Kỳ lạ thời quả dứa biểu tượng cho sự giàu sang, xa xỉ tột bậc ở Anh. Quả dứa từng được tôn sùng ở Anh đến mức nó xuất hiện trên nhiều công trình kiến trúc, trên Cúp quần vợt Wimbledon. Dứa chỉ được giới thượng lưu trưng bày để ngắm và nếu ai ăn nó thì không khác nào xé một chiếc túi Gucci.
Bức tranh vào thế kỷ 17 của họa sĩ Hendrick Danckerts mô tả người làm vườn hoàng gia dâng tặng Vua Charles II của Anh quả dứa - "vua" của các loại trái cây. Ảnh: Getty Images
Trong một bức tranh từ năm 1675, Vua Charles II của nước Anh đứng trên sân thượng, trước mặt ông là người làm vườn hoàng gia đang quỳ xuống để dâng tặng một món quà gây tò mò.
Đó là một trong những món đồ được khao khát nhất trong thời đại, đại diện cho sự sang trọng và uy tín tột bậc. Được nhập khẩu từ một vùng đất xa xôi, đây là một trong những loài đầu tiên thuộc loại này đã thực hiện hành trình từ Tân Thế giới đến Anh.
Đó là một quả dứa.
"Vua trái cây"
Ngày nay, loại trái cây dân dã đó khó có thể đủ tiêu chuẩn để làm quà tặng phù hợp cho hoàng gia. Nhưng trong những năm đó, dứa đã bắt đầu một vòng cung lịch sử, nơi chúng trở thành một biểu tượng của sự giàu có và sang trọng không có ở bất kỳ loại trái cây nào khác. Một minh chứng là đến nay dứa vẫn tô điểm cho đỉnh tháp phía tây của Nhà thờ St. Paul, một trong những địa danh mang tính biểu tượng nhất của London.
Bức tranh "dâng dứa" do chính nhà vua đặt làm và được cho là do họa sĩ triều đình của ông, danh họa người Hà Lan Hendrick Danckerts vẽ, để kỷ niệm quả dứa đầu tiên được trồng ở Anh.
Francesca Beauman, tác giả của cuốn sách “Dứa: Vua của các loại quả”, cho biết: “Quả dứa được tặng cho Vua Charles II vốn được chuyển đến từ Barbados".
Người viết nhật ký cho nhà vua, John Evelyn, đã ghi lại khoảnh khắc Vua Charles II lần đầu tiên nếm trái cây này trong bữa tiệc được tổ chức cho đại sứ Pháp vào năm 1668. Trong khung cảnh đó, ngay khi nhìn thấy một loại quả có vảy, mọi người đã gần như há hốc mồm kinh ngạc.
Các thiết kế hình quả dứa vẫn tồn tại trên một số tòa nhà đáng chú ý trên khắp nước Anh gắn liền với hoàng gia, bao gồm Ngôi nhà Quả dứa ở Công viên Dunmore, Scotland. Ảnh: Getty
“Dứa được săn đón ngay từ đầu, bởi vì các nhà thám hiểm bắt gặp chúng ở Tân Thế giới (châu Mỹ) đã viết về chúng bằng những ngôn từ cuồng nhiệt, say sưa khen ngợi chúng ngon như thế nào”, tác giả Beauman nói.
Sự nổi tiếng của dứa lan rộng đến Bắc Mỹ thuộc Anh, nơi chàng trai trẻ George Washington là một trong số những người ngưỡng mộ loại trái cây này. Ông viết trong nhật ký về chuyến đi đến Barbados năm 1751: “Không có loại quả nào làm hài lòng vị giác của tôi như dứa".
Bà Beauman nói thêm rằng vì dứa không được đề cập trong Kinh thánh hoặc trong bất kỳ văn bản cổ nào từ Hy Lạp và La Mã, nên chúng không có tiếng vang nào trong lịch sử. Do đó, người Anh có thể áp đặt cho dứa bất kỳ tiếng vang nào họ muốn, và quả dứa đã trở thành vua của các loại trái cây - ăn sâu vào văn hóa Anh theo nhiều cách.
15.000 USD một quả dứa
Cây dứa cần nhiệt độ rất cao để phát triển và chúng mất nhiều năm để trưởng thành. Tuy nhiên, khi dứa được coi là loại trái cây được ưa chuộng nhất, người ta bắt đầu trồng dứa ở Anh, một miền đất lạnh lẽo.
“Mặc dù thực tế rõ ràng đó là một dự án ngu ngốc, vì Anh và Scotland có khí hậu lạnh và mưa nhiều, nhưng vào những năm 1770, bất kỳ ai thuộc tầng lớp trên trong xã hội đều tự trồng dứa - nó trở thành một đặc điểm thiết yếu của một ngôi nhà vườn nông thôn", bà Beauman nói.
