Theo như mới đây trong khi thêm một vật thể bay không xác định nguồn gốc lại vừa bị không quân Mỹ bắn hạ trên vùng trời bắc Mỹ, nhưng Washington lại khẳng định từ năm 2018, Trung Quốc có thể đã tiến hành ít nhất hai chục vụ do thám bằng bóng thám không xung quanh địa cầu, khiến dư âm của vụ quả khinh khí cầu Trung Quốc bị Mỹ bắn rơi cùng những hệ lụy, là nhưng chủ để nổi bật của các báo thế giới.
Quả khinh khí cầu của Trung Quốc bay qua Billings, Montana, Hoa Kỳ, ngày 01/02/2023. © AP/Larry Mayer
Chuyển qua với thời sự châu Á, dư âm của vụ quả khí cầu Trung Quốc bị bắn hạ trên vùng trời nước Mỹ vẫn được nhiều tờ báo quan tâm. Le Monde có bài : « Khí cầu Trung Quốc chứa đầy mạng lưới gián điệp ».
Trong khi thêm một vật thể bay không xác định nguồn gốc lại vừa bị không quân Mỹ bắn hạ trên vùng trời bắc Mỹ hôm 10/02, Washington khẳng định từ năm 2018, Trung Quốc có thể đã tiến hành ít nhất hai chục vụ do thám bằng bóng thám không xung quanh địa cầu. Le Monde trích dẫn nhiều nguồn tin Mỹ khẳng định ít nhất có 4 quả khinh khí cầu như vậy đã được phát hiện trên vùng trời Hoa Kỳ.
Theo Le Monde, « dựa trên phân tích các mảnh vỡ vớt trên biển của quả khí cầu bị bắn hạ tuần trước, Washington khẳng định, trái với điều mà chính quyền Trung Quốc vẫn nói từ đầu vụ việc, quả khinh khí cầu này không đơn thuần chỉ là để thăm dò khí tượng, bị lạc đường bay, mà đó là một cỗ máy trang bị các thiết bị công nghệ cao để thu thập thông tin về những mục tiêu dưới đất, đặc biệt là các cơ sở quân sự. Quả khinh khí cầu được trang bị các phương tiện thu các thông tin điện từ trường, tức là những tín hiệu radar và viễn thông. »
Vẫn theo nguồn tin của Mỹ, nhiều quả khí cầu khác cũng đã bị phát hiện ở các khu vực Mỹ La Tinh, Ấn Độ, Việt Nam, Đài Loan, Philippines và Nhật Bản. Năm 2020, một vật thể bay đã được phát hiện trên bầu trời Nhật Bản. Báo chí Mỹ trích dẫn một quan chức Nhật cho biết, ban đầu người ta nghĩ đó là một vật thể bay không xác định (UFO), nhưng sau đó mọi người hiểu rằng đó là một quả khí cầu do thám của Trung Quốc.
Nhật báo Pháp trích dẫn các quan chức Mỹ cho hay, các khinh khí cầu như vậy chủ yếu được đưa lên từ tỉnh Hải Nam, phía nam Trung Quốc. Đây là hòn đảo có các căn cứ quân sự quan trọng của Trung Quốc được phía Mỹ rất quan tâm. Năm 2022, chiến đấu cơ Trung Quốc và máy bay do thám của Mỹ đã tránh được một vụ va chạm trong gang tấc trên vùng trời ngoài khơi hòn đảo này. Nhật báo Mỹ Wall Street Journal cũng cho biết Trung Quốc còn một căn cứ thả khinh khí cầu khác nằm trong vùng Nội Mông. Theo nhiều nguồn tin khác mà tờ báo Mỹ thu thâp được, chương trình khinh khí cầu Trung Quốc được phối hợp thực hiện giữa quân đội Trung Quốc và một tập hợp các viện nghiên cứu, công ty được Nhà nước hỗ trợ, trong đó có Viện Khoa học Bắc Kinh. Quả khinh khí cầu mới bị bắn rơi tuần trước là do một công ty thuộc quân đội chế tạo.
Vẫn theo các quan chức Mỹ, các quả khí cầu của Trung Quốc bay ở không phận cao nhất trong khoảng cách mặt đất từ 20km đến 100km. Chúng có thể mang các thiết bị quang học hay camera kỹ thuật số, có thể ghi những hình ảnh rất chính xác.
Le Monde cho biết bản thân Mỹ cũng là nước đi đầu trong lĩnh vực phát triển khinh khí cầu bay ở không phận cao. Nhưng phía Mỹ khẳng định chương trình của họ phục vụ mục đích dân sự.
Le Monde cho biết, đến thời điểm hiện tại Pháp xác nhận không phát hiện vật thể lạ bay vào bầu trời của mình nhưng bộ Quốc Phòng đã lệnh cho không quân làm báo cáo về vấn đề này.
Từ vụ khinh khí cầu đến vị thế của Tập Cận Bình
Nhật báo Le Figaro đề cập đến vụ bóng thám không Trung Quốc ở góc độ vụ việc có thể tổn hại đến quyền lực của chủ tịch Tập Cận Bình ở trong nước và thanh thế quốc tế của ông ta qua bài phân tích : « Quả bóng gián điệp phá vỡ hòa dịu với Mỹ mà Tập Cận Bình mong muốn »
Vụ bóng thám không được giới quan sát nhìn nhận như là thất bại ngoại giao của Bắc Kinh mà trực tiếp là của lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Le Figaro nhận định, « vụ việc làm dấy lên hoài nghi về tài ngoại giao khéo léo của lãnh đạo Trung Quốc, đồng thời phơi bày những trục trặc trong việc thực thi chiến lược đối ngoại của cường quốc thứ hai thế giới... »
Nhà nghiên cứu Triệu Thông ( Zhao Tong) thuộc Trung tâm Carnegie-Thanh Hoa có trụ sở tại Bắc Kinh được tờ báo trích dẫn nhận xét: “Cuộc khủng hoảng khiến lãnh đạo Trung Quốc khó xử. Nó càng làm trầm trọng thêm mối ngờ vực lẫn nhau vào thời điểm Trung Quốc muốn ổn định mối quan hệ với Hoa Kỳ để đảm bảo phát triển kinh tế và cạnh tranh tốt hơn về lâu dài ».
Theo tờ báo, giả thuyết sự cố bóng thám không là cố tình nhằm phá hoại sự hâm nóng quan hệ ngoại giao Trung-Mỹ không thuyết phục được các chuyên gia. Phần đông cho rằng ở đây có sự trục trặc trong bộ máy chính quyền vốn đã phức tạp và không rõ ràng bao giờ. Cụ thể là giữa Ngoại Giao và Quân Đội. Vụ việc cũng lộ ra những giới hạn của việc tập quyền của Tập Cận Bình trong một đất nước 1,4 tỷ dân.
Le Figaro nhận định : Chắc chắn, vụ việc này không ảnh hưởng đến quyền lực độc tôn của Tập Cận Bình, ông đã gây dựng được uy tín của mình với quần chúng. Nhưng vụ việc làm mất đi tầm vóc của một nhà lãnh đạo, luôn muốn tỏ ra đạo mạo trong các hồ sơ quốc tế.
Lối thoát khỏi cuộc khủng hoảng này hứa hẹn sẽ rất tế nhị đối với nhà lãnh đạo phục hưng chủ nghĩa dân tộc, đang muốn định hình lại quan hệ với cường quốc số 1 thế giới để đối phó với những thách thức nội bộ để không bị mất mặt.
