Trung Quốc trong cơn suy thoái kinh tế (Kỳ 1)

Điều thật sự đáng quan tâm là Trung Quốc hiện mắc nợ trầm trọng và Bắc Kinh đang cố giấu kín những con số tồi tệ này.

Tờ Nhân Dân nhật báo số ra ngày 30/11/2011 đã dẫn lại một dự báo của Ngân hàng UBS AG cho biết, năm 2012, tăng trưởng GDP Trung Quốc chỉ có thể đạt 8%, giảm so với đánh giá trước đó là 8,3%. Với ảnh hưởng từ sự kiện “cháy nhà” domino ở Trung Đông cùng tình trạng thảm não của EU – những địa bàn đầu tư chiến lược vài năm qua của Trung Quốc, kinh tế nước này đang bì bõm lội vào giai đoạn khó khăn thật sự. Và điều đáng quan tâm hơn nữa là họ đang giấu kín những khoản nợ quốc gia khổng lồ…

Những tác nhân gây nợ

Có nhiều dấu hiệu báo bão, nếu không nói đó là những đám mây đen kịt đang vần vũ đe dọa làm chệch hướng bay của con rồng kinh tế Trung Quốc. Chỉ số các đại công ty Hoa lục niêm yết tại Thị trường chứng khoán Hang Seng (Hongkong) đã giảm 26% từ đầu năm 2011 đến nay, một tỉ lệ suy trầm tồi tệ nhất châu Á (Los Angeles Times 28/11/2011). Lĩnh vực u ám gây ảnh hưởng mạnh nhất đối với chỉ tiêu GDP Trung Quốc là bất động sản. Tháng 10/2011, giá địa ốc đã giảm tại 33 trong 70 thành phố; trong khi doanh số bất động sản giảm hơn 50% tại 6 thành phố lớn trong đó có Bắc Kinh. Tình trạng sản xuất đình trệ cùng nạn lạm phát đã dẫn đến nhiều xáo trộn xã hội nghiêm trọng.

Từ năm 2010 đến nay, vô số cuộc đình công và biểu tình đã liên tục nổ ra. Vụ biểu tình của hàng ngàn công nhân tại Đông Hoàn (Quảng Đông) ngày 24/11/2011 là một ví dụ. Trước đó, ngày 22/11, khoảng một ngàn công nhân thuộc một nhà máy điện tử Đài Loan tại Thâm Quyến cũng biểu tình. Rồi ngày 28/10, hàng trăm công nhân thuộc một hãng đồ gia dụng cũng xuống đường với phong cách và khí thế “Chiếm lấy Phố Wall”, sau khi lão chủ đào thoát mất dạng và xù 3 tháng tiền lương công nhân. Washington Post (27/11/2011) cho biết, chỉ riêng Đông Hoàn, nơi chứng kiến loạt đình công – biểu tình đậm màu sắc bạo động thời gian gần đây, khoảng 450 nhà máy nhỏ và vừa đã phải đóng cửa từ đầu năm 2011 đến nay bởi sự tụt giảm hoặc ngưng hẳn đơn hàng từ nước ngoài.

Xuất khẩu Trung Quốc đang đình đốn

Điều thật sự đáng quan tâm là Trung Quốc hiện mắc nợ trầm trọng và Bắc Kinh đang cố giấu kín những con số tồi tệ này. Viết trên WorldNetDaily (22/11/2011), tác giả Kirk Elliott cho biết, tình cảnh nợ quốc gia của Trung Quốc chẳng thua gì Mỹ và EU. Nợ công Trung Quốc – theo Kirk Elliott – hiện khoảng 36 ngàn tỉ NDT (tức chừng 5,68 ngàn tỉ USD), hơn nhiều so với con số mà Cơ quan Kiểm toán Quốc gia Trung Quốc đưa ra vào tháng 6/2011 là 10,72 ngàn tỉ NDT, tức 1,65 ngàn tỉ USD (China Brief Volume 15/7/2011). Giới kinh tế gia nhận định tỉ lệ nợ xấu (không có khả năng chi trả) của hệ thống ngân hàng Trung Quốc có thể tăng hơn 10% trong vài năm tới. Một trong những tác nhân gây ra nợ chẳng phải bởi yếu tố khách quan bên ngoài (suy thoái kinh tế thế giới) mà từ chính “ý chí” chủ quan bên trong với định mức chỉ tiêu phát triển GDP bằng mọi giá. Cụ thể, để kinh tế trong nước không bị tác động của suy thoái thế giới, năm 2008, Bắc Kinh đã mở két chi 4 ngàn tỉ NDT (tương đương 615 triệu USD thời điểm đó), với chừng 50% trong số đó được rải xuống các chính quyền địa phương rồi được bơm trực tiếp vào loạt dự án bất động sản, nhằm duy trì công ăn việc làm cho người dân đồng thời không làm ảnh hưởng và lu mờ sự lung linh của những con số GDP tổng kết cuối tháng, cuối quý, cuối năm… Kết quả, những vụ đầu tư bất động sản chiếm đến 46,5% GDP năm 2010. Công ăn việc làm có tạo ra được thật đó. An ninh kinh tế quốc gia duy trì được thật đó. Tỉ lệ tăng trưởng GDP có ổn định được thật đó. Nhưng tất cả đều giả tạo, không thực và không đúng với bản chất phát triển thật sự cần có của một nền kinh tế lành mạnh.

