Những công trình lãng phí hàng trăm triệu USD của Mỹ ở Afghanistan gây xót xa. Trong 20 năm qua, Mỹ đã đổ khoảng 145 tỷ USD cho việc tái thiết Afghanistan, nhưng nhiều công trình dự án không hề được đưa vào sử dụng và gây lãng phí nghiêm trọng, trong đó có khách sạn 85 triệu USD chưa từng mở cửa.
Máy bay tấn công A-29 của Mỹ bị bỏ lại tại sân bay Kabul trước khi lực lượng Mỹ rút khỏi Afghanista hồi cuối tháng 8 (Ảnh: Reuters).
Quốc hội Mỹ đã quyết định thành lập Tổng thanh tra đặc biệt về tái thiết Afghanistan (SIGAR) vào năm 2018 nhằm giám sát tiền ngân sách chi cho Afghanistan. Và theo SIGAR, Lầu Năm Góc đã chi 145 tỷ USD cho những hoạt động tái thiết ở Afghanistan, nhưng hầu hết chúng không được sử dụng, bị bỏ hoang hoặc dùng sai mục đích.
CNN đã liệt kê 10 công trình, dự án đáng chú ý đã không được sử dụng, bị bỏ hoang, không thực tế, không sử dụng đúng mục đích, hoặc đã bị phá hủy.
Nhà máy điện Tarakhil
Nhà máy điện Tarakhil được đưa vào vận hành vào năm 2007 như một "máy phát điện dự phòng" cho thủ đô Kabul, trong trường hợp nguồn cung cấp điện từ Uzbekistan bị ảnh hưởng. Đây là một nhà máy hiện đại, rộng lớn, chạy bằng nhiên liệu diesel, do một công ty kỹ thuật khổng lồ có thương hiệu xây dựng.
Nhưng có một vấn đề: chi phí vận hành nhà máy quá đắt đỏ. Chỉ tính riêng chi phí xây dựng đã lên đến 335 triệu USD, trong khi chi phí nhiên liệu hàng năm ước tính 245 triệu USD. Và hệ quả là dự án này đã bị xuống cấp nặng nề vì chỉ hoạt động ở mức 2,2% công suất.
Đội máy bay nửa tỷ USD thành phế liệu
Trong nỗ lực nhằm xây dựng lực lượng không quân còn non trẻ của Afghanistan, năm 2008, Lầu Năm Góc đã bỏ ra 549 triệu USD mua 20 chiếc G222, loại máy bay do Italy thiết kế để cất và hạ cánh trên đường băng gồ ghề, cho chiến dịch thồ hàng. Tuy nhiên, 6 năm sau, 16 trong số đó đã được bán để làm phế liệu với giá tổng cộng 40.257 USD.
Những chiếc máy bay thồ hàng mà Mỹ trang bị cho Afghanistan "nằm đắp chiếu" (Ảnh: Bloomberg).
Bộ chỉ huy Thủy quân lục chiến trên sa mạc
Năm 2010, Thủy quân lục chiến đã tăng quân số ở Helmand, khu vực "chết chóc" nhất của Afghanistan. Lầu Năm Góc đã quyết định chi quân chi 36 triệu USD xây dựng một trung tâm chỉ huy và kiểm soát rộng gần 20.000 m2, gọi là Trại Leatherneck, nơi có phòng tác chiến, phòng họp giao ban và không gian làm việc cho khoảng 1.500 người. Tuy nhiên, cơ sở này chưa bao giờ được sử dụng. Trại Leatherneck sau đó được chuyển giao cho người Afghanistan.
Mẫu quân phục ngụy trang mới
Năm 2007, Lầu Năm Góc quyết định thay mới mẫu trang phục xanh lá cây. Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan Wardak lúc đó cho biết ông muốn một mẫu ngụy trang hiếm có. Tổng cộng 1,3 triệu bộ đã được đặt hàng, với mỗi bộ giá 43-80 USD, cao hơn hẳn mức ước tính ban đầu là 25-30 USD. Nhưng vấn đề là họa tiết ngụy trang hoàn toàn không phù hợp với tình hình thực tế ở Afghanistan vì nước này chỉ có 2,1% diện tích là rừng. SIGAR cho biết, Mỹ đã tiêu tốn thêm 28 triệu USD cho mẫu trang phục mới này.
Chi 1,5 triệu USD/ngày để chống sản xuất ma túy
Mỹ đã chi 1,5 triệu USD mỗi ngày cho các chương trình chống sản xuất và mua bán ma túy (từ năm 2002-2018) tại Afghanistan. Nhưng theo báo cáo gần đây nhất của SIGAR, sản lượng thuốc phiện đã tăng 37% vào năm 2020 so với năm trước. Đây là mức sản lượng cao thứ ba ở nước này kể từ năm 1994. "Việc sản xuất và buôn bán ma túy vẫn tiếp diễn", SIGAR cho biết.
249 triệu USD cho một con đường chưa hoàn thiện
Mỹ đã chi 249 triệu USD cho các nhà thầu xây dựng một con đường dài 233 km ở phía Bắc, giữa các thị trấn Qeysar và Laman. Nhưng theo SIGAR, chỉ 15% con đường được hoàn thành. Trong khoảng thời gian từ tháng 3/2014 đến tháng 9/2017, không có công trình xây dựng nào trên đoạn đường này và những hầu hết các hạng mục xây dựng đã xuống cấp.
Khách sạn 85 triệu USD chưa bao giờ mở cửa
Mỹ đã bỏ ra 85 triệu USD để xây dựng một khu phức hợp khách sạn và căn hộ quy mô lớn ngay bên cạnh Đại sứ quán Mỹ ở Kabul. Nhưng theo đánh giá của SIGAR vào tháng 11/2016, dự án này chưa hoàn thành do các khoản vay bị vỡ nợ. Đại sứ quán Mỹ thậm chí hiện nay buộc phải chi tiền để đảm bảo an ninh cho địa điểm này.
Quỹ TFBSO phí phạm
Lầu Năm Góc đã thành lập Lực lượng Đặc nhiệm về Hoạt động Kinh doanh và Ổn định (TFBSO) mở rộng từ Iraq đến Afghanistan vào năm 2009, với chi phí lên đến 823 triệu USD. Hơn một nửa số tiền TFBSO thực sự chi, 359 triệu USD trong tổng số 675 triệu USD, là cho các chi phí gián tiếp và hỗ trợ cho chính họ chứ không phải chi trực tiếp cho các dự án ở Afghanistan.
Những cơ sở y tế trên biển
Theo báo cáo năm 2015 về những dự án tài trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) cho các cơ sở y tế ở Afghanistan, hơn 1/3 trong số 510 dự án trên biển của họ không tồn tại. 13 cơ sở không nằm ở Afghanistan, trong khi có một có sở nằm tận Địa Trung Hải. 30 cơ sở khác nằm ở một tỉnh khác với báo cáo của USAID đã báo cáo. 189 cơ sở không có cấu trúc vật chất nào trong phạm vi 120m tính từ tọa độ được báo cáo.
Ít nhất 19 tỷ USD "bị mất"
Một báo cáo tháng 10/2020 cho thấy một con số đáng kinh ngạc trong cuộc chiến ở Afghanistan. Quốc hội Mỹ đã chi 134 tỷ USD kể từ năm 2002 cho công cuộc tái thiết ở Afghanistan. Sau khi xem xét 63 tỷ USD đã chi, SIGAR cho biết, 19 tỷ USD đã "bị mất vì lãng phí, gian lận và lạm dụng".
VietBF@ sưu tập
