Tình hình thế giớí có nhiều biến động sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức. Không "hiền" như cựu Tổng thống Obama, ông Trump có những quan điểm dứt khoát về vấn đề Biển Đông. Trung Quốc không thể dựa vào kinh tế để xoa dịu tình hình Biển Đông? Trung Quốc đã hoãn "chuyến thăm tỷ đô" vì phát biểu của ông Yasay?
Giới phân tích cho rằng phát biểu của Ngoại trưởng Yasay về vấn đề Biển Đông là lý lo khiến Trung Quốc hủy bỏ chuyến thăm của ông Cao Hổ Thành đến Philippines.
Động thái hủy chuyến thăm của bộ trưởng thương mại đến Manila cho thấy Bắc Kinh không dễ thay đổi lập trường về Biển Đông chỉ để cải thiện quan hệ với Philippines, cũng như lấy lại thiện cảm từ các nước láng giềng khu vực Đông Nam Á, Sputnik dẫn nhận định của chuyên gia phân tích Elena Fomicheva từ trung tâm nghiên cứu phương Đông thuộc Viện khoa học Nga.
"Trung Quốc thể hiện sự tích cực trong việc phát triển quan hệ song phương và thương mại với Philippines, tuy nhiên Bắc Kinh sẽ không dùng lợi ích của mình ở Biển Đông như một quân bài mặc cả", chuyên gia Fomicheva nói.
Chuyến thăm tỷ đô của ông Cao Hổ Thành bất ngờ bị hoãn trùng với thời điểm phát ngôn của Ngoại trưởng Philippines Yasay được đưa ra.
Giữa tuần trước, Trung Quốc đã đột ngột hoãn chuyến thăm của bộ trưởng Thương mại Cao Hổ Thành đến Philippines. Cuộc gặp giữa quan chức hai nước được cho là sẽ ký kết 40 thỏa thuận song phương trị giá hàng tỷ đô la, một sự bảo đảm cho quan hệ ngày càng nồng ấm giữa hai quốc gia.
Động thái dừng bất ngờ của Trung Quốc diễn ra ngay sau khi bộ trưởng Ngoại giao Philippines Perfecto Yasay trong một tuyên bố gần đây nói rằng, các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang rất “quan ngại” đối với hoạt động của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Trong vài năm trở lại đây, Trung Quốc đã vẽ ra cái gọi là "đường chín đoạn" tự nhận chủ quyền một cách ngang ngược trên toàn bộ diện tích ở Biển Đông; xâm lấn lợi ích của nhiều quốc gia Đông Nam Á, đồng thời chiếm đóng và xây dựng trái phép trên các đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia, sau khi nhận phải sự lên án của cộng đồng quốc tế, Trung Quốc đang rất quan tâm đến việc lấy lại hình ảnh của mình trong khu vực ASEAN khi bị chỉ trích vì hành vi hung hăng trong tranh chấp chủ quyền hàng hải.
Trong đó hai đối tác lâu năm của Mỹ là Philippines và Thái Lan đang được Bắc Kinh chủ động tăng cường hợp tác.
Tuy nhiên theo chuyên gia phân tích Elena Fomicheva, Philippines dù là ưu tiên hàng đầu nhưng lại được coi là trường hợp khó khăn nhất đối với Trung Quốc khi giới lãnh đạo nước này từ lâu đã xa lánh quan hệ với Bắc Kinh.
Bình luận về việc hủy “chuyến thăm tỷ đô” của Trung Quốc, chuyên gia Shen Shishun tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc trong một quan điểm khác nói rằng, trên thực tế Philippines vẫn giữ nguyên lập trường không muốn tạo xung đột với Bắc Kinh trên Biển Đông.
"Nếu Philippines đã thực sự thay đổi lập trường của mình trên Biển Đông thì bài phát biểu của Bộ trưởng ngoại giao Philippines đã tác động đến chuyến thăm lần này. Tuy nhiên, Trung Quốc không thể hủy bỏ chuyến đi đã lên kế hoạch chỉ vì một nhận xét mang tính cô lập như vậy”, Shen Shishun cho hay.
Chuyên gia này cũng cho rằng chưa thể đánh đồng ý kiến của Bộ trưởng ngoại giao Philippines có liên quan đến chuyện ông Cao Hổ Thành hoãn chuyến đi tới Manila.
Theo đó, giới quan sát sẽ phải chờ đợi phát ngôn chính thức của Bắc Kinh về vấn đề này, bởi trên thực tế các chuyến công du ký kết thương mại không thường gặp phải những trúc trắc khiến một bên phải tuyên bố hủy bỏ.
Trung Quốc hủy "chuyến thăm tỷ đô" chỉ vì phát biểu của ông Yasay?
Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Geng Shuang không cho biết nguyên nhân cụ thể mà chỉ nói rằng chuyến thăm bị hoãn lại "vì lý do lịch trình", đồng thời cho biết Bắc Kinh và Manila đã "tích cực triển khai công tác chuẩn bị” cho chuyến đi được dự kiến sẽ diễn ra lại vào đầu tháng Ba.
Tuy nhiên người phát ngôn Geng Shuang cũng không quên bình luận lời phát biểu của ông Yasay về Biển Đông trước đó là "khó hiểu và đáng tiếc", cũng như bày tỏ hy vọng rằng bộ trưởng ngoại giao Philippines sẽ "phát ngôn và hành động thận trọng" hơn.
Ngoài ra, theo Sputnik, nguyên do hoãn chuyến thăm có thể là do vấn đề nhân sự. Hôm 25/2, chính phủ Trung Quốc ra thông báo ông Zhong Shan sẽ được bổ nhiệm làm bộ trưởng thương mại mới, thay thế ông Cao Hổ Thành. Quyết định này là một phần trong công tác bổ nhiệm nhân sự mới trước thềm Đại hội 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Trước đó, hôm 21/2, Reuters dẫn lời Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay nói trước báo giới sau cuộc họp với các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN rằng, việc Trung Quốc tăng cường triển khai vũ khí ở Biển Đông là “rất đáng lo ngại”
Ngoại trưởng Yasay cũng nhấn mạnh các thành viên ASEAN hy vọng một khuôn khổ cho bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) sẽ được hoàn tất trước tháng 6.
Cũng trong thông cáo ngày hôm đó, các nước ASEAN cho biết đang kỳ vọng chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ công bố các chính sách của mình trong thời gian sớm, đặc biệt là các chính sách liên quan đến Trung Quốc để khu vực có được cái nhìn tổng quát hơn.
Ông Yasay cũng tiết lộ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng hứa với Tổng thống Philippines Duterte rằng nước này “sẽ không cải tạo và xây dựng trên bãi cạn Scarborough”. Lời hứa này được người đứng đầu Bắc Kinh đưa ra khi ông Duterte thăm Trung Quốc hồi tháng 10 năm ngoái.
