Hãng tin Reuters ngày 30.12 nêu ngân sách Nga 2015 bị bóp nghẹt, vì phải chi quân sự và lương hưu. Các quan chức sợ nếu không hạn chế chi quốc phòng, chính phủ sẽ phải tăng thuế, tăng tuổi lãnh lương hưu hoặc phải in tiền, để chặn sự thâm thủng ngân sách vượt khỏi tầm kiểm soát.
Quân đội Nga diễu binh Ngày chiến thắng 9.5
Chính quyền Nga đang đối diện với các lựa chọn khó chịu trên, khi ráng giữ nền kinh tế không suy thoái, trừ phi họ thuyết phục được Tổng thống Nga Vladimir Putin giảm chi quân sự, theo Reuters.
Bất chấp cuộc khủng hoảng do giá dầu giảm sâu và phương tây trừng phạt Nga với cớ can thiệp trực tiếp vào Ukraine, các quan chức tin tưởng Nga có thể vượt qua khó khăn trong năm 2015, nếu như giá dầu thô (nguồn thu chủ đạo từ xuất khẩu của Nga) đứng ở mức giá hiện nay.
Nhưng ngay cả ở mức giá 60 USD/thùng, giá dầu hiện nay vẫn thấp hơn một nửa so với mức giá 100 USD/thùng để Nga cân bằng thu chi, và chính phủ Nga hiện đang nhanh chóng cạn tiền.
Nếu như không có hành động khẩn cấp, các quan chức bớt tự tin hơn về năm 2016-2017 và thậm chí bi quan về năm 2015, nếu như giá dầu thế giới tiếp tục trượt xuống mức 40 USD/thùng.
Nguy cơ thâm thủng ngân sách 4 ngàn tỷ rúp
Một nguồn tin chính phủ cấp cao của Reuters tỏ bày sự lo ngại về hậu quả của một sự thâm thủng không kiểm soát được của một trong hai nguồn quỹ mà Nga có được từ nguồn thu xuất khẩu dầu thô, để nêu bật nguy cơ ngân sách Nga 2015 bị bóp nghẹt.
Quan chức này nói: “Nếu không giảm chi và nguy cơ mất nguồn thu kéo dài, chúng tôi sẽ có sự thâm thủng 4 ngàn tỷ rúp. Quỹ Dự trữ sẽ cạn sạch trong 18 tháng nữa. Năm 2016, chúng tôi sẽ không còn nguồn nào để đáp ứng các khoản chi ngân sách bắt buộc. Đó là chưa nói đến năm 2017”.
Với tỷ giá hiện tại, 4 ngàn tỷ rúp tương đương 70 tỷ USD, tức không nhiều hơn con số 89 tỷ USD đang có trong Quỹ Dự trữ.
Lệnh cấm vận Nga của Mỹ và EU càng làm vấn đề thêm rắc rối: nguồn đầu tư nước ngoài vào Nga giảm hơn 100 tỷ USD (đã được rút về năm 2014) và các công ty, ngân hàng Nga bị mất khả năng tiếp cận thị trường vốn quốc tế, các kế hoạch tư nhân hóa bị ách lại.
Ngân hàng trung ương Nga (CBR) đã chi mạnh tay từ quỹ dự trữ, từ 510 tỷ USD xuống còn 400 tỷ USD từ đầu năm 2014, để chặn sự trượt giá mạnh của đồng rúp.
Năm 2015, khoản chi công sẽ giảm 10 %, nhưng tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov nói: cắt giảm như thế vẫn chưa đủ để cân bằng ngân sách.
Khoản chi công chủ yếu là chi an sinh xã hội và quốc phòng, và ông Putin xem trọng việc đầu tư mạnh cho quân sự, ngay cả trước khi nổ ra bất đồng với phương tây, khi Nga sáp nhập Crimea hồi tháng 3.
Trong tổng khoản chi 13, 96 ngàn tỷ rúp (250 tỷ USD) năm 2014, chi an sinh xã hội chiếm 33%, và quốc phòng-an ninh chiếm 32, 5 %.
