Một ngôi đ́nh nhỏ áp ḿnh bên căn cứ địch, trải qua bao trận càn quét, đốt phá, chúng c̣n dùng 4 xe bọc thép quấn xích gầm rú suốt 2 tiếng đồng hồ, nhưng không kéo đổ được. Sợ ngôi đ́nh quá linh thiêng, chúng vội vái tạ rồi nhanh chóng rút quân...
Địa đạo bí mật dưới đ́nh làng
Đ́nh Thạch Tân chất chứa nhiều bí ẩn hiện nay nằm tại xă Tam Thăng (huyện Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam). Đây là ngôi đ́nh độc đáo và cũng là căn cứ cách mạng vững chắc thời chiến. Phía dưới đ́nh là một cái hầm lớn từng là nơi chứa lương thực, là trạm y tế để cứu thương cho quân dân ta, miệng hầm thông ra các cửa địa đạo. Có thể xem đ́nh Thạch Tân chính là miệng của địa đạo Kỳ Anh, một trong ba địa đạo lớn nhất được xếp hạng di tích quốc gia cùng với địa đạo Củ Chi (TP.HCM) và địa đạo Vĩnh Mốc (Quảng Trị).
Địa đạo Kỳ Anh kéo dài đến 20km từ làng Thạch Tân kéo tận đến vùng ven biển Vĩnh B́nh (xă Kim Đới, huyện Tam Thăng, tỉnh Quảng Nam), nơi đây được mệnh danh là "thành đồng" bảo vệ lực lượng, lương thực trong kháng chiến chống Mỹ. Để đào được địa đạo này, người dân nơi đây phải ṛng ră hơn 2 năm trời (1965-1967) với nhiều hy sinh xương máu. Đ́nh Thạch Tân xuất hiện vào thời nào th́ không ai biết, nhưng đến đây những cụ cao niên, bộ đội, du kích xưa vẫn nhớ như in những ngày ngôi đ́nh luôn che chở, sát cánh cùng quân dân ta chống địch.
Đ́nh Thạch Tân vẫn đứng vững sau khi bị 4 xe bọc thép kéo suốt 2 tiếng đồng hồ.
Tại đây, chúng tôi được bà Trần Thị Thơ, nguyên là du kích năm xưa, là một trong hai phụ nữ bám trụ làng quê chống giặc khi người dân bị địch phân tán. Bà kể, năm 1965 t́nh h́nh chiến tranh diễn ra ác liệt, vùng hoạt động cách mạng của ta nằm sát bên đồn địch, để đảm bảo lương thực và bí mật trong chiến đấu phải có hầm bí mật.
Niềm tự hào của dân làng
Ông Huỳnh Kim Ta, quản lư đ́nh Thạch Tân (xă Tam Thăng, huyện Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) cho biết: "Ngôi đ́nh là niềm tự hào của người dân làng Thạch Tân, trải qua hàng chục năm bom đạn, đặc biệt là 4 xe bọc thép kéo không sập là một điều kỳ bí mà không ngôi đ́nh nào có được".
Sau khi địa đạo Kỳ Anh đă thông nhau, ngóc ngách chạy khắp thôn xóm, chính v́ lư do đây là ngôi đ́nh cổ nổi tiếng linh thiêng không ai dám vào. Quân và dân làng Thạch Tân quyết định đào một căn cứ dưới nền đ́nh thông với địa đạo để địch khỏi ḍm ngó.
Bà Thơ chia sẻ: "Địa đạo dưới đ́nh được đào một cách bí mật, chủ yếu là lực lượng du kích, những người tin cậy đào để khỏi lộ bí mật ra ngoài. Cả tháng trời, ngày đêm thắp đèn, gánh đất, cuối cùng căn cứ dưới đ́nh cũng h́nh thành có ngách thông với địa đạo Kỳ Anh phục vụ chiến đấu". Để tránh sự phát hiện của địch, quân dân Thạch Tân gánh đất ra đồng đổ rồi vun trồng khoai khiến quân địch không thể t́m ra dấu vết. Do địa h́nh ở đây là đất cát, việc đào căn cứ dưới đ́nh vô cùng khó khăn do diện tích rộng, sâu. Đất cát liên tục đổ chài xuống họ phải lấy tre chèn chống xung quanh bất chấp nguy hiểm. Cuối cùng căn cứ dưới đ́nh đă hoàn thành có thể chứa đến hàng trăm người.
