Theo như thông tin cho biết về cựu Tổng thống Donald Trump từ chối lên tiếng ngăn chặn cuộc tấn công Điện Capitol cách đây 1 năm, sau khi ủy ban đặc biệt Hạ viện điều tra vụ bạo động ngày 6 tháng 1 tỏ dấu hiệu đã có trong tay bằng chứng về những gì xảy ra trong nội bộ Toà Bạch Ốc của ông Donald Trump, và thân nhân của cựu Tổng thống.
Những tiết lộ từ hai nhà lập pháp hàng đầu trong Uỷ ban vào Chủ nhật rõ ràng cho thấy, cuộc điều tra của Hạ viện có thể hiểu được sự thật về những bạo lực do ông Trump kích động nhằm thúc đẩy nỗ lực đảo chánh, và biến thành cuộc tấn công tồi tệ nhất vào nền dân chủ Mỹ trong thời hiện đại. Theo một nguồn tin thông thạo cuộc điều tra, một trong những nhân chứng quan trọng, cựu cố vấn an ninh quốc gia của cựu Phó Tổng thống Mike Pence, Keith Kellogg đã có mặt bên cạnh ông Trump tại Toà Bạch Ốc khi bạo động xảy ra và ông ta đã cung cấp lời khai cho Uỷ ban.
Chủ tịch Uỷ ban, Dân biểu Bennie Thompson (Dân chủ – Mississippi) chia sẻ trên chương trình “State of the Union” của CNN, Uỷ ban có “lời khai quan trọng” cho thấy Toà Bạch Ốc được yêu cầu phải “làm gì đó” khi đám đông những người ủng hộ ông Trump xông vào Điện Capitol.
Phó Chủ tịch Uỷ ban, Dân biểu Liz Cheney (Dân chủ – Wyoming) cho ABC hay, “lời khai từ nhân chứng trực tiếp” cho thấy, vào ngày hôm đó, Trump ngồi xem vụ bạo động qua truyền hình tại phòng Bầu dục. Con gái đồng thời là cố vấn của cựu Tổng thống, Ivanka Trump hai lần vào yêu cầu ông Trump cần phải có hành động can thiệp cuộc hỗn chiến, khi đám đông đánh đập cảnh sát. “Chúng tôi biết con gái ông ấy, chúng tôi có lời khai từ nhân chứng trực tiếp rằng, Ivanka vào phòng ít nhất hai lần, yêu cầu ông ta ‘Làm ơn chấm dứt bạo loạn,” Cheney nói trên chương trình “This Week” của ABC News.
Theo nguồn tin, Uỷ ban có những tin nhắn và tài liệu cho thấy, cựu Tổng thống đang làm gì và không làm gì vào lúc đó, trong đó có một số tài liệu và tin nhắn từ cựu Đổng lý Toà Bạch Ốc Mark Meadows. Những chi tiết mới về thông tin được “tận mắt thấy tai nghe” từ bên trong West Wing được xem là cảnh báo đối với Trump về những nỗ lực không ngừng của ông nhằm che đậy sự thật về ngày ô nhục hôm đó sẽ không có hiệu quả. Và nó có thể làm nhụt chí những nhân chứng khác đang tìm mọi cách trì hoãn, gây khó khăn cho Uỷ ban.
Những ý kiến từ lãnh đạo Uỷ ban Đặc biệt làm sáng tỏ động cơ đứng đằng sau nỗ lực tìm mọi cách giữ bí mật chứng cớ tài liệu về vai trò của cựu Tổng thống vào ngày 6 tháng 1, vốn đã được đưa lên Tối cao Pháp viện. Chúng cũng giải thích được việc một số đồng minh và thuộc hạ của ông Trump từ chối hợp tác, cho Uỷ ban biết chính xác ông ta làm gì ở Toà Bạch Ốc vào hôm đó. Ngày càng rõ hơn, những người này buộc phải chọn giữa khai hữu thệ và phớt lờ chủ cũ – người hiện vẫn thống trị Cộng hoà. Hai đồng minh như vậy của ông Trump – Meadows và cựu chiến lược gia Steve Bannon bị Uỷ ban và Hạ viện đề nghị Bộ Tư pháp truy tố hình sự. Trong khi Bannon bị truy tố 2 tội danh khinh thường Quốc hội và sẽ đối mặt với phiên xét xử vào tháng 7 năm nay, Meadows cung cấp tài liệu không thuộc phạm vi đặc quyền hành pháp nhưng chấm dứt hợp tác với Uỷ ban ngay sau đó.
