Trong lịch sử nhân loại, súng đạn không phải là phương tiện duy nhất để giết người. Có những cái chết đến không bằng tiếng súng, mà bằng những nét mực trên tờ giấy trắng.
Một bản án, một chỉ thị, một báo cáo hành chính, đôi khi lại mang sức công phá khủng khiếp hơn cả quả đạn pháo binh.
Aleksandr Solzhenitsyn, nhà văn vĩ đại người Nga, từng gọi đó là
"cuộc hành hình qua giấy mực", cách thức để giết người không cần dùng đến bạo lực, nhưng để lại nỗi ám ảnh lâu dài trong ký ức dân tộc.
"Một nét bút, một con người sẽ biến mất"
Dưới các chế độ Cộng sản toàn trị, từ Stalin ở Nga đến Mao Trạch Đông bên Tàu, và cả Lê Duẩn ở Việt Nam, người ta đã biến phương tiện giấy tờ hành chính trở thành vũ khí giết người tàn ác. Không cần phải đem ra xử ở pháp trường, không cần có chứng cứ, không cần qua xét xử. Chỉ cần một chữ ký của
"đồng chí lãnh đạo", "một báo cáo của an ninh", "một nghị quyết của chi bộ", là đủ để cho một người sẽ biến mất: vào tù, ra trại, đi kinh tế mới, bị đấu tố, hoặc đơn giản là… không còn tên trong bất cứ hồ sơ lý lịch công khai nào.
Cái chết ấy tuy vô hình, nhưng có thật. Người chết không có bia mộ, không ai tưởng niệm. Chỉ có những người còn sống được để lại với câu hỏi:
"Anh ấy đâu?", "Ba tôi đâu?", "Sao mẹ tôi không về nữa?",...
Việt Nam, dưới chế độ Cộng sản chuyên quyền, có lẽ là nơi
"hành hình qua giấy mực" được thực hiện ra tinh vi nhất, vì ở đây, sự tàn bạo không cần đưa đến trại giam đông lạnh ở Siberia, mà được xảy ra ngay tại thôn quê, xóm chợ, lớp học và trụ sở phường xã.
Trong phong tráo "
Cải cách ruộng đất những năm 1953–1956", hàng trăm ngàn nông dân bị quy là
"địa chủ", "phản động", chỉ vì đang làm chủ vài mẫu ruộng, hoặc từng… cho cán bộ ăn cơm. Những người đi tố cáo họ thường là hàng xóm, học trò, đôi khi là chính con cái của họ, được
"hướng dẫn" viết ra bản kiểm điểm, lặp lại cụm từ
"căm thù giai cấp".
Aleksandr Solzhenitsyn mặc quần áo tù nhân ở Kazakhstan thuộc Liên Xô vào tháng 3 năm 1953. Năm 1945, Solzhenitsyn đã gửi một loạt thư được mã hóa cho một đồng đội khi đang phục vụ trong Thế chiến II. Những dòng chỉ trích Josef Stalin đã bị các nhà kiểm duyệt Liên Xô giải mã, và ông đã bị bắt và bị kết án tám năm tù trong các trại lao động khổ sai của Liên Xô. (Ảnh minh họa)
Bản cáo trạng thường được cho viết sẵn, tên chỉ cần điền vào chỗ trống. Còn kết cục? Một phát súng, một sợi dây thừng, hoặc… một chuyến xe không bao giờ quay lại. Tất cả chỉ cần một quyết định đã đóng dấu
"Tối mật".
Sau tháng Tư đen năm 1975, chính quyền Cộng sản Bắc Việt áp đặt mô hình
"giải phóng" lên miền Nam, nhưng thực chất đó là một cuộc trả thù có tổ chức, núp dưới chữ nghĩa thật mỹ miều
"học tập cải tạo". Gần một triệu quân nhân, công chức, trí thức miền Nam đã bị bắt giam đưa vào trịa lao động khổ sai mà không cần xét xử, không bản án. Thư gọi đi
"trình diện học tập" thường chỉ vỏn bẹn có vài dòng, với lời căn dặn
"mang theo lương thực 10 ngày", nhưng có người đi cả 10 năm nhưng không thấy về.
