11 giờ sáng Thứ Sáu, ngày 5 Tháng Bảy, trong khi nhiều du khách đến thành phố sống về đêm Las Vegas hăy c̣n ngủ vùi trong chăn, th́ bên trong đại hí viện PH Live thuộc khách sạn Planet Hollywood, ca sĩ, diễn viên múa, những người phụ trách đạo cụ, trang trí sân khấu, ánh sáng, quay phim... dường như đều đă bắt tay vào công việc tổng dợt cho chương tŕnh Paris By Night (PBN) 109 - Kỷ Niệm 30 Năm, từ lúc nào.
Nhà hát PH Live với hơn 7,000 chỗ ngồi ch́m trong bóng tối. Chỉ có ánh sáng từ phía sân khấu mênh mông và những bóng người nhỏ bé đang di chuyển. Đạo diễn âm thanh, ánh sáng, quay phim,... cùng các cộng sự của họ làm việc một cách chuyên nghiệp, nhanh nhẹn, trong sự phối hợp nhịp nhàng để chuẩn bị cho tiết mục tập luyện đầu tiên - một bài hát do Nguyễn Hưng tŕnh bày có nội dung liên quan đến mưa.
Ca sĩ Nguyễn Hưng và một vũ công trong tiết mục tŕnh diễn tại Paris By Night 109. (H́nh: Huy Khiêm)
Với sự điều khiển của ông Robert, “stage manager”, một chiếc khung lớn h́nh chữ nhật, cao vài inch, bao bọc bằng nhựa, được mang ra đặt nơi góc trái sân khấu. Những người trong nhóm chuẩn bị đạo cụ mang nước ra đổ vào chiếc khung đó. “More water! More water! (Thêm nước nữa! Thêm nước nữa!)” nữ đạo diễn múa Shanda Sawyer, người gắn bó với PBN từ bao nhiêu năm qua, yêu cầu.
Nguyễn Hưng đứng vào chiếc khung nước đó, nhảy thử vài động tác. Cô Shanda quan sát, chỉ lại cho người ca sĩ cách đá chân làm sao cho nước bắn lên, hướng về phía khán giả.
Rồi đến những chiếc đèn, như những cột đèn đường, được mang ra để đúng vào các vị trí người đạo diễn muốn. Đèn thắp lên. Mọi sự chuẩn bị sẵn sàng. Ánh sáng bừng lên. Nhạc trỗi lên. Nguyễn Hưng cùng nhóm vũ công say sưa trong tiết mục hát múa, y như đang tŕnh diễn trước 7,000 khán giả. Đèn vẫn soi rọi khắp nơi. Người quay phim chăm chú trong công việc của ḿnh.
Những người có trách nhiệm dơi mắt theo từng chuyển động của các nghệ sĩ trên sân khấu. Cô Shanda ngồi bên dưới ghế khán giả, cầm microphone, nhắc lại vài động tác cho các vũ công.
Tiết mục kết thúc, mọi người trao đổi với nhau cách làm sao những diễn viên khác có thể tránh được những vũng nước bắn ra trên sân khấu, để khỏi trượt té...
Tất cả bắt đầu lại từ đầu. Cảnh trí, ánh sáng, âm thanh, máy quay. Và diễn viên, ca sĩ.
Bài hát được xem là hoàn chỉnh sau 3 lần diễn thử ngay tại sân khấu PH Live.
Mọi người thở phào. Chuyển sang chuẩn bị cho tiết mục thứ 2, một bài song ca của Hương Lan và Giang Tử, có phần đơn giản hơn.
Đó là một phần hậu trường cho những ǵ mà khán giả từ bao năm qua vẫn xem Thúy Nga- Paris By Night trên sân khấu hay xem qua các băng đĩa, DVD.