Nhớ lại những ngày ấy, bà Thơ không khỏi ngậm ngùi: "Quân địch thường xuyên mở cuộc càn quét, thả bom, dùng xe tăng bắn xối xả vào làng Thạch Tân, khu vực có 3 cái nhà nhưng bị chúng đốt đến 7 lần, phát hiện du kích là chúng tra khảo và giết không tha. Thế nhưng căm hờn, đau xót càng làm tăng thêm sức mạnh cho quân dân ta để chiến đấu".
Căn hầm bí mật nối với địa đạo dưới nền đ́nh.
4 xe bọc thép kéo không đổ
Sau khi căn cứ dưới nền đ́nh và địa đạo Kỳ Anh được xây dựng xong, từ dưới ḷng đất bộ đội, du kích tổ chức nhiều trận phục kích
Bi thương và oai hùng
Ngày đó quân dân Thạch Tân hết ḷng với kháng chiến, họ gom góp dành từng hạt gạo để vận chuyển lên căn cứ tại vùng núi Trà My cho bộ đội đánh giặc, người dân vùng Đông các huyện lân cận như Tam Kỳ, Thăng B́nh, Núi Thành cũng thường xuyên tích góp lương thực cho du kích mang về để đưa lên căn cứ. Do vậy căn cứ dưới nền đ́nh là nơi trung chuyển chứa hàng chục tấn lương thực. Bên cạnh kho lương thực, căn cứ c̣n có một ngách nhỏ dùng để sơ cứu thương binh trước khi chuyển về chiến trường. Cho nên căn hầm cũng là nơi trút hơi thở cuối cùng của hàng trăm liệt sĩ hy sinh do vết thương quá nặng và cũng có không ít thương binh được chữa khỏi để tiếp tục lên đường chiến đấu.
bất ngờ, táo bạo làm cho quân địch hoang mang. Nghi ngờ có hầm bí mật nhưng chúng không tài nào phát hiện được. Trong lúc tinh thần chiến đấu của quân dân ta đang lên th́ lại có gian tế tŕnh báo hoạt động, địa đạo bí mật làm địch liên tục càn quét.
Chúng tôi được nghe ông Lê Khắc Phiến, nguyên trưởng an ninh làng Thạch Tân và sau này là người quản lư di tích địa đạo Kỳ Anh cho biết, đó là thời điểm sau tết Mậu Thân năm 1968, bất ngờ trong huyện đội Bắc Tam Kỳ có một gă tên Cẩm tố cáo bí mật địa đạo với địch. Do tên Cẩm ở trong nhà ông Nguyễn Tân nên biết rơ trong vườn ông Tân có địa đạo. Sáng hôm đó địch chia làm 4 cánh quân với hàng chục tên lính, mỗi cánh quân có 6 xe bọc thép M113 dẫn đường, trên trời hàng loạt máy bay quần thảo hùng hổ tiến vào làng.
