(Tình hình Biển Đông - Vấn đề Biển Đông) - Bộ Ngoại giao Mỹ vừa công bố báo cáo bác bỏ yêu sách 'đường lưỡi bò' của Trung Quốc nước này đơn phương đưa ra tại Biển Đông.
Theo đó hãng Reuters dẫn báo cáo của Mỹ ngày 5/12 cho rằng tuyên bố chủ quyền “đường lưỡi bò” của Trung Quốc đều “không rõ ràng và nhất quán”.
Tài liệu chính thức từ trang web Bộ Ngoại giao Mỹ cũng khẳng định yêu sách “đường 9 đoạn” (đường lưỡi bò) mà Trung Quốc đơn phương đưa ra tại Biển Đông là không phù hợp với luật pháp quốc tế về biển.
Báo cáo dài 26 trang tập trung chỉ ra sự phi lý trong yêu sách “đường 9 đoạn” của Trung Quốc.
Báo cáo này được đưa ra ngay trước thời hạn 15/12 mà Toà trọng tài quốc tế yêu cầu Trung Quốc đưa ra tài liệu pháp lý về vụ kiện của Philippines đối với những tuyên bố chủ quyền phi lý và phi pháp của Trung Quốc tại biển Đông.

Việc Trung Quốc tiến hành xây đảo nhân tạo trên Biển Đông nhận được nhiều phản hồi trái chiều
Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng những đoạn mà Trung Quốc đưa ra đều không có cơ sở pháp lý phù hợp với luật biển. Theo luật quốc tế, các ranh giới biển được xác lập dựa trên thỏa thuận giữa các quốc gia láng giềng và do vậy, một quốc gia không thể đơn phương xác lập ranh giới biển với một quốc gia khác.
Thêm vào đó, một đường ranh giới quốc gia như vậy không phù hợp với thực tiễn giữa các nước và luật pháp quốc tế. Bởi lẽ, vị trí của ranh giới biển được xác định dựa trên đường bờ biển đối diện, dài và liên tục chứ không phải dựa trên các hòn đảo rất nhỏ và biệt lập như tại biển Đông.
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho thấy “đường 9 đoạn” mà Trung Quốc đưa ra nằm gần với đường bờ biển của các quốc gia tiếp giáp biển Đông, trong đó đoạn số 1 chỉ cách bờ biển Việt Nam 50 hải lý và cách đảo Lý Sơn của Việt Nam 36 hải lý. Các đoạn 3,4,5 lần lượt cách Indonesia, Malaysia, Philippines 75, 24 và 35 hải lý.
Tuyên bố này của Trung Quốc cũng từng nhận được nhiều phản ứng gay gắt của các chuyên gia Mỹ. Theo đó các phân tích chỉ rõ: "Các đoạn 2, 3 và 8 xuất hiện trên bản đồ năm 2009 của Trung Quốc không chỉ tương đối gần với bờ biển thuộc đất liền của các nước khác, mà chúng còn nằm ngoài ranh giới 200 hải lý tính từ bất kỳ thực thể nào mà Trung Quốc đòi kiểm soát".
Về phía Trung Quốc ngay sau đó cũng có phản hồi từ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi tại một cuộc họp báo sau đó.
Ông Lỗi cho rằng: “Báo cáo của Mỹ bỏ qua những thông tin cơ bản và các nguyên tắc pháp lý quốc tế, đồng thời trái với lời hứa không đứng về phía nào”.
Người phát ngôn Trung Quốc cũng nhận định: báo cáo của Mỹ “không hề hữu ích cho việc giải quyết các vấn đề ở Biển Đông và cho sự hòa bình, ổn định” của vùng biển này.
“Chúng tôi yêu cầu Mỹ phải giữ lời hứa, hành đồng và phát ngôn một cách thận trọng, có cái nhìn khách quan, công bằng đối với các vấn đề liên quan”, ông Lỗi nói.
Sự phản ứng của Trung Quốc được giới chuyên môn nhận định là có phần 'đuối lý': trước đó ngày 7/12, Trung Quốc lên án Philippines, cho rằng nước này gây áp lực cho Bắc Kinh do kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế về vấn đề tranh chấp biển đảo, một lần nữa từ chối tham gia vụ kiện một tuần trước hạn chót hồi đáp.
Từ trước đến nay, Trung Quốc đã từ chối trọng tài quốc tế, khẳng định các vấn đề sẽ được giải quyết trên cơ sở song phương. Lần này, tòa án này quốc tế gia hạn cho Trung Quốc tới 15/12.
Liên quan đến đường lưỡi bò, Giáo sư Phan Huy Lê, Hội KH lịch sử Việt Nam cũng phân tích: việc đưa ra lập luận “đường lưỡi bò “ hay “đường chín đoạn” phản ánh tham vọng mang tính bành trướng rất phi lý và ngang ngược của Trung Quốc.
Năm 2009, Trung Quốc trình bản đồ đó lên Tổng thư ký Liên Hợp Quốc. Ngay lập tức, Việt Nam và nhiều nước ASEAN cũng như dư luận quốc tế đã kịch liệt phản đối.
Tại nhiều Hội nghị quốc tế về Biển Đông, nhiều học giả đã chất vấn và Trung Quốc không thể đưa ra được bất cứ bằng chứng nào kể cả lịch sử và pháp lý để giải thích cho tấm bản đồ “đường lưỡi bò”.
Trên thực tế, họ không có một bằng chứng nào hết, ngay cả tọa độ cũng không xác định. Đây là một đòi hỏi cực kỳ ngang ngược, phi lý, phi pháp.
Bất chấp sự phản đối của thế giới, Trung Quốc vẫn đưa “đường lưỡi bò” vào các bản đồ chính thức của họ và từng bước thăm dò rồi áp đặt vào thực tế, hiện thực hóa tham vọng bành trướng của họ.
GS Phan Huy Lê cho rằng, cần coi đây là một chiến lược độc chiếm Biển Đông hết sức nguy hiểm, không chỉ đe dọa chủ quyền biển đảo của Việt Nam và nhiều nước ASEAN, mà còn đe dọa an ninh, an toàn của con đường hàng hải quốc tế đi qua Biển Đông.
Phương Nguyên (Tổng hợp)
BDV