Năm 2015, khoản chi quân sự sẽ tăng lên 35 % trong ngân sách 15, 51 ngàn tỷ rúp (265 tỷ USD), chiếm 100 tỷ USD cho mảng an ninh-quốc phòng và tính theo tỷ giá hiện tại.
Cùng lúc, đồng rúp mất giá sẽ dẫn đến lạm phát cao trong năm tới, do phải tăng chi nhập khẩu, đe dọa uy tín của ông Putin về lời hứa nâng cao chất lượng cuộc sống cho dân Nga.
Khoản chi an sinh xã hội chủ yếu để trả lương hưu, và sẽ tăng cao do thế hệ cao tuổi tăng nhanh, trừ phi chính phủ có biện pháp là tăng tuổi hưu từ 55 đối với nữ và 60 đối với nam giới.
Nguồn tin chính phủ cấp cao nói với Reuters: “Nếu không giảm chi quân sự và tăng tuổi hưu, chúng tôi sẽ không thể vượt qua khó khăn. Chúng tôi có lựa chọn nào? Tăng thuế, in tiền sẽ gây ra lạm phát mạnh và mức lãi suất cao hơn”.
"Thảm họa" nếu giá dầu là 40 USD/thùng
Về ngắn hạn, nguy cơ kinh tế lớn nhất sẽ là giá dầu rớt sâu, dù nó có thể tăng nhanh lại. Sự rớt giá xuống 40 USD/thùng trong chỉ vài ngày cũng gây ra những tổn thất tâm lý nặng nề.
Hồi đầu tháng 12, đồng rúp mất giá khoảng 20% so với đồng USD chỉ một ngày sau khi giá dầu giảm, và CBR phải nâng mức lãi suất từ 10,5 % lên 17 %.
Chính quyền cũng phải lập cách kiểm soát vốn một cách không chính thức để trấn an sự hoang mang, và làm chậm dòng tiền chảy ra khỏi Nga.
Ông Putin nói không hề có kế hoạch kiểm soát vốn chính thức. Còn các quan chức sốt ruột tránh biện pháp này, vì nó có thể gây tác hại lâu dài cho uy tín tài chính quốc tế của Nga: các nhà đầu tư chỉ đem tiền vào Nga, nếu như họ tin có thể sau này thu về lãi.
Nguồn tin chính phủ cấp cao nói với Reuters: “Chúng tôi sẽ không kiểm soát vốn, trừ phi có diễn biến bi kịch. Tôi không biết liệu giá dầu 40 USD/thùng sẽ kích hoạt biện pháp này hay không. Đối với nước Nga, đó là điều rất xấu, là thảm họa”.
Hồi tháng 12.2008, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, giá dầu rớt khoảng 36 USD/thùng nhưng ngay cả khi ấy, Nga không tái dụng biện pháp kiểm soát vốn.
Nguồn tin chính phủ cấp cao nói: “Cuộc khủng hoảng hiện nay thiên về tâm lý, cảm xúc hơn cuộc khủng hoảng chúng tôi đã chứng kiến trước đây. Nhưng về nguyên tắc, tình hình hiện không khác gì năm 2008. Chúng tôi luôn có thể chuyển qua các biện pháp đã áp dụng năm 2009”, gồm việc chính phủ Nga bảo lãnh và trực tiếp bơm tiền cho các công ty bị trục trặc.
Cựu Bộ trưởng Tài chính Nga Alexei Kudrin nói cuộc khủng hoảng hiện nay khác hẳn năm 2008, vì lệnh cấm vận Nga của phương tây:
“Để thoát khỏi cuộc khủng hoảng này, Tổng thống Putin nên kết thúc bất đồng với các cường quốc, chủ yếu là châu Âu và Mỹ”.
Nhưng nguồn tin chính phủ cấp cao của Reuters nói: không có nhiều hy vọng hạ nhiệt căng thẳng với Washington: “Quan hệ với Mỹ đang đóng băng”.
therealrtz ⒸVietSN
