Đây không phải làng không chồng do chiến tranh. Làng này nằm tại Nghệ An, làng của những người phụ nữ không chồng và những đứa trẻ nheo nhóc chỉ v́ ma túy. Thật đau ḷng về những hoàn cảnh những người ở đây.
Được nhắc đến là điểm nóng ma túy đầu tiên của Nghệ An, bản Xốp Mạt (xă Lượng Minh) nay lạnh lẽo khi quá nửa đàn ông trong bản bị phạt tù hoặc vào các trại cai nghiện ma túy.
Cách trung tâm huyện Tương Dương hơn 10km, bản tái định cư mới Xốp Mạt (xă Lượng Minh) nằm vắt vẻo trên một ngọn đồi cao, trước mặt nh́n ra ḍng sông Nậm Nơn. Từ đây, phóng tầm mắt ra xa có thể nh́n thấy đỉnh đồi Pù Lôm - nơi được mệnh danh là thánh địa ma túy khét tiếng một thời của tỉnh Nghệ An.
Tuyến đường độc đạo nối từ thị trấn Ḥa B́nh qua xă Lượng Minh đến Mường Lống để sang Lào đă được các trùm ma túy tận dụng tối đa để vận chuyển ma túy từ Lào về Việt Nam tiêu thụ. Đây là nguyên nhân chính khiến Lượng Minh, đặc biệt là bản Xốp Mạt trở thành điểm nóng về tội phạm ma túy.
Dù được chuyển đến địa điểm mới, bản Xốp Mạt vẫn vắng vẻ, ít người sinh sống
Toàn bản Xộp Mạt chỉ có 44 hộ dân, với hơn 150 nhân khẩu, đa phần là phụ nữ “mồ côi chồng”, khi nhiều đàn ông ở đây bị chết hoặc phạt tù dài hạn v́ buôn bán, sử dụng chất ma túy.
Mặc dù được đầu tư nhiều về xây nhà, làm đường, thế nhưng bản vẫn hoang vu, heo hút với những câu chuyện buồn không ai muốn gợi lại về những năm tháng đen tối do ‘cái chết trắng’ gieo xuống.
Cả bản theo nhau buôn ma túy
Chủ tịch xă Lượng Minh Vi Văn Phúc cho hay, câu chuyện buồn bắt đầu từ khoảng năm 1985, tại bản nổi lên đối tượng La Văn Thông (SN 1934), cầm đầu về đường dây buôn bán ma túy. Sự xuất hiện của Thông cùng chất ma túy đă khiến cả bản vốn b́nh yên nay chao đảo trong cảnh vợ chồng, con cái ly tán.
Bản Xốp Mạt nằm lặng lẽ bên ḍng sông Nậm Nơn
Bản Xốp Mạt có con đường tiểu ngạch nối liền đỉnh Pù Lôm - chợ ma túy khét tiếng trong vùng. Việc giàu lên nhanh chóng từ buôn bán ma túy đă khiến nhiều người dân trong bản bị cám dỗ, bỏ ruộng nương đi theo, thậm chí thành nhà phân phối như các đại lư bán lẻ.
La Văn Thông đầu độc các thanh niên trai tráng trong bản, cho họ dùng thử thuốc phiện rồi biến họ thành ‘công cụ’ cho đường dây buôn bán của y. Sự lộng hành của Thông dường như vượt quá sự kiểm soát của chính quyền xă. Đến nỗi, Thông dám lớn tiếng thách thức: “Tôi có thể thuê cả dân bản khác đến buôn ma túy cho ḿnh”.
Ma túy dường như đă ‘thống trị’ bản Xốp Mạt khi người ta sẵn sàng lao vào giết nhau để tranh cướp các chuyến hàng. Cả trưởng bản cũng không thoát khỏi sự cám dỗ khi trở thành một trong những ‘ông trùm’ cộm cán tại địa phương.
Vợ địu con đợi chồng ở bản Xốp Mạt
Sự lây lan khủng khiếp của các tội phạm ma túy buộc lực lượng chức năng phải vào cuộc quyết liệt, liên tiếp tổ chức các đợt truy quét, triệt phá các hang ổ tội phạm.