Một lần đi theo t́m hiểu, quan sát từ lúc Thúy Nga bắt đầu có ư tưởng để thực hiện một chương tŕnh thu h́nh PBN, đến lúc tập dợt, rồi tổng dợt tại pḥng tập ở Hollywood và ngay tại sân khấu PH Live, mới hiểu tại sao chuẩn bị một chương tŕnh phức tạp như thế nào.
Cảnh tập dợt cho một tiết mục trong chương tŕnh PBN 109 tại pḥng tập Srceenland Studio tại Los Angeles. (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Dẫu có 30 năm kinh nghiệm nhưng mỗi lần chuẩn bị cho một chương tŕnh Paris By Night là mỗi lần ông Tô Văn Lai, cô Tô Ngọc Thủy và những thành viên trong “gia đ́nh Thúy Nga” lại thấy “cả một núi lo.”
“Ngay từ lúc tổ chức chương tŕnh PBN 106 tại PH Live là ḿnh phải lo ‘book’ luôn rạp này cho chương tŕnh 109, kỷ niệm 30 năm, tức là ‘book’ rạp trước một năm, v́ vào những dịp lễ lạt như July 4th thế này th́ rạp của họ bận lắm, không lo trước là không có chỗ cho ḿnh tổ chức như ư muốn.” Cô Tô Ngọc Thủy, con gái ông Tô Văn Lai, chủ nhân trung tâm Thúy Nga, cho biết.
Tŕnh tự chuẩn bị cho một chương tŕnh ca múa nhạc PBN được cô Thủy tóm tắt ngắn gọn, “Trước tiên là suy nghĩ chọn chủ đề (theme). Sau khi chú Nguyễn Ngọc Ngạn, anh Huỳnh Thi và tôi quyết định được chủ đề rồi th́ bắt đầu chọn bài hát cho phù hợp với chủ đề đó.”
“Từ bài hát, ḿnh phát triển thành những ư tưởng và gặp cô Shanda, người dàn dựng các tiết mục múa cho PBN từ bao năm qua, để nói ư tưởng ḿnh muốn làm ǵ. Cảnh trí theo chủ đề th́ nói chuyện với ông sếp ‘designer’. Sau đó mới gọi ca sĩ, chọn bài đưa cho ca sĩ. Như chương tŕnh PBN 109 có tới 45 ca sĩ th́ phải sắp xếp cho ca sĩ nào hát song ca với ca sĩ nào, chứ nếu mỗi người đều hát đơn ca th́ không đủ thời gian. Cũng có khi trong đầu ḿnh đă sắp người này hát chung với người kia, nhưng khi nói ra th́ họ không chịu, bởi giữa các ca sĩ đôi khi có những chuyện tế nhị mà ḿnh chưa biết, lại phải thay đổi.” Giám đốc điều hành trung tâm Thúy Nga giải thích thêm.
Những người tham gia chương tŕnh Paris By Night 109 trong buổi tập tại Đại Hí Viện PH Live thuộc khách sạn Planet Hollywood, Las Vegas. (H́nh: Huy Khiêm)
Đó là chưa tính đến việc ca sĩ đồng ư tham gia PBN th́ phải theo quy định “trước và sau buổi diễn của Thúy Nga một tháng, ca sĩ đó không được nhận show ở quanh vùng Thúy Nga quay h́nh,” như PBN 109 quay ở Las Vegas th́ ca sĩ không được hát ở Las Vegas và Orange County trước và sau ngày 7 Tháng Bảy một tháng để tránh “va chạm” quyền lợi.
“Nhưng riêng với các show từ thiện hay những show nhỏ, hát cho các pḥng trà th́ ca sĩ chỉ cần gọi điện thoại nói một tiếng th́ chúng tôi cũng ok thôi.” Tô Ngọc Thủy nói.
Tiếp đến là phần làm việc cùng với các nhạc sĩ ḥa âm tham gia trong chương tŕnh, như với PBN 109 th́ có nhạc sĩ Tùng Châu, Đỗ Sơn, rồi làm việc với các nhạc sĩ Mỹ, nhạc sĩ ở Việt Nam.