Bức tranh rộng lớn về trốn tránh nghĩa vụ
Những ý kiến của ông Thompson và bà Cheney cũng làm gia tăng ấn tượng rằng, Uỷ ban sau khi thực hiện hàng trăm cuộc thẩm vấn đã dựng nên được bức tranh hậu trường cụ thể về những gì xảy ra bên trong Văn phòng Cánh Tây của ông Trump vào ngày nổi tiếng hôm đó trong lịch sử Hoa Kỳ. Mặc dù một số chứng cứ về những gì diễn ra trong thời gian bạo động đã xuất hiện trên báo chí, nhưng báo cáo cuối cùng của Uỷ ban sẽ có khả năng tạo ra một hồ sơ dứt khoát cho lịch sử, và cho cử tri tương lai, về sự thật vụ tấn công.
Vào Chủ nhật cũng có những dấu hiệu cho thấy Uỷ ban đang tìm hiểu nguồn tiền tài trợ cho cuộc tập hợp diễn ra vào ngày 6 tháng 1 tại Ellipse ở Washington D.C, nơi cựu Tổng thống đã có bài phát biểu với những lời dối trá đầy kích động về gian lận bầu cử. Dân biểu Thompson trên chương trình “State of the Union” nêu lên những lo ngại về khả năng có gian lận tài chánh liên quan đến sự kiện.
Đáng chú ý, Chủ tịch Uỷ ban không loại trừ ý kiến cho rằng, các nhà điều tra Hạ viện có thể đưa ra bước đi bất thường: đề nghị Bộ Tư pháp truy tố hình sự ông Trump. Trong khi không rõ liệu toàn bộ Uỷ ban có đồng tình với hướng đi này hay không, nhưng nó gia tăng triển vọng trong tương lai về việc Tổng Biện lý của một chính phủ cân nhắc cáo trạng chống lại tổng thống chính phủ tiền nhiệm. Đây là một câu hỏi hóc búa có thể đổ thêm dầu vào đấu đá chính trị trong kỳ bầu cử giữa kỳ năm nay.
“Không phù hợp chức vụ”
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Liz Cheney lại cảnh báo, hành vi của ông Trump quá tệ đến nỗi ông ta không nên được phép đến gần quyền lực một lần nữa, vì cựu Tổng thống đang cân nhắc tái tranh cử vào Toà Bạch Ốc năm 2024.
“Đây là người đã cho thấy, ông ta đang chống lại thượng tôn luật pháp. Ông ta cho thấy mình sẵn sàng gạt qua mọi biện pháp bảo vệ nền dân chủ,” Cheney nói trên chương trình “Face the Nation” của CBS News vào Chủ nhật. “Và ông ấy có thể không bao giờ được đến gần Phòng Bầu dục một lần nữa.”
Việc một Tổng Tư lệnh từ chối can thiệp nhằm chấm dứt vụ tấn công vào thành trì nền dân chủ của Mỹ trong suốt thủ tục chứng nhận chiến thắng bầu cử của Tổng thống Joe Biden rõ ràng là sự vi phạm lời tuyên thệ nhậm chức: Gìn giữ, bảo vệ và bênh vực Hiến pháp.
“Chúng tôi muốn xác minh tất cả, vì vậy, khi chúng tôi lập báo cáo, và khi chúng tôi tổ chức điều trần, công chúng sẽ có cơ hội theo dõi trực tiếp,” Chủ tịch Uỷ ban Đặc biệt Hạ viện tuyên bố. “Điều duy nhất tôi có thể nói, rất bất thường khi một ai đó chịu trách nhiệm bất cứ điều gì lại ngồi xem những gì đang diễn ra và không làm gì cả,” Thompson nói thêm. Hương Giang
