Trong các cuộc chiến tranh và xung đột trên thế giới vừa qua nổi lên vai tṛ ngày càng ấn tượng của các loại máy bay không người lái (UAV), khiến số UAV rơi nhiều đến nỗi một số chuyên gia Không quân Mỹ hoảng hốt cho rằng mă điều khiển UAV của họ đă bị lộ, làm nhiều UAV Mỹ bị mất kiểm soát và rơi ở miền Bắc Việt Nam.
Kinh nghiệm chiến sự nóng hổi: UAV lên ngôi?
Trong các cuộc chiến tranh và xung đột trên thế giới vừa qua nổi lên vai tṛ ngày càng ấn tượng của các loại máy bay không người lái (UAV).
Chúng tỏ ra rất hiệu quả trong chiến đấu và rất khó đối phó. Ví dụ trong chiến sự giữa Azerbaijan và Armenia tại khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh, lực lượng Armenia bị tổn thất 275 xe tăng và xe thiết giáp cùng nhiều vũ khí, khí tài khác (bao gồm cả tổ hợp Tên lửa pḥng không S-300) mà chỉ bắn rơi được hơn 20 chiếc UAV của Azerbaijan…
Nhưng ít người c̣n nhớ rằng từ nửa thế kỷ trước, trong 2 cuộc chiến tranh phá hoại bằng Không quân Mỹ ở miền Bắc Việt Nam, Lầu Năm Góc từng sử dụng hàng ngàn phi vụ UAV trong chiến đấu và loại phương tiện bay kiểu mới này lúc đó đă phải chịu thiệt hại rất nặng nề trên bầu trời Việt Nam.
Theo các số liệu mới giải mật của Mỹ th́ trong Chiến tranh Việt Nam, Không quân Mỹ đă bị mất tới 9.929 máy bay các loại do bị bắn rơi và phá hủy trên mặt đất hoặc "trục trặc kỹ thuật", bao gồm 3.744 máy bay có cánh cố định, 5.607 trực thăng các loại và 578 UAV (UAV rơi chủ yếu ở miền Bắc Việt Nam).
Những con số trước đây từng biết đều thấp hơn nhiều và đây là tổn thất cao nhất của QĐ Mỹ trong mọi cuộc chiến mà họ đă từng tham gia từ sau Thế chiến 2 tới nay.
Công nghệ chế tạo UAV được 1 số nước tiên tiến trên thế giới đầu tư phát triển mạnh, trong đó Mỹ cùng Issrael là những quốc gia đi đầu, c̣n Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ… cũng đang rất chú trọng vào lĩnh vực này.
Lúc đầu UAV chủ yếu làm nhiệm vụ trinh sát, khí tượng, thông tin liên lạc…rồi sau đó được trang bị vũ khí, chất nổ làm nhiệm vụ tấn công. Giá cả của 1 chiếc UAV thông thường chỉ vài trăm ngàn USD so với hàng chục triệu USD của 1 máy bay hiện đại có người lái là điều vô cùng phù hợp với các nước vừa và nhỏ.
Azerbaijan không phải là một cường quốc quân sự, nhưng nhờ sử dụng các UAV tiên tiến như Bayraktar do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất hay Heron và Sky Striker do Israel chế tạo… nên đă giành được ưu thế trên không, chế áp các lực lượng pḥng không Armenia, rồi tiêu diệt lực lượng tăng-thiết giáp và pháo binh, đẩy bộ binh Armenia vào thế đơn độc tác chiến và thất bại là tất yếu.
Pḥng không Việt Nam bắn UAV Mỹ "rụng như sung": Chuyên gia Mỹ hoảng hốt
Vừa qua, 1 số hệ thống pḥng không truyền thống và hiện đại như tên lửa S-300 của Nga hay Patriot của Mỹ đă tỏ ra khó khăn trong việc đối phó với loại phương tiện tấn công đường không (PTTCĐK) kiểu này.
Nhưng thực tế, một số UAV đă bị bắn hạ bởi các tên lửa PK vác vai và súng máy pḥng không (SMPK) hạng nặng. Phương pháp chế áp điện tử, gây nhiễu hoặc chiếm quyền điều khiển UAV cũng đă từng được sử dụng để đối phó thành công với UAV…
Bằng các biện pháp tổng hợp như trên, bên pḥng thủ hoàn toàn có thể ngăn chặn và vô hiệu hóa các cuộc tấn công của UAV như đă từng diễn ra trên chiến trường Syria.
Xác của 1 trong 2 chiếc UAV MQ-9 Reaper Mỹ rơi ở Syria.
Trên chiến trường VN, UAV của Mỹ lần đầu tiên được sử dụng cho mục đích quân sự đă không đạt hiệu quả như mong đợi.
Các loại UAV Mỹ bay cao nhất 20 km như BQM-34 hoặc bay cực thấp 200-300 m như loại 147J đều không thoát được mạng lưới PK "thiên la địa vơng" của quân dân Việt Nam giăng ra trên mọi miền từ đồng bằng đến núi non, rừng rậm.
Với tốc độ không lớn (khoảng 200 -250 m/s), đường bay theo chương tŕnh không lắt léo và không có khả năng cơ động linh hoạt như máy bay có người lái nên UAV khi bay thấp sẽ hoàn toàn nằm trong vùng sát thương của các loại vũ khí PK cỡ nhỏ (pháo cao xạ 37 mm hay SMPK 12,7 mm và 14,5 mm) cũng như súng bộ binh thông thường (AK, CKC, RPD…).
