Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã xếp formaldehyt vào nhóm “chất gây ung thư cho con người”, với bằng chứng rõ ràng về liên quan đến ung thư hầu họng và bệnh bạch cầu.
Gần 2.000 gấu bông Baby Three bị tiêu hủy. Ảnh: Công an Quảng Ninh.
Phòng Cảnh sát kinh tế Công an Quảng Ninh vừa tiến hành tiêu hủy 1.914 con gấu bông Baby Three không rõ nguồn gốc, trị giá gần 107 triệu đồng. Trước đó, lực lượng CSGT đường bộ số 3 phát hiện một ôtô chở 27 thùng carton chứa số gấu bông này, vỏ hộp in chữ nước ngoài.
Tài xế không xuất trình được hóa đơn, chứng từ hợp lệ. Qua giám định, cơ quan chức năng xác định các sản phẩm chứa hàm lượng formaldehyt vượt ngưỡng cho phép, có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe người dùng.
Đáng nói, đây là loại gấu bông được thiết kế theo trào lưu sản phẩm Baby Three có nguồn gốc từ Trung Quốc, được nhiều người yêu thích, đặc biệt là trẻ em. Việc phát hiện formaldehyt trong món đồ chơi này khiến không ít người lo ngại, khi chất cấm không chỉ xuất hiện trong thuốc, thực phẩm mà nay còn có thể len lỏi vào cả sản phẩm dành cho trẻ nhỏ.
Hóa chất được quy định nghiêm ngặt
Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) định nghĩa formaldehyt là hóa chất không màu, có mùi hăng nồng và dễ bắt lửa. Đây là hợp chất được sử dụng phổ biến trong công nghiệp, xuất hiện trong vật liệu xây dựng như ván ép, gỗ nén và trong vai trò chất khử trùng, diệt khuẩn tại các cơ sở y tế, phòng thí nghiệm, nhà xác.
Ngoài ra, gấu bông nói riêng và các sản phẩm dệt may nói chung cũng nằm trong số những sản phẩm phổ biến có nguy cơ chứa formaldehyt.
Theo Hệ thống Quản lý Toàn diện - Quản lý An toàn và Chất lượng (HQTS-QAI) Trung Quốc, hàm lượng formaldehyt có trong gấu bông chủ yếu bắt nguồn từ các loại vải dùng làm lớp vỏ bên ngoài. Trong ngành sản xuất đồ chơi, vải là vật liệu được sử dụng với số lượng lớn. Để đáp ứng yêu cầu về độ bền, hạn chế co rút, formaldehyt thường được đưa vào trong quá trình xử lý vải.
Để tăng tính thẩm mỹ cho sản phẩm, một số nhà sản xuất còn bổ sung thêm chất trợ nhuộm vào vải - chủ yếu để giữ nếp, chống nhăn. Nếu không sử dụng các chất phụ gia kể trên, vải sẽ dễ bị nhăn, phai màu, kém bền và làm tăng đáng kể chi phí sản xuất.
Điều đáng lo ngại là nếu không kiểm soát chặt chẽ, lượng formaldehyt tồn dư trong các chất trợ nhuộm này có thể vượt quá ngưỡng an toàn, gây nguy hại cho sức khỏe người sử dụng, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Tại Việt Nam, Thông tư số 21/2017/TT-BCT do Bộ Công thương ban hành quy định rõ mức giới hạn hàm lượng formaldehyt trong sản phẩm dệt may: Đối với trẻ dưới 36 tháng tuổi không được vượt quá 30mg/kg; đối với sản phẩm tiếp xúc trực tiếp với da là 75mg/kg; còn sản phẩm không tiếp xúc trực tiếp là 300mg/kg. Riêng amin thơm chuyển hóa từ thuốc nhuộm azo - một chất độc hại khác - cũng không được vượt quá 30mg/kg, do có thể gây tổn hại đến sức khỏe.
Tiềm ẩn nguy cơ ung thư
Formaldehyt là chất kích ứng mạnh đối với mắt, da và hệ hô hấp. Khi nồng độ trong không khí vượt quá 0,1 phần triệu (ppm), người tiếp xúc có thể bị chảy nước mắt, nóng rát ở mắt, mũi, họng, ho, thở khò khè, buồn nôn và kích ứng da. Nếu có mặt trong mỹ phẩm hoặc kem dưỡng, formaldehyt có thể gây viêm da tiếp xúc dị ứng, biểu hiện bằng phát ban, ngứa và thậm chí nổi mụn nước.
Riêng với gấu bông - món đồ chơi thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với da trẻ nhỏ - mối nguy càng lớn. Việc tiếp xúc lâu dài không chỉ gây dị ứng mà còn dẫn đến các vấn đề hô hấp hoặc tiêu hóa, nhất là khi trẻ có thói quen ngậm đồ chơi. Chưa kể, nguy cơ lây nhiễm chéo cũng tăng cao khi nhiều trẻ cùng chơi chung.
Về lâu dài, formaldehyt không chỉ gây kích ứng mà còn được xác định là chất có khả năng gây ung thư. Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) trực thuộc WHO đã xếp formaldehyt vào nhóm “chất gây ung thư cho con người”, với bằng chứng rõ ràng về liên quan đến ung thư hầu họng và bệnh bạch cầu.
IARC nhấn mạnh, những người thường xuyên tiếp xúc với formaldehyt, như nhân viên làm trong ngành nhựa hoặc nhà tang lễ, có tỷ lệ ung thư cao hơn, đặc biệt ở vùng hầu họng và xoang mũi.
Cụ thể, khi hít phải formaldehyt, chất này có thể tạo ra các liên kết bất thường giữa DNA và protein tại mô vùng mũi họng, làm cản trở quá trình sao chép và sửa chữa DNA, dẫn đến đột biến di truyền và làm tăng nguy cơ hình thành ung thư.
Không chỉ vậy, formaldehyt còn gây độc cho tế bào, khiến mô bị tổn thương và dễ dẫn đến viêm nhiễm. Nếu tình trạng viêm trở nên kéo dài, nó có thể thúc đẩy quá trình phát triển của các tế bào ác tính. Một số nghiên cứu cũng ghi nhận formaldehyde có thể làm biến đổi nhiễm sắc thể trong các tế bào máu non ở tủy xương, dẫn đến bệnh bạch cầu.
Trước nguy cơ tiềm ẩn từ chất độc này, Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến cáo phụ huynh nên thận trọng khi chọn đồ chơi cho trẻ. Ngoài yếu tố xuất xứ rõ ràng, phụ huynh nên mở bao bì ngay sau khi mua, làm sạch và phơi nơi thoáng khí ít nhất 24 giờ để giúp giảm bớt formaldehyt còn sót lại.
Trẻ cũng cần được rửa tay kỹ sau khi chơi, đặc biệt trước bữa ăn. Việc vệ sinh, khử trùng đồ chơi định kỳ sẽ góp phần xây dựng môi trường an toàn, sạch sẽ hơn cho trẻ nhỏ.
VietBF@ sưu tập
