Có lã đây là điểm đặc biệt ở đất nước Brazil. Nó không giống bất kỳ nơi nào trên thế giới. Đó là cảnh hàng nghìn người nghiện tụ tập công khai giữa trung tâm thành phố. Họ còn thừa nhận nói rằng "Cuộc sống nơi đây thật khủng khiếp vì có những ngày không ăn, không ngủ. Có bao nhiêu tiền tôi đổ hết vào ma tuý"
Không nhà cửa và họ hàng thân thích, cô gái 26 tuổi sống trong cảnh vạ vật suốt 4 năm qua. Bất kỳ vỉa hè nào ở khu vực Cracolandia, trung tâm thành phố Sao Paulo, cũng có thể là chỗ ngả lưng hoặc say mê trong khói thuốc của Drumont.
Cracolandia được mệnh danh là crackland, có nghĩa “vùng đất của ma tuý”. Ảnh: Getty. Những "bóng ma" vật vờ ở Cracolandia
Giữa phố, hàng trăm người nghiện cuốn chặt mình trong tấm chăn, đôi mắt lờ đờ phê thuốc, mải mê hút crack (loại ma tuý gần giống cocaine). Một số người đi lại như bóng ma vật vờ, đảo mắt dò xét để tìm kiếm bất cứ thứ gì có thể bán được, kể cả vỏ lon hay rác tái chế. Những khuôn mặt gầy gò, dữ tợn vì lạm dụng ma tuý có lẽ là điều ám ảnh của thành phố này.
Cách đó chỉ vài mét, cảnh sát địa phương đang tuần tra, thực hiện nhiệm vụ. Song, họ dường như làm ngơ với những hình ảnh trên để tập trung tìm kiếm tội phạm trộm cắp, cướp giật.
Chris, 17 tuổi, tới Sao Paulo để tìm mẹ, một người nghiện ma tuý. Tất cả những gì được thu lại qua đôi mắt ngây thơ của thiếu nữ là cảnh tiêm chích, khói thuốc phiện lan tỏa khắp nơi. Chris lần đầu tiên thử cocaine tại một bữa tiệc và cũng trở nên nghiện ngập.
"Bọn họ chỉ có ma túy. Dù biết là độc hại nhưng khi ấy, đột nhiên tôi khao khát muốn hút thử”, cô nói. Còn giờ, Chris liên tục bỏ trốn khỏi trung tâm cai nghiện, để tìm đến cảm giác hưng phấn với ma tuý ở Cracolandia.
Trong nhiều thập kỷ qua, các chính trị gia và lực lượng cảnh sát Brazil có nhiều động thái tiếp cận mạnh mẽ, bắt giữ người sử dụng ma túy và đóng cửa các con phố trao đổi cocaine.
Cracolandia nằm gần Luz, ga tàu lớn nhất và nhộn nhịp nhất của thành phố. Cách đó chưa đầy 100 m là phòng hòa nhạc theo phong cách tân cổ điển, trường cao đẳng và trung tâm giải trí. Văn phòng của tờ báo lớn nhất Nam Mỹ cách đó vài dãy nhà.
Cracolandia còn là trung tâm bất động sản quan trọng của thành phố. Vào những ngày trong tuần, người ta có thể bắt gặp những nhân viên văn phòng ăn vận lịch sự, rảo bước ở phía bên kia đường.
Khung cảnh nhếch nhác của Cracolandia vào năm 2014, trước thềm sự kiện World Cup. Ảnh: Reuters.
Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng vùng đất ma tuý Cracolandia hoạt động công khai, liều lĩnh không giống với bất kỳ thành phố nào trên thế giới. Nhà chức trách luôn coi ma tuý là nỗi xấu hổ của vùng đất này.
Cuộc chiến xoá sạch "vùng đất ma tuý"
Sau khi nhậm chức vào tháng 1/2017, nữ Thị trưởng Joao Doria khẳng định sẽ quyết tâm tuyên chiến với ma tuý. Sáng sớm ngày cuối tuần tháng 5/2017, Drumont nhìn thấy trực thăng xuất hiện trên bầu trời.
Dưới mặt đất, 900 cảnh sát vũ trang và các nhân viên an ninh ra sức đàn áp đám đông nghiện ma tuý. "Cảnh sát ném bom vào chúng tôi. Nhờ chúa mà tôi không bị thương, nhưng thực sự tôi đã rất hoảng loạn", cô gái nói.
Drumont cùng hàng trăm người nghiện khác chạy tứ hướng để tẩu thoát. Trong khi đó, số ít lại lựa chọn tham gia chương trình cai nghiện của chính phủ.
Sau khi phá vỡ thị trường ma tuý sầm uất ở Cracolandia, cảnh sát bố ráp các “đầu não” trong vùng, tịch thu nhiều súng, ma tuý và bắt giữ hàng chục tên cầm đầu đường dây buôn bán chất cấm.
