Vương quốc Cantre'r Gwaelod biến mất ở xứ Wales được cho là đă ch́m dưới làn sóng biển một cách bí ẩn.
Nhiều thế kỉ vừa qua đă lan truyền tin đồn về một vương quốc cổ đại tên Cantre'r Gwaelod từng tồn tại ở Vịnh Cardigan của xứ Wales, trước khi vùng đất này ch́m dưới những con sóng và trở thành một "Atlantis xứ Wales" huyền thoại.
Những câu chuyện về vương quốc Cantre'r Gwaelod đă thay đổi trong nhiều năm. Nhiều người kể rằng một thiếu nữ đă lơ là trong việc ngăn giếng nước tràn qua vùng đất, một số khác lại đổ lỗi cho một người gác cổng say rượu không giám sát các con đê và làm vương quốc ch́m trong biển nước.
Tương truyền, chuông nhà thờ của vương quốc đă bị ch́m vẫn có thể được nghe thấy vào những buổi tối yên tĩnh. Gần đây, có hai nhà nghiên cứu đă đưa ra bằng chứng mới cho thấy hai ḥn đảo từng tồn tại trong vịnh, dựa trên phân tích bản đồ thời Trung cổ, các tài liệu dân gian, nghiên cứu thực địa và khảo sát địa chất.
Nghiên cứu đứng đầu bởi Simon Haslett, Giáo sư địa vật lư tại Đại học Swansea ở xứ Wales. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự tồn tại của những ḥn đảo bị mất tích được coi là hợp lư và cung cấp một cái nh́n sâu sắc về quá tŕnh tiến hóa ven biển sau băng hà của Vịnh Cardigan.
"Nghiên cứu này điều tra các nguồn gốc lịch sử cùng với bằng chứng địa chất, độ sâu, và đề xuất một mô h́nh về sự tiến hóa ven biển sau băng hà, cung cấp lời giải thích cho các đảo 'đă mất' và một khuôn khổ giả thuyết cho nghiên cứu trong tương lai", Giáo sư Haslett và đồng tác giả David Willis Jesus, Giáo sư về Celtic tại Đại học Oxford, đă viết trong nghiên cứu.
“Các bằng chứng văn học và truyền thống văn hóa dân gian đă chỉ ra rằng Vịnh Cardigan gắn liền với vùng đất trũng Cantre'r Gwaelod đă biến mất". Nghiên cứu này là công tŕnh đầu tiên điều tra đầy đủ hai ḥn đảo bí ẩn xuất hiện trên Bản đồ Gough, được cho là có niên đại từ thế kỷ 13 hoặc 14, trở thành bản đồ lâu đời nhất c̣n sót lại của quần đảo Anh.
Vùng đất có vẻ ngoài h́nh bầu dục, cách vài dặm ngoài khơi xứ Wales, phía Nam có diện tích 7 dặm vuông và phía Bắc có diện tích gấp đôi.
Nhà bản đồ học người La Mă Ptolemy, sống khoảng 2.000 năm trước, dường như đă đặt dải bờ biển xứ Wales này sâu hơn khoảng 8 dặm so với hiện tại, điều này cho thấy rằng sự xói ṃn bờ biển đáng kể có thể đă xảy ra trong những thế kỷ tiếp theo.
Để chứng minh giả thuyết đó, Giáo sư Haslett và Willis đă đánh giá tác động của băng giá đối với khu vực này trong thời kỳ băng hà cuối cùng. Khi những cấu trúc băng giá này rút đi trong 10.000 năm qua, chúng đă để lại một cảnh quan trũng gồm các trầm tích mềm và trầm tích, được tạo nên bởi các lực địa chất như sông ng̣i.
Điều thú vị là vị trí của các ḥn đảo bí ẩn trong Bản đồ Gough xếp thành hàng với các "sarns" dưới nước, là những đống đá và sỏi được tạo h́nh bởi những lực tác dụng này.
“Xét về mặt đo lường, hai ḥn đảo được mô tả trên Bản đồ Gough dường như nằm ở vị trí gần trùng khớp với Sarn Cynfelin, giữa các cửa sông Ystwyth và Dyfi, và Sarn y Bwch, giữa các cửa sông Dyfi và Mawddach, cho thấy rằng các mảnh ghép thô của những con 'sarns' này có thể có neo tại các ḥn đảo", nhóm nghiên cứu công bố.
“Có vẻ như quá tŕnh xói ṃn của hai ḥn đảo đă được chấm dứt vào giữa thế kỷ 16, v́ những ḥn đảo này không xuất hiện trên các bản đồ sau này", hai nhà nghiên cứu nói thêm.
Nhóm nghiên cứu cũng lưu ư: “Câu chuyện về Cantre'r Gwaelod có thể gợi ư rằng vùng đất thấp, hoặc ít nhất là một phần của nó, vẫn tiếp tục có người sinh sống cho đến thế kỷ 5 - 6". Một số tác giả đă coi truyền thuyết về Cantre'r Gwaelod là đại diện cho kư ức dân gian về cảnh vật ch́m dần qua mực nước biển dâng cao trong nhiều thiên niên kỷ kể từ kỷ băng hà cuối cùng.
Những phát hiện đă đưa ra lời giải thích thú vị cho những ḥn đảo kỳ lạ được mô tả trong Bản đồ Gough, có thể sẽ là bằng chứng cho vùng đất Atlantis lâu đời của xứ Wales và có thể, đóng vai tṛ dẫn đầu cho việc t́m kiếm các vùng đất bị ch́m khác.