|
12/23
Chuyến thăm chính thức đến CPC
Ngày 22/12/2021 Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã kết thúc chuyến thăm chính thức tới quốc gia láng giềng Campuchia (CPC). Tháp tùng ông Nguyễn Xuân Phúc trong chuyến thăm này còn có ông Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an; Ông Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Phó Thủ tướng Lê Văn Thành; Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung; Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn; Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Lê Khánh Hải, cùng một số các Bí thư Tỉnh ủy của một số địa phương. Đây là chuyến thăm CPC đầu tiên trên cương vị Chủ tịch nước của ông Nguyễn Xuân Phúc, cũng là lãnh đạo cấp cao Việt Nam đầu tiên thăm chính thức CPC trong 2 năm qua từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát.
Thời điểm ý nghĩa của chuyến thăm
Thời điểm của chuyến thăm này có nhiều điểm đặc biệt đáng lưu ý. Về mặt quốc tế, CPC đang ở trong tình trạng bị cô lập bởi Mỹ và các nước phương Tây.
Ngày 12/8/2020, Liên minh châu Âu (EU) đã trừng phạt thương mại với CPC do các thành tích tồi tệ về nhân quyền. Tháng 11 năm nay, Mỹ cũng tuyên bố lệnh trừng phạt hai cá nhân trong chính quyền CPC, đó là ông Chau Phirun và Tea Vinh. Không chỉ trừng phạt hai ông này, mà phía Mỹ còn “nhắc khéo” Tổng cục Nghiên cứu và Tình báo của Quân đội Hoàng gia Campuchia (RCAF), mặc dù vẫn kiêng nể, không nhắc trực tiếp tới Hun Manith – Lãnh đạo cơ quan này và cũng là con trai của Thủ tướng Hun Sen. Ngày 9/12 Mỹ đã áp dụng lệnh cấm vận vũ khí đối với CPC. Tuy CPC gần như không mua hay sử dụng vũ khí gì từ Mỹ nhưng lệnh cấm này cũng mang đến những tác động không nhỏ cho hình ảnh của chính phủ Hun Sen cả trong nội địa cũng như trên phạm vi quốc tế. Năm 2022 cũng là năm CPC sẽ giữ chức vụ Chủ tịch luân phiên ASEAN. Đối với trong nước, CPC sẽ tiến hành bầu cử hội đồng xã, phường vào năm 2022 và tổng tuyển cử vào năm 2023. Đây cũng là những thời điểm thử thách quan trọng cho chính quyền của ông Hun Sen. Với chuyến thăm này của ông Nguyễn Xuân Phúc như một thông điệp thể hiện sự ủng hộ của Việt Nam đối với các hoạt động đối nội, đối ngoại quan trọng sẽ diễn ra tại CPC trong thời gian tới, đặc biệt trong lúc chính quyền CPC đang gặp nhiều khó khăn và CPC đang rơi vào sự chi phối của Trung Quốc ngày càng sâu sắc.
Những điều đạt được
Trong bối cảnh CPC đang bị bao vây kinh tế như vậy, quan hệ thương mại với Việt Nam sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh cả hai quốc gia đều cần phục hồi sau Đại dịch COVID-19. Trong 11 tháng đầu năm 2021, kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 8,632 tỷ USD, tăng 84% so với cùng kỳ năm 2020. Việt Nam có thêm 4 dự án mới tại Campuchia với vốn đăng ký gần 90 triệu USD, gấp 4,6 lần cùng kỳ năm trước và đưa tổng số dự án đầu tư của Việt Nam còn hiệu lực tại Campuchia lên 188 dự án, với tổng vốn đăng ký đạt 2,85 tỷ USD, giúp Việt Nam trở thành nước ASEAN có đầu tư lớn nhất tại Campuchia.
Cả hai nước đều hứa hẹn sẽ tiếp tục thúc đẩy các hoạt động kinh tế thương mại giữa hai bên tiếp tục tăng hơn nữa. Trong Tuyên bố chung của hai nước ngày 22/12, có mấy điểm đáng chú ý: Ở đoạn 8, cả hai bên nêu rằng: “Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác về quốc phòng, an ninh trên nguyên tắc không cho phép bất cứ lực lượng thù địch nào sử dụng lãnh thổ của nước mình làm phương hại đến an ninh của nước kia…” Điều này được hiểu như là một cam kết ngầm mà Việt Nam muốn trả lời cho CPC về căn cứ quân sự Ream, trong khi vẫn bảo vệ lợi ích của mình.