Chính quyền địa phương tự hào tuyên bố chiến dịch xoá sạch nạn ma tuý đã thành công. “Vùng đất ma tuý đã vĩnh viễn biến mất”, Thị trưởng Doria khẳng định.
Nhà chức trách lên kế hoạch xây dựng 1.200 căn hộ mới ở khu vực này vào năm 2018. Sáu tháng sau, cái chết trắng lại trở thành nỗi ám ảnh, đeo bám Cracolandia.
Những cuộc đàn áp quyết liệt của cảnh sát trong nhiều năm dường như chưa mang lại hiệu quả. Ảnh: The guardian.
Kể từ những năm 1990, khi ma tuý dưới dạng cocaine thâm nhập vào Sao Paulo, giới cầm quyền đã có nhiều động thái quyết liệt song vô ích. Chiến dịch bắt đầu từ đầu tháng 1/2012 sau khi chính quyền Brazil tuyên bố những kế hoạch tấn công “đại dịch ma túy” trên quy mô toàn quốc với khoản ngân sách 2,2 tỷ USD tập trung vào phòng ngừa, điều trị và tấn công các băng đảng.
Chính sách đàn áp được cho là đã gây tác dụng ngược. Các làn sóng càn quét mạnh mẽ của cảnh sát khiến những nhóm nghiện phải di tản từ khu vực này đến khu vực khác, vô tình làm tệ nạn ma tuý lan rộng hơn.
"Vùng đất ma tuý trỗi dậy": Thách thức của Cracolandia
Sau cuộc đột kích vào tháng 5, “vùng đất ma tuý” được tái lập chỉ cách 400 m, trong một công viên gần đó. Drumont chia sẻ rằng cuộc đàn áp không thể ngăn cản cô tìm đến ma tuý. “Thậm chí, tôi sử dụng nhiều thuốc phiện hơn, vì lo lắng và sợ hãi", cô giãi bày.
Những số liệu ít ỏi cho thấy Brazil là quốc gia có số người nghiện ma tuý cao nhất thế giới. Theo cuộc khảo sát năm 2014 của Viện y tế Fiocruz, khoảng 370.000 người dùng ma tuý thường xuyên tại 27 thủ phủ của bang và quận liên bang.
Quốc gia này cũng có chung đường biên giới với tất cả "thánh địa" sản xuất cocaine chính như: Bolivia, Colombia và Peru.
Bên cạnh đó, Sao Paulo cũng là cơ sở của băng đảng buôn bán ma túy mạnh nhất của Brazil - PCC. Các nhà chức trách cho biết PCC đóng một vai trò kiểm soát trong việc cung cấp ma tuý trong và ngoài nước. Đương nhiên, việc triệt phá các hoạt động buôn bán ma tuý là nhiệm vụ quan trọng.
Kết quả khảo sát cho thấy số lượng người sử dụng ma tuý ở Cracolandia đã giảm đáng kể, từ 1.861 người vào tháng 5 xuống còn 414 người vào tháng 7. Clarice Sandi Madruga, điều phối viên của cuộc khảo sát, lý giải rằng nhiều người nghiện tìm đến sự trợ giúp của chính phủ. Trong khi đó, số khác lợi dụng cuộc truy đuổi của cảnh sát để tẩu thoát, trốn nợ với các chủ bán ma túy.
Cảnh sát đang khống chế một người nghiện. Ảnh: Reuters.
Trên thực tế, “vùng đất ma tuý” được cho vẫn tồn tại ở đây. Cracolandia cần được giải quyết những vấn đề vĩ mô hơn như nghèo đói, vô gia cư và bất bình đẳng. Nó mang trong mình những cuộc khủng hoảng về an ninh, xã hội song lại đang dần bị lãng quên.
"Những kẻ bị bắt giữ chỉ là tên buôn bán ma tuý nhỏ lẻ", Arthur Pinto Filho, một quan chức cấp cao của Văn phòng Công tố Nhân quyền của bang Sao Paulo, nói.
Ông nói thêm, trên thực tế, chúng vẫn hoạt động khá tích cực. "Các cuộc đàn áp thực sự rất lãng phí, có thể là bước thụt lùi. Chính phủ cứ làm mà không tính đến sự hiệu quả", vị quan chức nói.
Việc trấn áp tại các thành phố của Brazil đã góp phần “dọn sạch” việc trao đổi ma túy ở một số khu vực. Tuy nhiên, điều đáng buồn là những người dân lương thiện lại vô tình thất nghiệp, do ảnh hưởng của cuộc đàn áp.
Các chuyên gia cho rằng đó là một trong những mặt trái của các chiến dịch trấn áp ma túy ở Brazil nói chung và ở Cracolandia nói riêng.