Trước t́nh h́nh đó Đảng bộ địa phương đă nhanh chóng sơ tán dân, tập trung nhân lực chuẩn bị phương án tác chiến. Lúc này ông Tân đă ngoài 68 tuổi không hay biết ḿnh bị bán đứng, ông ung dung ngồi đan giỏ tre trước nhà th́ địch bắt giữ cùng với cô con gái của ḿnh, chúng hành hạ dă man, đưa ra miệng hầm tra tấn bắt phải gọi Việt cộng ra đầu hàng. Cho dù bị đánh đập nhưng ông Tân nhất quyết không khai lộ bí mật. Lúc đó ông Phiến dưới hầm nghe rơ mồn một, bằng mưu trí của ḿnh, sau khi địch đẩy ông Tân xuống hầm, ông Phiến cùng với một đồng đội khác đă đưa ông Tân và con gái ông vào ngăn bí mật khác trong địa đạo khiến địch không t́m thấy được. Để mất ông Tân địch điên cuồng càn quét. Chiều hôm đó chúng quyết tâm phá nát ngôi đ́nh cổ, bọn chúng quấn xích vào 2 cây cột ở gian chính giữa và cho 4 chiếc xe bọc thép nổ máy kéo gầm rú vang trời khiến dân làng rất lo lắng. H́ hục cả gần 2 tiếng đồng hồ nhưng ngôi đ́nh chẳng lung lay. Trời chạng vạng tối, địch sợ bị du kích tấn công, phần th́ sợ ngôi đ́nh linh thiêng nên vội rút quân. Cả ông Phiến và bà Thơ đều xác nhận là địch dùng xích cột vào 4 xe bọc thép để kéo hủy đ́nh nhưng vẫn không lư giải được v́ sao ngôi đ́nh lại có sức mạnh đến như vậy. Sau khi dùng xe bọc thép kéo không thành, chúng tổ chức quay lại đốt phá đ́nh nhưng lại bị thất bại.
Bà Thơ cho hay: "Đoán trước được ư định tiếp tục quay lại đốt phá đ́nh của bọn giặc, anh Trần Văn Nhường là người cai quản căn cứ dưới đ́nh đă tạt nước xung quanh cột, khiến bọn chúng không thể đốt cháy. Ngôi đ́nh vẫn đứng trơ ra như thách thức trước mặt địch". Việc ngôi đ́nh trụ lại sau khi 4 xe bọc thép kéo không sập vẫn là một điều bí ẩn, nhưng những vết dây xích tuy đă được người dân dùng xi măng trám lại nhưng vẫn c̣n những ṿng xuyến in đậm trên thân cột. Có người cho rằng đ́nh ẩn chứa một sức mạnh tâm linh kỳ bí, là nơi để các liệt sĩ an nghỉ không cho phép quấy phá. Người khác lại cho rằng nó được thiết kế đặc biệt với các khung, sườn, tránh và 4 bức tường dày khớp nối tạo lực vững chắc để trụ vững trong ṿng chiến ác liệt. Tại đ́nh không những thờ tiền hiền, thành hoàng của làng, đ́nh Thạch Tân c̣n có tấm bia khắc tên 25 mẹ Việt Nam Anh hùng và 189 liệt sỹ của làng để khói hương.
Bên cạnh ngôi đ́nh là một cây rơi to lớn, 5 người ôm không xuể đă có từ 300 năm nổi tiếng “né” bom, “tránh” đạn. Cây rơi sum suê đứng bất diệt, là nơi quân ta làm đài quan sát trên một phạm vi rộng lớn để cảnh báo t́nh h́nh. Khi Mỹ hành quân qua quốc lộ 1A th́ du kích ta đều được báo động để chuẩn bị sơ tán. Đứng giữa bom đạn, nhiều khi cây rơi bị bom đạn làm găy cành nhưng sau đó lại mọc lên tươi tốt.
Mọi người bảo rằng cây rơi rất thiêng, nhiều đêm thấy những tàn lửa chập chờn quanh ngọn cây và rơi xuống đất. Có lần bọn Ngụy quyền đ̣i chặt phá cây nhưng các bô lăo trong làng nhất quyết không cho phép bởi đây là cây được trồng từ khai thiên lập địa của ông cha và dọa địch, nếu chặt cây sẽ bị thần linh phạt tội, đau ốm. Trải qua hàng trăm năm, cây rơi vẫn hiên ngang như là một biểu tượng bất khuất của người dân nơi đây.
Theo Người đưa tin
Quảng Nam: Kỳ bí ngôi đ́nh 4 xe tăng kéo không sập
