Nguyễn Thiên Tâm (36 tuổi) có nhiều năm cống hiến 200% sức lực, hiện diện ở công ty từ sáng sớm, làm việc đến khuya tại Việt Nam trước khi chuyển đến Canada.
Trong cuộc trò chuyện với Tri Thức - Znews, Nguyễn Thiên Tâm (sinh năm 1989, hiện sống ở Vancouver, Canada) chia sẻ về quãng thời gian nhiều năm làm việc ngoài giờ (OT) trong lĩnh vực truyền thông, nhận thấy “được nhiều hơn mất” sau quá trình này.
Sau khi tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quan hệ công chúng & Quảng cáo tại Australia, tôi trở về Việt Nam vào năm 2013, làm việc 3 năm tại một agency truyền thông Mỹ, chuyên hợp tác với các “big corp”, cách gọi các tập đoàn lớn với quy mô toàn cầu hoặc khu vực, như Unilever hay Vinamilk.
Đảm nhiệm vị trí chuyên viên quản lý khách hàng (account executive), tôi thường xuyên làm việc hơn 8 tiếng/ngày. Kỷ niệm đáng nhớ nhất là lần làm việc từ sáng sớm đến đêm khuya để đấu thầu một dự án lớn của Unilever. Khi đó, tôi và các đồng nghiệp phải ngồi lại để thống nhất bản đề xuất kinh doanh (proposal) với giám đốc đến 19h, tiếp tục suy nghĩ, thảo luận đến 21h30.
Đó là lúc tất cả đã thấm mệt. Tuy nhiên, có người về nhà vẫn phải chỉnh sửa bản đề xuất đến 1-2h sáng. Hôm sau, chúng tôi lại có mặt ở văn phòng lúc 7h30 để duyệt phần thuyết trình, gặp khách hàng và bắt đầu họp.
Nhờ những năm tháng tuổi trẻ cống hiến, tôi tự thấy gia tăng khả năng chịu áp lực, biết cách xây dựng tư duy, sắp xếp và tổ chức công việc.
Tuy nhiên, tôi cũng không để bản thân sa lầy vào guồng mất cân bằng công việc - cuộc sống lâu, chỉ dành khoảng 3-5 năm tại môi trường agency. Vì thế, lúc đó tôi cống hiến 200% sức mình.
OT vì trách nhiệm, không được trả thêm lương
Trong giai đoạn làm việc tại agency truyền thông, tôi nhận thấy khối lượng công việc tương đối nhiều, đồng thời phải đi công tác liên miên do các sự kiện diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên cả nước.
Thiên Tâm cho rằng việc tăng ca nên xuất phát từ nguyện vọng, mong muốn cá nhân.
Trong thời gian tổ chức sự kiện, tôi và đồng nghiệp phải làm việc bất kể giờ giấc, thực hiện các tác vụ như kiểm tra chương trình, chỉnh sửa kịch bản MC, dịch thuật nội dung cho các lãnh đạo nước ngoài và tổng duyệt. Vì thế, chuyện làm việc cuối tuần hay kết thúc công việc muộn không còn xa lạ.
Thông thường, thời gian làm việc khá linh hoạt, bắt đầu từ 9h và kết thúc lúc 18-19h hàng ngày. Tuy nhiên, trong giai đoạn làm proposal, chuẩn bị đấu thầu, tôi thường phải ở lại văn phòng muộn hơn.
Đến năm 2016, tôi quyết định rời khỏi môi trường agency truyền thông, chuyển sang bộ phận digital marketing và quản lý thương hiệu của một doanh nghiệp sản xuất xe máy.
Từ khi làm việc ở phía nhãn hàng, tôi thấy khối lượng công việc nhẹ hơn. Song, việc OT đến khuya trong những đợt sự kiện, ra mắt sản phẩm mới là không thể tránh khỏi.
Tình trạng làm việc quá thời gian trong ngành truyền thông, marketing đến từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Về mặt khách quan, công việc liên quan đến mạng xã hội đòi hỏi nhân sự liên tục để ý đến các kênh truyền thông của nhãn hàng nhằm đảm bảo nội dung tiêu cực hoặc sự công kích từ đối thủ được xử lý kịp thời. Nếu lơ là, khủng hoảng truyền thông có thể lập tức xảy ra.
Về mặt chủ quan, trách nhiệm của nhân sự là yếu tố then chốt quyết định việc tăng ca hay không. Là người quản lý thương hiệu, tôi cần thể hiện bản thân đủ năng lực để nắm giữ vị trí này, đồng thời đem lại kết quả tốt cho chiến dịch.
