãy nhanh chóng đồng ý đàm phán với Putin". Điều tương tự cũng đúng với các đảm bảo an ninh của châu Âu dành cho Ukraine - Tổng thống Mỹ muốn thấy các đề xuất cuối cùng của châu Âu về vấn đề này, để sau đó ông có thể bắt đầu "giảm bớt" chúng xuống mức mà ông tin là Nga sẽ chấp nhận được.
Liệu chiến thuật này có hiệu quả? Khó có khả năng, mặc dù mọi người đều hiểu rõ sự hù dọa và thái độ không muốn gửi quân đến Ukraine của châu Âu nếu không có sự đảm bảo an ninh từ Mỹ (điều mà rõ ràng ông Trump không hề có ý định thực hiện). Châu Âu vẫn tiếp tục ủng hộ ông Zelensky với quyết tâm không nhượng bộ Nga. Hơn nữa, trong khi ông Trump lặp lại luận điểm "Ukraine sẽ không gia nhập NATO", những người ủng hộ châu Âu vẫn kiên quyết ủng hộ luận điểm "Ukraine sẽ sớm muộn gì cũng gia nhập NATO".
Ngay sau khi cuộc phỏng vấn của ông Lavrov được phát sóng, Tổng Thư ký NATO Rutte đã tổ chức một cuộc họp báo tại Kiev để khẳng định rằng: "Chúng tôi đã xác nhận tại Washington (tại hội nghị thượng đỉnh với ông Trump vào ngày 18/8) rằng có một con đường không thể đảo ngược để Ukraine gia nhập NATO, nhưng đúng là một số đồng minh của NATO, bao gồm cả Mỹ, cũng như Hungary, nói: "không phải bây giờ", "có thể", "không bao giờ", "có thể trong tương lai".
Nghĩa là, châu Âu không chỉ đơn giản là không muốn khép lại chủ đề về việc Ukraine gia nhập NATO - mà còn tích cực thúc đẩy nó, chỉ ra tính không thể đảo ngược của điều này trong tương lai. Điều này không thể được gọi là gì khác ngoài việc cố tình khiêu khích Nga từ chối bất kỳ cuộc đàm phán nào về Ukraine. Để vô hiệu hóa những khiêu khích của châu Âu và bảo toàn cơ hội đàm phán, ông Trump sẽ phải nỗ lực hết sức và những ngày tới sẽ cho thấy liệu ông ấy có muốn điều này hay không. Và liệu ông ấy có thành công trên con đường này hay không.
VietBF@ sưu tập