Đối với Đoạn 14, có nêu: “Hai bên nhấn mạnh lập trường chung của ASEAN về tầm quan trọng của việc duy trì hoà bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, thực hiện kiềm chế, tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, không đe doạ hoặc sử dụng vũ lực, bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), nỗ lực hướng tới hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu quả và thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Hai bên cũng ủng hộ ASEAN và Trung Quốc tổ chức các hoạt động thiết thực kỷ niệm 20 năm ký kết DOC.”
Những lời lẽ của đoạn văn trên đây cũng không có gì mới, nhưng trong bối cảnh CPC sẽ là Chủ tịch ASEAN và có mối quan hệ thân thiết với Trung Quốc, thì đây cũng có thể coi là những gì cả hai bên đã thoả hiệp được, khi Việt Nam lại có những xung đột lợi ích với Trung Quốc ở Biển Đông, và CPC đang kẹt ở giữa.
Các vấn đề về biên giới
Trong Đoạn 9 của Tuyên bố chung có đề cập: “Hai bên khẳng định cam kết tôn trọng và thực hiện đầy đủ các hiệp ước về hoạch định và phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền và các hiệp định, thỏa thuận liên quan đến biên giới giữa hai nước. Hai bên khen ngợi những nỗ lực của Ủy ban liên hợp Phân giới cắm mốc trên đất liền Việt Nam-Campuchia, Campuchia-Việt Nam đã hoàn thành khoảng 84% khối lượng công tác phân giới cắm mốc trên đất liền giữa hai nước; hoan nghênh (i) Hiệp ước bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985 và Hiệp ước bổ sung năm 2005 và (ii) Nghị định thư về phân giới cắm mốc trên đất liền giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương Quốc Campuchia bắt đầu có hiệu lực từ ngày 22/12/2020; thúc đẩy Ủy ban liên hợp Biên giới Việt Nam[1]Campuchia, Campuchia-Việt Nam tìm giải pháp mà hai bên có thể chấp nhận được để giải quyết khoảng 16% đường biên giới trên đất liền chưa hoàn thành phân giới cắm mốc.” Đây là một vấn đề khó khăn trong mối quan hệ của cả hai nước mà cho đến nay vẫn còn chưa giải quyết xong. Chưa tính tới việc phân định biên giới trên biển, chỉ tính riêng vấn đề phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền đã kéo dài trên 30 năm mà vẫn chưa thể hoàn tất. Đường biên giới trên đất liền giữa Việt Nam và Campuchia dài khoảng trên 1.200 km, điểm khởi đầu ở vị trí là giao điểm đường biên giới giữa ba nước Việt Nam-Campuchia-Lào, điểm kết thúc ở vị trí cuối cùng của đường biên giới đất liền trên bờ Vịnh Thái Lan, tiếp giáp giữa tỉnh Kiên Giang (Việt Nam) và tỉnh Kampot (Campuchia).
viet-camboborder.jpeg
Việt Nam và Campuchia đã tiến hành ký kết Hiệp định về vùng nước lịch sử (năm 1982), Hiệp ước về nguyên tắc giải quyết vấn đề biên giới và Hiệp định về quy chế biên giới quốc gia (ngày 20/7/1983), Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia (ngày 27/12/1985).
Năm 1986, hai bên tiến hành phân giới, cắm mốc và trên thực tế đã triển khai cắm được 72/222 cột mốc, phân giới được 200 km. Tuy nhiên, sau đó, do tình hình chính trị nội bộ của Campuchia, vấn đề phân giới, cắm mốc giữa hai nước bị gián đoạn trong một thời gian. Đến nay, hai bên đã hoàn thành pháp lý hóa thành quả phân giới, cắm mốc đối với khoảng 1.045 km đường biên giới, tương đương 84% khối lượng trên toàn tuyến; ký kết Hiệp ước bổ sung hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985 và Hiệp ước bổ sung năm 2005 giữa Việt Nam – Campuchia; Nghị định thư phân giới cắm mốc trên đất liền giữa Việt Nam và Campuchia 5/10/2019.