Việc trồng dứa tốn kém chi phí lớn, vì cần xây dựng các nhà kính đặc biệt giữa nhiệt cho cây trồng bên trong, sử dụng bếp lò có nguy cơ hỏa hoạn. “Thật hiếm hoi và đặc biệt khi người trồng có thể thành công. Chỉ trồng được một quả dứa thôi cũng đã là một thành tích lớn để người ta khoe khoang rồi", tác giả Beauman cho biết.
Theo tính toán của Beauman, chi phí xây dựng nhà kính và sưởi ấm, cũng như thời gian cần thiết để thu hoạch quả, khiến một quả dứa có giá lên tới 80 bảng, một con số khổng lồ tương đương gần 15.000 USD ngày nay!
Biểu tượng quả dứa trên Cúp Wimbledon
Mặc dù loại trái cây này được coi trọng trong văn hóa Anh, nhưng nó hiếm khi được ăn.
Bà Beauman nói: “Nếu bạn rất giàu có và có một người làm vườn thực sự tuyệt vời, điều đầu tiên bạn muốn làm là gửi cho một người bạn yêu quý một quả dứa làm quà. Dứa cũng sẽ được trưng bày trên bàn ăn như một biểu tượng địa vị, và thông thường nó sẽ nằm đó cho đến khi bắt đầu thối, bởi vì tại sao bạn lại ăn một quả dứa? Nó giống như xé một chiếc túi Gucci".
Theo Beauman, cơ hội được ngắm quá dứa được đánh giá cao đến mức đã có những trường hợp cho thuê dứa, theo đó một trái dứa sẽ được cho thuê trong vài giờ để mang đi dự tiệc, sau đó trả lại.
Cuối cùng, quả dứa bắt đầu được đưa vào tất cả các loại thiết kế, từ kiến trúc cho đến đồ sành sứ.
Tác giả Beauman nói: “Tôi cho rằng quả dứa có tác dụng trang trí một cách tự nhiên. Thật dễ dàng để tạo kiểu và nhận biết, nó có tính đối xứng, khá đơn giản. Nhưng nó cũng cho phép tầng lớp quý tộc truyền đạt các giá trị của họ một cách rất đơn giản. Và đó là lý do tại sao hình thức đại diện phổ biến nhất là một quả dứa đá trên cổng. Điều đó phổ biến như một biểu tượng cho sự lịch thiệp vào khoảng những năm 1770 và 1780, một cách để đánh dấu bất động sản một cách rất công khai".
Nhiều quả dứa như vậy vẫn tồn tại trên các trụ cổng trên khắp nước Anh cho đến ngày nay, cũng như trên một số tòa nhà nổi tiếng gắn liền với hoàng gia, chẳng hạn như điền trang Dunmore Park gần Stirling, Scotland, nơi ở cũ của Bá tước Dunmore, được xây dựng vào năm 1761. Một quả dứa cao 16 mét đứng sừng sững so với không gian xung quanh. Một ví dụ đáng chú ý khác là quả dứa trang trí trên đỉnh chiếc Cúp Wimbledon được trao cho người chiến thắng nội dung đơn nam của giải quần vợt danh tiếng số một hành tinh.
Tay vợt người Tây Ban Nha Rafael Nadal nâng chiếc cúp trang trí quả dứa sau khi đánh bại tay vợt người Séc Tomas Berdych trong trận chung kết đơn nam Giải vô địch quần vợt Wimbledon ở London vào ngày 4/7/2010. Ảnh: AFP
Khi món ngon kỳ lạ bắt đầu được nhập khẩu với số lượng lớn, từ khoảng năm 1820, vị thế xa xỉ cuối cùng của nó đã bị hoen ố.
Bà Beauman cho biết: “Vào năm 1850, 200.000 quả dứa mỗi năm đã được dỡ xuống bến tàu của London. Sau đó, khi điện lạnh và đồ hộp ra đời vào cuối thế kỷ này, chúng thực sự trở nên phổ biến.”
Tuy nhiên, điều đó vẫn chưa đủ để làm cho sự khao khát với dứa sụp đổ, như đã được xác nhận bởi một đoạn văn trong tiểu thuyết “David Copperfield” của Charles Dickens, được viết vào năm 1850. Trong cuốn sách, David nói rằng khi có tiền, anh ấy sẽ có cà phê và bánh mì, nhưng khi không còn gì, anh chỉ đi bộ đến Covent Garden và “nhìn chằm chằm vào những quả dứa”.
“Đối với một cậu bé như David Copperfield, vào năm 1850, quả dứa vẫn là biểu tượng về một thế giới xa hoa ngoài sức tưởng tượng", bà Beauman nói.
VietBF@ sưu tập