Tấm kính che đậy đang ít nhiều bắt đầu rạn nứt, với những cuộc biểu tình công nhân như thấy gần đây hoặc vụ tai nạn hỏa xa cao tốc tại Ôn Châu mà nguyên nhân sâu xa của nó chắc chắn không là lỗi kỹ thuật, đã lộ ra sự giả tạo trong bản chất vấn đề. Tội nhân đáng được “cẩu đầu trảm” nhất trong vấn đề này là văn hóa chỉ tiêu. Phải nói là văn hóa chỉ tiêu đã ăn sâu vào nếp sống và tư duy Trung Quốc. Khi phác thảo chương trình phát triển 5 năm lần thứ 12 vào đầu năm 2011, ông Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã nhấn mạnh đến việc tái cấu trúc kinh tế, rằng Quốc vụ viện thậm chí đang muốn hạ nhiệt kinh tế và giảm chỉ tiêu tỉ lệ tăng trưởng hàng năm còn chỉ độ 7%. Tuy nhiên, “mấy anh” nói thế nhưng dưới này “chúng nó” đâu có nghe! Vốn dĩ lâu nay sống quen với văn hóa báo cáo thành tích, “mấy em dưới này” cứ thế hô hào tăng GDP bằng mọi giá, tăng gấp đôi càng tốt! Như nhận xét của kinh tế gia Hồ Tinh Đẩu thuộc Đại học Khoa học – Kỹ thuật Bắc Kinh, viên chức địa phương luôn tin rằng việc có thể làm tăng GDP, trong tình hình khủng hoảng như vậy, chứng tỏ rằng mình có “thực tài”, có “năng lực”, có “tính đảng” tốt và nhờ đó hoạn lộ hiển nhiên có khả năng hanh thông. “Bọn người ấy chẳng cần quan tâm các khoản nợ xấu để lại, bởi đó là trách nhiệm thuộc những kẻ kế nhiệm, những người được hiểu là phải dọn dẹp cho cuộc chè chén của đám đi trước. Thế rồi bọn sau, để trả được nợ, lại phải nghĩ ra thủ đoạn gì đó…” – phát biểu của kinh tế gia Hồ Tinh Đẩu.

Tất cả ngày càng cho thấy rõ lỗ hổng của cơ chế chính trị Trung Quốc, trong việc bổ nhiệm, trong việc đào tạo cán bộ, trong việc đề cao văn hóa chỉ tiêu… Sự tệ hại của chính sách kích cầu bằng đòn bẩy bất động sản còn thể hiện ở chỗ, nó nảy sinh nhiều tiêu cực tham nhũng, khi giới chức địa phương lợi dụng chính sách nhà nước để “xẻ thịt” đất công và tư túi, dẫn đến nhiều scandal chấn động mà kết quả là những bản án tử hoặc tử hình treo, chẳng hạn vụ liên quan Thị trưởng Thâm Quyến Hứa Tông Hành và vụ Phó thị trưởng Hàng Châu Hứa Vạn Vĩnh. Một số vụ thậm chí còn len sâu vào chốn “cung đình” trung ương. Tháng 6/2011, Thứ trưởng Bộ Đất đai tài nguyên Lý Nguyên đã bị đuổi khỏi Đảng trước những cáo buộc nhận hối lộ từ giới trùm bất động sản. Một viên chức cấp cao khác liên quan “cạp đất” cũng bị bỏ tù là Hoàng Tùng Hữu, (nguyên) Phó chủ tịch Tối cao nhân dân pháp viện!

(Xem tiếp kỳ sau)

Mạnh Kim
Petrotimes