Ukraine giờ đây phải bảo vệ đến cùng Donetsk trong trận chiến then chốt để ngăn Nga hoàn thành mục tiêu "giải phóng Donbass", song nhiệm vụ không dễ dàng.
Sau khi chiếm thành phố Lysychansk và tuyên bố kiểm soát hoàn toàn tỉnh Lugansk, lực lượng Nga giờ đây tiếp tục chuyển mục tiêu sang tỉnh Donetsk, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Donetsk và Lugansk là hai tỉnh tạo thành vùng Donbass ở miền đông Ukraine, nơi Nga đặt mục tiêu "giải phóng" cho giai đoạn hai chiến dịch.
Cả hai bên đều đã gánh chịu nhiều thương vong trong các cuộc giao tranh ở tỉnh Lugansk, đặc biệt là với cuộc vây hãm hai thành phố Lysychansk và Severodonetsk.
"Thành phố giờ không còn nữa", Nina, người phụ nữ đã rời khỏi Lysychansk để đến lánh nạn ở Dnipro, thành phố miền trung Ukraine, nói. "Nó thực tế đã bị xóa sổ khỏi Trái đất".
Một tòa nhà dân cư bị hư hại do pháo kích ở Donetsk, Ukraine, hồi tháng ba. Ảnh: Reuters.
Sau khi rút khỏi Lysychansk, quân đội Ukraine ngày 5/7 bắt đầu thiết lập các tuyến phòng thủ mới ở tỉnh Donetsk, nơi họ vẫn kiểm soát các thành phố lớn. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã yêu cầu lực lượng tham gia chiến dịch tấn công Lysychansk "tuyệt đối nghỉ ngơi nhằm khôi phục khả năng sẵn sàng chiến đấu", trong khi các mũi tiến công khác vẫn tiếp tục tác chiến.
Quân đội Ukraine thừa nhận họ rút binh sĩ khỏi Lysychansk để bảo toàn lực lượng, khi bảo vệ thành phố gần như đã bị pháo binh Nga phá hủy là bất khả thi và sẽ gây thiệt hại nặng nề về nhân mạng. Tuy nhiên, Kiev tuyên bố sẽ chặn đứng đà tiến của Nga ở Donetsk.
"Severodonetsk và Lysychansk sẽ là chiến thắng cuối cùng của Nga trên lãnh thổ Ukraine", Oleksiy Arestovych, cố vấn cho Tổng thống Volodymyr Zelensky, nói. "Chúng là những thành phố cỡ vừa, nhưng Nga phải mất 90 ngày, từ 4/4 đến 4/7, để kiểm soát với quá nhiều tổn thất".
Arestovych cho rằng để chiếm được các thành phố ở miền đông Ukraine, Nga đã phải huy động 60% lực lượng của mình, khiến các đơn vị bảo vệ vùng lãnh thổ miền nam mà họ kiểm soát được bị dàn mỏng. Đây sẽ là cơ hội để quân đội Ukraine mở các đợt phản công tái chiếm lãnh thổ ở miền nam.
"Nga cũng gần như không còn lực lượng dự bị để triển khai thêm đến Ukraine. Họ đã phải trả cái giá rất lớn cho trận chiến ở Severodonetsk và Lysychansk", cố vấn này nói.
Một số chuyên gia quân sự đánh giá chiến thắng mà Nga giành được ở tỉnh Lugansk không mang đến nhiều lợi ích chiến lược và thế trận trên chiến trường Donbass vẫn cân bằng.
"Tôi nghĩ đó là một chiến thắng chiến thuật đối với Nga, nhưng với cái giá khá lớn", chuyên gia Neil Melvin từ Viện các Quân chủng Thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI), trụ sở ở London, nhận xét.
"Lực lượng Nga mất 60 ngày tiến công để đạt được những phần lãnh thổ khá nhỏ. Tôi nghĩ Moskva có thể tuyên bố một chiến thắng ở Lugansk, nhưng trận chiến then chốt tại Donetsk vẫn chưa đến", Melvin cho biết thêm.
Theo ông, trong khi tỉnh Donetsk chờ đợi "trận chiến quyết định" với lực lượng Nga, cục diện chiến trường nhiều khả năng sẽ thay đổi ở phía nam, nơi Ukraine bắt đầu phản công tái chiếm lãnh thổ.