Không một ai biết. Không có luật sư, không có tòa án, không có ngày xét xử. Một vùng rừng thiêng nước độc, nơi mà các sĩ quan VNCH biến thành tù nhân, bị buộc trồng khoai, đốn củi, làm đường, dưới họng súng của những "đồng chí quản giáo" mới có 18 tuổi, chỉ biết chửi thề và thuộc lòng câu
"bọn ngụy phản động".
Tất cả những cuộc đời đó, từ sĩ quan, kỹ sư, nhà báo, giáo sư, bác sĩ, đã bị nghiền nát không phải bằng đao kiếm, súng đạn mà bằng các văn bản hành chính được in sẵn, chỉ cần cho đóng dấu và ký tên.
"Lý lịch ba đời", bản án di truyền qua giấy bút
Một trong những hình thức
"hành hình qua giấy mực" lâu dài và thâm độc nhất tại Việt Nam là sổ lý lịch ba đời, nơi mà quá khứ không chỉ ám ảnh đến người sống, mà còn di truyền xuống đời con cháu.
Chỉ cần trong gia đình có người từng
"làm việc cho chế độ cũ", từng bị quy là
"tư sản", hoặc từng học ở miền Nam, thì con cháu họ bị đánh giá không trong sạch, không đáng tin, không được bố trí cán bộ, không nên cho đi học đại học.
Trại tù cải tạo của CSVN sau tháng 4 năm 1975. (Ảnh minh họa)
Không có vụ án, không có phán quyết của tòa, nhưng một tờ lý lịch in sẵn đã trở thành sợi dây siết chặt cổ một thế hệ.
Đó là bản án không cần tuyên bố, không có tội danh cụ thể, nhưng vẫn treo lơ lửng như lưỡi dao và nạn nhân không thể phản kháng.
Một nét đặc thù của các chế độ Cộng sản, trong đó có Việt Nam, là pháp luật không độc lập, mà bị chi phối, không chế, chỉ đạo từ đảng Cộng sản. Tòa án không xử theo luật, mà xử theo chỉ đạo. Công an không bắt theo chứng cứ, mà bắt theo
"chủ trương".
Luật sư không được phép bảo vệ thân chủ, mà khi bị bắt nếu… đã làm quá tốt.
Nghị quyết Đảng còn cao hơn Hiến pháp, mà Hiến pháp cũng do Đảng viết.
Ở đó, giấy tờ không đại diện cho công lý, mà là công cụ của sự đàn áp.
Những kẻ không dính máu nhưng đầy tội. Cái ác trong chế độ Cộng sản không nằm ở người cầm súng, mà ở người cầm bút để ký. Không phải cai ngục là kẻ tàn nhẫn nhất, mà là người ngồi văn phòng, bật máy chữ, gõ ra những dòng
"Xét thấy cần thiết phải xử lý nghiêm minh…" Họ không cần ra tay tra tấn, không cần hành hình, nhưng là người ký phê chuẩn lệnh bắt, đóng dấu án tử, trục xuất, tịch thu, cô lập, xóa sổ một con người, qua văn bản. Và khi xong việc, họ vẫn đi nhậu với đồng chí; vào nhà nghỉ với bồ nhí; về nhà ăn cơm với vợ; chơi cờ tướng, đánh đàn; uống trà, làm thơ… như thể mình vừa làm một điều cao cả cho dân tộc.
"Hành hình qua giấy mực" là tội ác không ồn ào, không máu me, nhưng dai dẳng và có hệ thống. Nó là cái chết được viết qua phông chữ đánh máy, được đóng dấu mực đỏ, và được lưu trữ trong tủ hồ sơ. CSVN, từ thời cải cách ruộng đất, đến cải tạo miền Nam, đến lý lịch ba đời, đã biến bộ máy hành chính thành một nhà máy tử thần không khói, nơi mà mỗi tờ giấy có thể nghiền nát một gia đình, một dòng họ, một thế hệ.
Và như Solzhenitsyn đã viết:
"Khi bạn viết đơn kháng cáo, bạn phải nhớ: người đọc nó chính là người đã ký lệnh bắt bạn". Đó là bản chất thối tha của cái ác dưới chế độ Cộng sản khi không cần phải ra tay giết người, chỉ cần cầm bút đúng lúc.
(Viết từ Melbourne, Úc)
