Với các UGV trinh sát, những người lính trinh sát sẽ không phải đối mặt với các tình huống nguy hiểm trên chiến trường mà vẫn thu thập được thông tin về đối phương.
Các UGV điều khiển từ xa hay tự động đã được sử dụng khá phổ biến trên thế giới từ những năm 1970 trong các nhiệm vụ rà phá bom mìn, tìm kiếm người bị nạn dưới đống đổ nát hay làm nhiệm vụ trong các môi trường hóa học độc hại hay bức xạ. Dù vậy trong suốt 30 năm sau đó, các UGV không có sự phát triển tương xứng so với các loại vũ khí khác.
Trong nhiệm vụ trinh sát, các UGV là kẻ đi sau khá xa so với những "người anh em" UAV, được sử dụng rộng rãi trong các nhiệm vụ trinh sát từ những năm 1960 với các UAV Firebee trên chiến trường Việt Nam.
Sau này, thậm chí UAV trinh sát đã trở nên phổ biến đến mức chúng dùng để trinh sát, dẫn đường cho đạn thông minh của các hệ thống pháo phản lực như BM-30 Smerch của Nga.
Tuy nhiên, UAV cũng không thể đảm nhận được toàn bộ các nhiệm vụ trinh sát khi những UAV hiện tại rất yếu trong việc trinh sát bên trong những công trình quân sự, đường hầm của đối phương hay dưới tán cây của những khu rừng rậm.
Thêm nữa, thời tiết xấu cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu năng trinh sát của phương tiện này.
Về điểm này, các UGV đã chứng tỏ rõ năng lực khó có thể thay thế được của mình. Trong đó có thể kể đến một số loại UGV đã được sử dụng và sắp được sử dụng hiện nay như iRobot Packbot, Armadillo của Mỹ hay Rotundus của Thụy Điển.
Hiện tại đã có tới 2.000 UGV Packbot được sử dụng trên chiến trường Iraq và Afghanistan.
Nổi tiếng nhất trong ba loại UGV trên phải kể đến Packbot của công ty iRobot. Đây là loại UGV đã được sử dụng khá phổ biến trên chiến trường Afghanistan và Iraq với con số phục vụ lên tới 2.000 chiếc.
Tùy theo nhiệm vụ, Packbot sẽ được gắn những mô đun riêng bao gồm: Các cánh tay máy trợ giúp trong các nhiệm vụ tháo gỡ bom mìn, mô đun hỗ trợ di chuyển trong các nhiệm vụ truy tìm chất nổ, mô đun trinh sát phản ứng nhanh dùng trong các nhiệm vụ tìm và diệt của các lực lượng đặc nhiệm, mô đun trinh sát NBC gồm các bộ phận lấy mẫu khí để phát hiện các tác nhân hóa học hay phóng xạ, mô đun trinh sát âm thanh sử dụng trong nhiệm vụ truy tìm các xạ thủ bắn tỉa của quân địch.
Packbot được thiết kế với khả năng có thể mang vác dễ dàng với một binh sĩ, do đó nó chỉ có kích thước dài, rộng và cao là 45,7 cm x 37,1 cm x 47 cm và có khối lượng kèm cả pin là 18,6 kg.
UGV này có khả năng hoạt động ba giờ liên tục (thời gian hoạt động lên tới 24 giờ nếu dùng thêm pin mở rộng gắn ngoài) và tầm hoạt động đạt 9,6 km.
Đặc biệt, trong môi trường độc hại, người ta có thể sử dụng các UGV Packbot để thay pin cho nhau và khi điều kiện cho phép, chúng có thể hoạt động nhờ các nguồn cấp điện bên ngoài. Packbot có thể được điều khiển từ xa qua sóng điện từ tần số 2,4 GHz với khoảng cách điều khiển tối đa lên tới 1 km (trong điều kiện không có vật chắn).