“Ư tưởng cho trang phục, dàn dựng cũng là điều người làm chương tŕnh PBN phải nêu ra và thảo luận với các nhà thiết kế. Ví dụ như vải để may những bộ quần áo trong tiết mục của Như Quỳnh là ḿnh chỉ 'order' công ty dệt may Thái Tuấn làm cho ḿnh bấy nhiêu mẫu có hoa văn như vậy thôi, không có làm để bán ra ngoài.” Thủy cho biết
Chương tŕnh tŕnh diễn trước khán giả là ngày 7 Tháng Bảy, nhưng mọi sự chuẩn bị diễn ra từ Tháng Năm. Chỉ riêng lịch tập các tiết mục có phần phụ diễn của các vũ công và đạo diễn múa Shanda đă kéo dài gần một tháng.
Vừa chỉ vào lịch tập dợt trên laptop, cô Thủy vừa giải thích, “Mỗi ngày tập từ 9 giờ sáng đến 10 giờ tối. Như hôm 22 Tháng Sáu, từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều là tập cho một tiết mục, từ 3 giờ chiều đến 7 giờ tối là tập bài của ca sĩ Anh Tú. Ngày hôm sau là bài của Dương Triệu Vũ, Hương Giang, và Anh Tú. Tập cho đến ngày 1 Tháng 7. Ngày 2 Tháng Bảy là ngày rehearsal ở Hollywood để xem có ǵ ḿnh cần chỉnh sửa và cũng là ngày thử trang phục biểu diễn. Nguyên ngày 5 và nửa ngày 6 Tháng Bảy là tập ngay tại sân khấu PH Live, chiều ngày 6 là tŕnh diễn trước khán giả xuất đầu tiên.”
Lịch tập dợt lên đúng ngày đúng giờ, tuy nhiên, “người không là máy,” hơn nữa, sân khấu ca nhạc Thúy Nga là nơi quy tụ nhiều ngôi sao, mà đă là sao th́ càng không theo lịch tŕnh đă đề ra!
Cô Thủy nói một cách ngao ngán, “Như mới hôm qua thôi, đến giờ tập, cô Shanda và các ‘dancer’ đều có mặt nhưng 3 người ca sĩ của bài hát đó không ai đến hết! Trong khi biết là lịch bay ‘show’ của ca sĩ rất nhiều nên ḿnh đă ngồi xuống để cùng thống nhất ngày giờ nào họ có thể tập được. Họ đồng ư rồi, nhưng đến giờ tập th́ báo là không đến được v́ đi show chưa về.”
Kinh phí cho một chương tŕnh
“Kinh phí là một bài toán mà mỗi lần sản xuất chương tŕnh chúng tôi phải tính toán dễ sợ lắm, bởi chỉ cần tính trật một cái th́ sau chương tŕnh sẽ không có tiền để trả cho nhân viên, vũ công hay trả vé máy bay, trang phục, trang điểm.” Người điều hành trung tâm Thúy Nga nói.
Nhẩm tính sơ lược: tiền trang điểm, làm tóc khoảng $25,000; tiền thiết kế trang phục cho vũ công và ca sĩ trong các bài hát có múa minh họa khoảng $30,000; tiền thuê studio tập dợt trong hơn 3 tuần và để tổng dợt khoảng $15,000; tiền mướn rạp nguyên tuần là $45,000.
“Rồi tiền khách sạn cho đoàn 150 người, tiền vé máy bay cho những người ở xa, tiền thù lao cho những người tham dự… Nhưng chi phí nhiều nhất vẫn là ở phần kỹ thuật thu h́nh, bao gồm cả ánh sáng sân khấu, nguyên nhóm làm việc đó đều là người của Hollywood. Ước tính đến giờ này số tiền là $950,000 rồi.” Tô Ngọc Thủy cho biết.
