Lý giải thêm về vị trí xây dựng cảng Bến Đình, ông Đặng Văn Minh, chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi, cho hay thời gian đầu, chủ đầu tư làm việc với huyện Lý Sơn “khảo sát rất kỹ về vấn đề này.” Tuy nhiên, do ở đảo không có vị trí lựa chọn nào tốt hơn, nên địa phương thống nhất xây cảng Bến Đình theo phương án “cảng nhô.” Cảng Bến Đình, huyện Lý Sơn, xây trên gò san hô, không có kè chắn sóng nên ảnh hưởng đến phẩm chất công trình, chưa sử dụng đã rạn nứt…
Sau một năm hoàn thành, cảng Bến Đình ở huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, vẫn hoang vắng, đìu hiu chưa thể hoạt động. Vào cuối năm 2020, tuy chưa sử dụng ngày nào nhưng bến cảng đã xuất hiện các vết nứt kéo dài, nhiều mảng gạch lót bị bong tróc. Nhà ga của bến cảng cũng bị sóng cuốn lớp thảm nhựa, trần la phông bị lột, nhiều tấm cửa kính bị vỡ…

Cảng Bến Đình, huyện đảo Lý Sơn, được xây ở vị trí bất hợp lý và ngay trên đảo san hô. (Hình: Minh Hoàng)
Nói với báo chí ngày 21 Tháng Ba, đại diện chủ đầu tư dự án ông Đỗ Vũ Bảo, phó giám đốc Ban Quản Lý Công Trình Đầu Tư Giao Thông tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng do cảng Bến Đình là công trình ở “đầu sóng, ngọn gió” nên thường xuyên chịu tác động của thiên tai.
“Cầu cảng bị nứt toác kéo dài là do sóng lớn làm mất tấm cao su ở các khe co giãn, nên mới trống hoác như vậy. Công trình chưa được bàn giao nên các hạng mục hư hỏng, nhà thầu có trách nhiệm xử lý dứt điểm trong Tháng Ba này,” ông Bảo lý giải.
Trước việc công trình không thể đưa vào sử dụng, trong khi cầu cảng cũ ở Lý Sơn đang quá tải, ông Đặng Tấn Thành, phó chủ tịch huyện Lý Sơn, cho biết huyện đã nhiều lần gửi văn bản kiến nghị chủ đầu tư “nghiệm thu công trình.” Tuy nhiên đến nay, cảng Bến Đình vẫn chưa được đưa vào khai thác.
Theo ông Thành, ban đầu chủ đầu tư dự kiến xây dựng cảng Bến Đình ngay phía trước đình làng An Vĩnh, cách vị trí hiện tại 2 cây số về phía Tây, nhưng sau đó do người dân phản ứng nên công trình được dời xuống xây dựng ở khu vực “có gò san hô.”
“Cầu cảng được thiết kế theo chữ L, ở vị trí thường xuyên hứng chịu sóng lớn nên mỗi khi thời tiết gió cấp 5, cấp 6 thì tàu thuyền không thể vào neo đậu được,” ông Thành ngao ngán nói.
Trong khi đó ở góc nhìn chuyên môn, ông Lê Kế Lâm, phó chủ tịch Hội Khoa Học Kỹ Thuật Biển Việt Nam, cho rằng về nguyên tắc khi xây dựng cảng biển phải tuân thủ theo quy luật tự nhiên. Cảng biển Bến Đình xây dựng ở khu vực bãi ngang, gò cạn san hô là bất hợp lý, bởi khi gò san hô càng bị khoét sâu, dao động sóng đẩy vào bờ càng lớn, gây phá hỏng công trình.
“Huyện Lý Sơn ở nơi ‘đầu sóng, ngọn gió’ nhưng cảng này không có kè chắn sóng, chắn gió thì công trình nào mà chống chịu nổi. Năng lượng sóng dựa vào bước sóng, tốc độ di chuyển theo gió. Do vậy, sóng tràn vào đến cảng Bến Đình mới giải tỏa năng lượng thì khó có bê tông, cốt thép nào chịu nổi. Vì vậy cần làm kè chắn ở bên ngoài để tiêu sóng. Có như vậy, tàu thuyền mới có thể ra vào cảng Bến Đình an toàn,” ông Lâm giải thích.
Còn Tiến Sĩ Bùi Việt Đông, trường Đại Học Xây Dựng Hà Nội, chủ nhiệm đồ án thiết kế cảng Bến Đình, cho biết đơn vị đã điều tra các yếu tố thủy hải văn trên mô hình toán (bằng phần mềm MIKE-21).
Kết quả cho thấy vị trí xây cảng chịu tác động chủ yếu của sóng hướng Đông-Nam vào các tháng mùa Hè (từ Tháng Tư đến Tháng Chín) với chiều cao từ 0.6 đến 0.9 mét tại khu vực nước sâu. Khi lan truyền vào trong thì cột sóng cao từ 0.5 đến 0.7 mét. Đây là hướng sóng “có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cảng.”
Để hạn chế nhược điểm này, ông Đông đề nghị cơ quan hữu trách “cần tiếp tục xây dựng kè chắn sóng cho cảng Bến Đình,” thì mới đáp ứng yêu cầu đề ra, biến cảng hở trở thành cảng kín.

Bề mặt thảm nhựa cầu cảng Bến Đình bị bong tróc khi chưa sử dụng. (Hình: Minh Hoàng)
Lý giải thêm về vị trí xây dựng cảng Bến Đình, ông Đặng Văn Minh, chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi, cho hay thời gian đầu, chủ đầu tư làm việc với huyện Lý Sơn “khảo sát rất kỹ về vấn đề này.” Tuy nhiên, do ở đảo không có vị trí lựa chọn nào tốt hơn, nên địa phương thống nhất xây cảng Bến Đình theo phương án “cảng nhô.”
Thời điểm đó, Sở Giao Thông Vận Tải lập phương án xây dựng cảng Bến Đình bao gồm đê chắn sóng. Song, do chưa có tiền làm nên tỉnh cho xây dựng công trình bến cảng trước.
Dự án cảng Bến Đình có số vốn xây dựng 257 tỷ đồng ($11.13 triệu), khởi công vào Tháng Mười Một, 2016. Theo dự tính ban đầu, dự án sẽ hoàn thành sau 18 tháng thi công, thế nhưng hiện công trình vẫn chưa được nghiệm thu, đưa vào sử dụng. Trong khi đó, nhiều hạng mục tại công trình đã bị hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. (Tr.N)