Đối phó với loại PTTCĐK này, cả 3 lực lượng Pḥng không Việt Nam đều phát huy tốt hiệu quả vũ khí, trang bị của ḿnh, từ súng bộ binh, pháo cao xạ đến tên lửa và máy bay tiêm kích đều bắn hạ được UAV Mỹ.
Các loại UAV do kích thước nhỏ hơn máy bay có người lái nên diện tích phản xạ radar cũng nhỏ hơn và khi bay ở độ cao lớn th́ tín hiệu mục tiêu càng nhỏ, rất khó phát hiện hoặc khi bay thấp th́ tín hiệu lại dễ bị lẫn vào phản xạ địa vật, không thể phát hiện được từ xa để đủ thời gian cho các trắc thủ Pḥng không thao tác chiến đấu…
Khi Việt Nam chưa có tên lửa pḥng không, UAV Mỹ thường bay cao hơn 10 km để tránh hỏa lực của PCX cũng như các loại vũ khí cỡ nhỏ.
Ngày 25/7/1965, Mỹ đă cho 1 UAV loại BQM-34 bay ở độ cao 18 km và 1 máy bay trinh sát có người lái RF-101 vào do thám khu vực trận địa TLPK của ta và đều bị bắn rơi. Sau đó UAV Mỹ bay đơn lẻ liên tiếp bị bắn hạ.
Điển h́nh như trận 7/2/1966, kíp chiến đấu Tiểu đoàn tên lửa 84 đă lập công xuất sắc khi bắn rơi tại chỗ chiếc BQM-34 đang bay ở độ cao 20 km và xác máy bay này đă được đưa về để Bác Hồ xem khi Người đến thăm Quân chủng PK-KQ. Đây cũng chính là loại mục tiêu bay cao nhất của KQ Mỹ bị tên lửa Việt Nam bắn rơi trong KCCM.
Ngay từ thời kỳ đó KQ Mỹ đă bắt đầu áp dụng chiến thuật "bầy đàn UAV": ngày 4/3/1966 họ cho đồng thời 3 chiếc UAV từ ba hướng bay vào khu vực Hà Nội nhưng đă bị bộ đội pḥng không ta xuất sắc bắn rơi cả 3.
Tháng 10/1966, trong cùng 1 ngày Mỹ lại cho 5 chiếc BQM-34 bay vào miền Bắc từ nhiều hướng và ở các độ cao khác nhau song vẫn bị các chiến sỹ PKVN bắn rơi tại chỗ 3 chiếc…
Về sau, nhiều loại UAV Mỹ (AQM, BQM, 147-J/S/SK/SRE…) kết hợp hoạt động ở cả độ cao cực thấp và ban đêm nhưng bộ đội ta càng đánh càng nhiều kinh nghiệm hơn trong lĩnh vực này nên có lúc lực lượng pḥng không 3 thứ quân của Việt Nam đă bắn rơi tới 6 chiếc UAV trong 1 tuần…
Chiếc máy bay Mỹ thứ 4.181 - chiếc cuối cùng bị bắn rơi ở miền Bắc ngày 17/1/1973 là 1 chiếc UAV bay thấp, nó đă tan xác bởi hỏa lực súng bộ binh của dân quân Quảng B́nh.
Số UAV rơi nhiều đến nỗi một số chuyên gia Không quân Mỹ hoảng hốt cho rằng mă điều khiển UAV của họ đă bị lộ, làm nhiều UAV Mỹ bị mất kiểm soát và rơi trong khi bay ở miền Bắc Việt Nam.
Chiếc UAV 147 bay trinh sát miền Bắc Việt Nam - Ảnh: Không quân Mỹ
Do đó họ không công nhận số UAV đó bị bắn hạ mà cho là rơi v́ "trục trặc kỹ thuật" trong hệ thống điều khiển mà thôi, thậm chí được tính theo kiểu Mỹ là "tổn thất ngoài chiến đấu".
Cùng với các ưu điểm khác như không cần người lái và sân bay lớn, kích thước nhỏ gọn nên diện tích phản xạ radar rất nhỏ, tiếng ồn và bức xạ hồng ngoại rất thấp nên đối phương khó phát hiện được từ xa, hiện nay UAV ngày càng tinh xảo hơn, bay xa hơn và mang được nhiều loại vũ khí mạnh hơn.
UAV không chỉ hoạt động đơn lẻ như trước mà c̣n có chiến thuật hoạt động kiểu "bầy đàn" để tăng sức mạnh tấn công và làm bên pḥng thủ khó đối phó hơn…
Tuy vậy, các nhược điểm của loại PTTCĐK nguy hiểm này vẫn c̣n đó và chưa thể khắc phục hết ngay được, cần tiếp tục nghiên cứu và chuẩn bị đối phó với nhiều loại UAV mới cùng chiến thuật hoạt động đa dạng của chúng.
Hiệu quả của UAV sẽ bị hạn chế khi bên pḥng thủ có sự chuẩn bị đầy đủ cả về vũ khí, trang bị thích hợp và huấn luyện tốt cho các kíp chiến đấu của ḿnh.
UAV là 1 loại vũ khí kiểu mới rất tối tân, là "những chiến binh rẻ tiền và không biết sợ" ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.
Nhưng chính con người mới có thể khắc chế được máy móc và quyết định thắng bại trong mọi cuộc chiến như các nhà sử học thế giới đă từng nhận xét:"Chiến tranh Việt Nam đă cho thấy sức mạnh vô song của ư chí con người đối với máy móc và vũ khí hiện đại".
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