Ông Vi Văn Phúc vẫn nhớ như in giai đoạn 1999-2007, hầu như ngày nào tại bản cũng có đối tượng bị bắt khi lực lượng công an quyết tâm xóa sạch điểm nóng này. Rồi những trùm ma túy như La Văn Thông, Lô Văn Tuấn, Vi Văn Hoài… đều lần lượt sa lưới pháp luật.
Lặng lẽ ‘bản không chồng’
Hệ quả của những khu chợ ma túy trên đỉnh đồi Pù Lôm để lại một bản Sốp Mạt thiếu vắng trụ cột gia đ́nh, cả bản lơ thơ những mái nhà vắng lặng. Không tiếng trẻ con nô đùa, càng không thấy h́nh ảnh những cặp vợ chồng hạnh phúc bên bữa cơm chiều.
Xốp Mạt vẫn chưa thật sự b́nh yên dẫu được chuyển về một địa điểm mới và được xă Lượng Minh tập trung xây dựng bản nông thôn mới.
Cháu nhỏ chơi một ḿnh trước căn nhà vắng
Bên căn nhà nhỏ, bà L.T.H (1962) ngồi nhặt nhạnh từng khúc củi để chuẩn bị bữa cơm chiều. Từ ngày chồng bà bị lực lương công an huyện Tương Dương truy bắt v́ tội buôn bán chất ma túy và tàng trữ vũ trái phép vũ khí quân dụng (2013), đến nay bà vẫn một ḿnh lầm lũi.
Người phụ nữ với vẻ mặt khắc khổ trải ḷng: “Trước đây, đa phần đàn ông trong bản đều theo nhau đi xách ma túy, tiền kiếm ra chưa biết bao nhiêu nhưng chẳng mấy ai có một cuộc sống hạnh phúc. Nhiều năm trời chui lủi giữa rừng thiêng, nước độc, muốn ăn một bữa cơm, ngủ một giấc không lo âu mà chẳng thể.
Trẻ nhỏ vui chơi trong bản
Thế rồi, người th́ chết, người th́ lĩnh án tù dài hạn. Từ ngày mất chồng, tôi vẫn không thể hiểu, kiếm tiền từ ma túy có ǵ sung sướng mà đánh đổi cả đời người, đẩy vợ con vào cảnh cuối đời cô quạnh”.
Ở Xốp Mạt, nhiều người vẫn truyền tai nhau bi kịch về ṿng xoáy ma túy của gia đ́nh chị K.T.T. Chồng chị T. không thoát khỏi cám dỗ rồi nghiện ngập, rồi bị kết án tù chung thân.
Chồng đi tù, bỏ lại chị với 2 đứa con nhỏ dại, tại bản không thể làm được việc ǵ ra tiền nên chị liều lĩnh nhận xách "hàng" thuê. Chuyện vỡ lở, chị bị bắt và chịu án phạt 5 năm tù.
Căn nhà dựng dở của một dân bản bị bắt v́ tội buôn ma túy
Những tưởng ngày hết án trở về chị sẽ được sum vầy cùng các con, nhưng nay nhà cũ không c̣n, 2 đứa con đi khỏi địa phương không một lời nhắn nhủ.
Cơn ‘băo trắng’ quét qua Xốp Mạt để lại cho bản làng vùng biên những vết thương nặng nề mà phải cần nhiều thời gian hơn nữa mới có thể chữa lành.
Bản nghèo dù được thổi vào nhiều luồng sinh khí mới nhưng vẫn c̣n đó h́nh ảnh cô vợ trẻ địu con trên lưng, mắt nh́n xa xăm chờ chồng, những đứa trẻ ngây thơ nheo nhóc bên những khoảng sân đất đỏ.
Bản vẫn hoang vu giữa vùng biên nghèo khó. Có lẽ nét khởi sắc nhất của Xốp Mạt là nhiều năm qua không xuất hiện thêm ‘ông trùm’ ma túy nào.