"Ukraine đang đạt được nhiều bước tiến xung quanh Kherson, thành phố miền nam Nga kiểm soát từ đầu chiến dịch. Họ đã tiến hành các đợt phản công nhỏ ở đó và rất có thể ưu thế sẽ nghiêng về Ukraine khi nước này tổ chức một chiến dịch lớn để đẩy lùi lực lượng Nga", Melvin đánh giá.
Tổng thống Zelensky ngày 4/7 cho biết dù quân đội Ukraine buộc phải rút khỏi Lysychansk, họ vẫn tiếp tục chiến đấu trên các mặt trận khác.
"Lực lượng vũ trang Ukraine vẫn phản công, đẩy lùi và bào mòn khả năng tấn công của quân đội Nga mỗi ngày", Tổng thống Zelensky tuyên bố. "Chúng ta cần bẻ gãy đà tiến của họ. Đó là một nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi thời gian và nỗ lực siêu phàm, nhưng chúng ta không có lựa chọn nào khác".
Kiểm soát tỉnh Lugansk là thắng lợi lớn nhất của Nga kể từ khi quân đội nước này tuyên bố "giải phóng" thành phố Mariupol, phía nam Ukraine, vào cuối tháng 5.
Thống đốc Luhansk Serhiy Gaidai thừa nhận toàn bộ tỉnh của ông giờ đã nằm trong tay lực lượng Nga, song nói với Reuters rằng "chúng tôi cần thắng cả cuộc chiến, không phải chỉ riêng Lysychansk. Diễn biến này rất đau đớn, nhưng đây không phải là thất bại của cả cuộc chiến".
Bộ Quốc phòng Anh nhận định sau khi chiếm Lugansk, quân đội Nga "gần như chắc chắn" sẽ củng cố lực lượng để dồn trọng tâm chiến dịch tấn công các thành phố ở tỉnh Donetsk.
Thống đốc Gaidai cho hay binh sĩ Ukraine rút lui khỏi Lysychansk đang trấn thủ ở ranh giới giữa thành phố Bakhmut và Sloviansk, vùng Donetsk, sẵn sàng ngăn chặn đà tiến xa hơn của lực lượng Nga.
"Nhiều khả năng chiến dịch phòng ngự ở Severodonetsk và Lysychansk là một nỗ lực có chủ ý của Kiev nhằm làm chậm đà tiến của quân Nga, cho phép lực lượng Ukraine rút lui và thiết lập phòng tuyến mới thuận lợi hơn", Sam Cranny-Evans, nhà phân tích từ RUSI, nhận xét.
Dù quân đội Ukraine dường như đang lép vế dưới hỏa lực pháo binh áp đảo của Nga, Cranny-Evans cho rằng họ vẫn có khả năng lật ngược tình thế khi các vũ khí tiên tiến hơn do phương Tây viện trợ đến tay. Dù vậy, những trở ngại lớn vẫn còn, như việc các binh sĩ Ukraine không được huấn luyện bài bản về cách thức vận hành các khí tài mới theo chuẩn NATO.
Quân đội Ukraine cũng đặt nhiều kỳ vọng vào các vũ khí hạng nặng từ phương Tây, trong đó có các tổ hợp pháo phản lực hiện đại HIMARS của Mỹ, nhằm vô hiệu hóa lợi thế hỏa lực của Nga.
"Vấn đề là nguồn vũ khí viện trợ này đến tay Ukraine nhanh đến đâu", Arestovych nói. "Đây là cuộc xung đột lớn nhất kể từ năm 1945, nên phương Tây phải sản xuất nhiều vũ khí hơn. Với tốc độ như hiện nay, đến mùa thu, Ukraine sẽ có một lượng khí tài rất đáng kể".
Theo Cranny-Evans, khí tài hiện đại của phương Tây mang đến những tác động tích cực cho binh sĩ Ukraine, nhưng không phải là yếu tố quyết định trong các trận đánh quan trọng ở miền đông.
"Những hệ thống như HIMARS cho phép quân đội Ukraine nhắm mục tiêu chính xác hơn vào các kho đạn của Nga, qua đó làm giảm uy lực pháo binh đối phương. Tuy nhiên, nếu binh sĩ Ukraine không có các chiến thuật sáng tạo và nguồn hỗ trợ thêm, rất có thể các hệ thống này cuối cùng sẽ bị Nga tập kích và phá hủy", ông lưu ý.