Do chi phí đầu tư cao, nên theo cô Thủy, “Mỗi lần làm là phải mướn chỗ nào sức chứa từ 2,000 người trở lên mới đủ chi phí.”
“Đó cũng chính là lư do v́ sao lúc sau này Thúy Nga thường làm chương tŕnh ở các ‘casino,’ v́ ở ṣng bài có nhóm ‘Asian marketing’ họ có nhu cầu lôi kéo khách Á Đông tới nên tạo nhiều điều kiện cho ḿnh hơn,” Tô Ngọc Thủy nhận xét.
Sân khấu đại hí viện PH Live thuộc khách sạn Planet Hollywood, nơi diễn ra chương tŕnh Paris By Night 109. (H́nh: Huy Khiêm)
Người giám đốc điều hành trung tâm Thúy Nga giải thích thêm về cách thu chi cho một chương tŕnh PBN mà lâu nay mọi người vẫn nghe, vẫn xem:
“Tiền bán vé phần lớn trang trải được chi phí kỹ thuật thu h́nh. Phần bán DVD th́ chỉ lo được cho vũ công, ca sĩ, cho những chi phí linh tinh như trang phục múa, trang điểm, thu băng thu audio, tiền tác quyền linh tinh...”
“Khi làm chương tŕnh th́ ḿnh bỏ ra một số tiền lớn, khi thu vào th́ thu nhỏ giọt. Nhưng ḿnh làm theo kiểu ‘gối đầu’ tức khi ra cuốn DVD 108, th́ tiền thu từ cuốn này sẽ dùng trang trải cho chương tŕnh 109, khi ra DVD 109 th́ lại dùng tiền đó chuẩn bị cho PBN 110. Thế nên mỗi lần chuẩn bị ra chương tŕnh th́ phải phát hành DVD để có tiền trang trải, cứ tiếp tục như thế.”
Có lẽ làm theo kiểu “gối đầu” như vậy nên việc có ra tiếp được các chương tŕnh kế tiếp hay không là phải tùy thuộc vào t́nh h́nh khán giả mua vé, mua DVD. Thế nên, như ca sĩ Don Hồ, trong một lần trả lời phỏng vấn nhật báo Người Việt, cũng nói, “Ḿnh cứ nghe thỉnh thoảng Thúy Nga nói sắp đóng cửa là họ nói thật chứ chẳng phải đùa đâu! Bởi v́ trong t́nh h́nh băng giả tràn lan như hiện nay, không ai nói trước được trung tâm sẽ kéo dài đến bao lâu. Phải có tiền th́ họ mới tiếp tục được, chứ làm ra mà không thu tiền về được th́ c̣n vốn đâu để làm tiếp. Ḿnh đứng nh́n thấy cũng đau lắm!”
Liên quan đến vấn đề kinh phí đầu tư cho PBN, cô Thủy nói thêm, “Từ trước năm 2000 khi khách đưa quảng cáo tôi thường hay từ chối v́ chỉ muốn đây đơn thuần là một sản phẩm nghệ thuật. Nhưng sau này tôi phải thay đổi suy nghĩ của ḿnh v́ Thúy Nga cần tiền để sản xuất chương tŕnh chứ nếu không th́ làm sao sống c̣n. Khi Thúy Nga có thêm mục tặng tiền đố vui cho khán giả th́ khán giả thích mà nhà quảng cáo cũng muốn bảo trợ. Nên đó cũng là một phần kinh phí góp thêm cho Thúy Nga, giúp Thúy Nga có thể tiếp tục làm chương tŕnh.”
Dĩ nhiên, để có thể tiếp tục tồn tại, để có thể kéo được khách đến xem qua mỗi chương tŕnh PBN, Thúy Nga phải có sự đầu tư về nội dung và h́nh thức mà không một chương tŕnh nào ở hải ngoại có thể so sánh được, theo đánh giá của những người trong nghề.
(Người Việt)
Hậu trường dàn dựng Paris By Night (kỳ 1)