Tôi nghĩ rằng OT chỉ nên xuất phát từ nguyện vọng, mong muốn của bản thân người lao động. Nếu vì áp lực đồng trang lứa hay sự kỳ vọng từ bên ngoài, nhân sự sẽ sớm cảm thấy mệt mỏi, khó duy trì.
Mặc dù là người dành cả tuổi trẻ để cống hiến cho công việc, tôi vẫn cho rằng OT không chỉ dành riêng cho nhân sự trẻ. Nhiều người lao động trẻ hiện nay theo đuổi xu hướng cân bằng giữa công việc - cuộc sống, không chấp nhận làm quá giờ hành chính.
Trong khi đó, một số nhân sự lớn tuổi vẫn có thể làm thêm giờ nếu công việc yêu cầu. Lãnh đạo của tôi, dù không còn trẻ, vẫn làm việc đến 21-22h để hoàn thành tiến độ dự án do họp hành liên miên trong giờ hành chính. Đây là OT vì trách nhiệm, thường không được trả thêm lương.
Nhân sự miệt mài OT vẫn có thể bị thay thế
Từ góc nhìn của một nhân sự từng nhiều lần ở lại văn phòng đến khuya, tôi thấy việc OT có cả mặt tích cực và tiêu cực. Tôi ủng hộ việc làm thêm giờ trong những trường hợp cần thiết như có dự án quan trọng, công việc đột xuất, giúp đảm bảo tiến độ và hiệu quả dự án.
Tuy nhiên, tôi lại không đồng tình với việc tăng ca thường xuyên, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần và thể chất, tác động tiêu cực tới hiệu suất lâu dài của nhân sự.
Nhân sự sinh năm 1989 thay đổi thói quen làm việc, xây dựng ranh giới cá nhân khi đến Canada.
Mô hình “996” (làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày/tuần) thường mang lại hiệu quả cao trong ngắn hạn, nhưng tiềm ẩn hệ lụy nghiêm trọng về lâu dài. Khi theo đuổi văn hóa làm việc này trong thời gian dài, nhân sự trẻ muốn chứng tỏ bản thân dễ rơi vào tình huống mất cân bằng, thiếu động lực, thậm chí khủng hoảng hiện sinh.
Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đình công, nghỉ việc ở nhiều quốc gia châu Á đang phát triển. Người lao động có thể dành cả tuổi trẻ và sức lực cho công việc, xem đó như gia đình thứ hai. Song cuối cùng, bất cứ vị trí nào cũng có thể bị thay thế.
Năm 2022, tôi chuyển đến sinh sống ở Vancouver và làm việc tại một doanh nghiệp thuộc chính phủ Canada. Tôi tự nhận thấy sự thay đổi lớn ở cả môi trường bên ngoài và thói quen làm việc của bản thân.
Về môi trường công việc hiện nay, sự cân bằng công việc - cuộc sống được đề cao. Giờ làm việc giới hạn trong khoảng 37,5-40 giờ/tuần. Chính sách lương OT dành cho người lao động tương đối rõ ràng và minh bạch.
Nhân sự không phải trả lời email hay tin ngắn công việc ngoài giờ hành chính. Sau giờ làm, đội nhóm không rủ nhau tụ tập ăn uống, đồng thời tránh tổ chức hoạt động, sự kiện vào cuối tuần.
Ngoài ra, thời gian nghỉ phép của tôi tại Canada cũng nhiều hơn ở Việt Nam. Trong thời gian này, tôi hoàn toàn tách biệt với công việc, không liên hệ với sếp và đồng nghiệp. Tôi không còn phải làm nhiều và xuất hiện 24/7 để chứng minh sự chăm chỉ.
Ở thời điểm này, tôi hiểu ra rằng giá trị bản thân không còn nằm ở việc luôn gật đầu với mọi nhiệm vụ, nhận thấy thấy có khả năng đóng góp giá trị riêng, có ý nghĩa trong phạm vi công việc và vị trí của mình.
Vì thế, tôi dần học cách xác định ranh giới cá nhân, chủ động trao đổi về những nhiệm vụ hoặc deadline không thể hoàn thành đúng hạn, từ đó đề xuất hoãn hay điều chỉnh nhằm đảm bảo chất lượng công việc.
So với trước đây, tôi biết cách cân bằng hơn, không còn cố nhận nhiều việc một lúc, dẫn đến áp lực và giảm hiệu quả. Tôi bắt đầu ưu tiên sự tập trung và chất lượng công việc, đồng thời bảo vệ sức khỏe tinh thần nhằm duy trì năng lượng làm việc lâu dài.