Theo bà Koy Pisey, Phó Chủ tịch Ủy ban Biên giới Quốc gia Campuchia (CBAC), khi hai bên ký Hiệp ước bổ sung năm 2005, Ủy ban Biên giới Quốc gia Campuchia nghĩ rằng hai bên có thể hoàn thành việc phân giới ban đầu vào năm 2008, và sau đó vào năm 2012.
Tuy nhiên, thực tế, nhiệm vụ phân giới không thể đoán trước được, quá trình này phụ thuộc vào nhiều địa điểm, yếu tố chính trị, lịch sử khác nhau. “Ở một số nơi trên bản đồ giữa hai nước, được xét hoặc thuộc Việt Nam, hoặc thuộc Campuchia. Do đó, đôi khi chúng tôi cần đàm phán với các chuyên gia về phân định biên giới của Việt Nam để đề nghị người dân Việt ở đó đồng ý chuyển đến sinh sống trên phần đất liền thuộc lãnh thổ đất nước Việt Nam,” Bà Koy Pisey nhấn mạnh.
Vấn đề biên giới, lãnh thổ với Việt Nam luôn bị phía CPC mang ra sử dụng, mỗi khi có những đấu đá chính trị nội bộ. Mới đây, một luật sư người Mỹ, tên là Christopher Beres đã có quan điểm thể hiện vấn đề này. Ông ta là một luật sư đã bảo vệ cho gia đình ông Hun Sen trong một số các vụ kiện tụng quốc tế, do đó chắc chắn sẽ có mối quan hệ thân thiết với ông Hun Sen. Có lẽ ông này đã có nhiệm vụ đi “vận động” cho chính quyền Hun Sen tại quốc tế, bởi vì ông ta mới đây có hai bài viết liên tiếp trên Asia Times và Bangkok Post.
Cả hai bài đều có nội dung gần giống nhau. Trên Asia Times, ông này viết: “Trong thời kỳ Việt Nam kiểm soát, Campuchia đã mất rất nhiều diện tích đất đai vào tay Việt Nam. Đó là cái giá của sự chiếm đóng của Việt Nam trong những năm 1980 và còn tiếp tục kéo dài đến những năm 1990.
Trung Quốc tạo ra một đối trọng đối với sự đe dọa và xâm phạm của Việt Nam đối với chủ quyền và khu vực đất liền của Campuchia. Hoa Kỳ không đề nghị bảo vệ Campuchia khỏi Việt Nam trong khi Trung Quốc thì có. Vì vậy, Mỹ không cho Campuchia bất kỳ sự lựa chọn nào.
Còn trong bài trên Bangkok Post thì ông ta viết: “Nhưng trước tiên, Washington phải hiểu cách Hun Sen nhìn thế giới. Thứ nhất, Campuchia mất nhiều diện tích đất đai vào tay Việt Nam. Bản đồ cho thấy sự mất mát của lãnh thổ Campuchia là cái giá phải trả của sự chiếm đóng của Việt Nam trong những năm 1980 và tiếp tục kéo dài đến những năm 1990.
Trung Quốc là đối trọng với sự đe dọa và xâm phạm của Việt Nam đối với chủ quyền đối với khu vực đất liền của Campuchia. Hoa Kỳ không đề nghị bảo vệ Campuchia khỏi Việt Nam, trong khi Trung Quốc thì có. Vì vậy, Hoa Kỳ không cho Campuchia bất kỳ sự lựa chọn nào. Điều này khác hẳn với Thái, quốc gia chưa bao giờ phải đối mặt với sự gây hấn từ Trung Quốc hay Việt Nam, vì nước này được coi là dưới cái ô an ninh của Hoa Kỳ.”
Các lập luận của ông luật sư này không dựa trên một nguồn tư liệu chính xác nào, nhưng luôn đưa ra kết luận việc Việt Nam đã chiếm đất của CPC.
Với một nhân vật thân gia đình ông Hun Sen như vậy, các lập luận của ông ta trên các tờ báo tiếng Anh này, chắc chắn sẽ được sự chuẩn y từ phía ông Hun Sen. Điều này chứng tỏ vấn đề biên giới, lãnh thổ sẽ có thể được ông Hun Sen sử dụng bất cứ lúc nào để “tấn công” Việt Nam, như ông đã từng “tấn công” trong các vấn đề khác. Và điều này sẽ hàm chứa những rủi ro rất lớn đối với Việt Nam trong tương lai.
|
|