Packbot có thể tích hợp các mô đun khác nhau cho nhiều loại nhiệm vụ..
Packbot được trang bị đến 3 loại camera cho nhiệm vụ trinh sát. Các camera lái sẽ giúp UGV này nhìn rõ không gian xung quanh, camera quan sát trên cánh tay máy làm nhiệm vụ hỗ trợ thao tác và một camera trinh sát có góc nhìn lên tới 220 độ, khả năng zoom tới 312X cùng các chức năng ổn định hình ảnh, tự động lấy nét và quan sát dưới ánh sáng yếu.
Trong nhiệm vụ tháo gỡ bom mìn, cánh tay máy của Packbot có thể vươn xa tới hai mét và nâng vật nặng có trọng lượng 4,5 kg khi vươn xa hết cỡ, 13,6 kg khi thu vào.
Packbot "biểu diễn" khả năng leo cầu thang.
Không đa năng như Packbot, UGV Armadillo được thiết kế chuyên biệt cho nhiệm vụ trinh sát.
Với kích cỡ cao 13 cm, rộng 26,5 cm, dài 28 cm và khối lượng chỉ có 2,5 kg, Armadillo có thể dễ dàng mang theo và được người lính ném vào khu vực cần trinh sát như phòng ở, nóc nhà hay các khu vực hang, hốc bị nghi ngờ.
Được làm bằng vật liệu rất chắc chắn, Armadillo có thể chịu đựng được những cú rơi liên tiếp từ độ cao 2,5 mét xuống nền bê tông hay những cú va chạm khi bị ném xa với khoảng cách đến 10 mét.
Ngay khi tiếp đất, hệ thống cân bằng bên trong sẽ giúp UGV tự động lật về vị trí hoạt động và có thể bắt đầu nhiệm vụ trinh sát.
Armadillo có thể được ném vào những khu vực mà phương pháp trinh sát thông thường không thể tiếp cận.
Armadillo có thể hoạt động với ba tốc độ phù hợp với ba chế độ hoạt động khác nhau: sục sạo, thông thường và trốn chạy với vận tốc tối đa đạt 5 km/h.
Nếu cần thiết, UGV cũng có khả năng mang theo các thiết bị gắn rời với khối lượng tới 3 kg.
Điểm đặc biệt của Armadillo không những ở chỗ chúng có thể leo dốc 45 độ mà với bộ xích di chuyển đặc biệt, nó còn có khả năng leo các bậc cầu thang cao tới 30 cm.
Với bộ xích chuyênn dụng, Armadillo có thể leo lên những bậc cầu thang cao đến 30 cm.
Nhằm phục vụ cho mục đích trinh sát, UGV Armadillo trang bị một micro thu âm thanh và 5 camera với hai chiếc phía trước, một chiếc phía sau và hai chiếc hai bên.
Các camera này đều có khả năng nhìn cả trong điều kiện ngày và đêm với khả năng zoom 4x.
Ngoài ra, UGV này còn có thể trang bị thêm một camera ảnh nhiệt gắn ngoài hoặc thiết bị phá sóng nhằm vô hiệu hóa các quả bom được điều khiển từ xa.
Armadillo với thiết bị phá sóng nhằm vô hiệu hóa các loại bom điều khiển từ xa.
Trên chiến trường, người lính có thể điều khiển Armadillo bằng thiết bị chuyên dụng với khoảng cách xa nhất là 300 mét (không vật cản) hoặc 200 mét (có vật cản).
Dữ liệu hình ảnh và âm thanh của UGV truyền về có thể hiển thị trên bất kỳ thiết bị có màn hình mầu nào như laptop, máy tính bảng hay điện thoại di động.
Với kích cỡ nhỏ gọn và khả năng trinh sát siêu việt, Armadillo đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động tấn công đột kích của các lực lượng đặc biệt, giải cứu con tin hay cứu nạn trong các thảm họa thiên nhiên.
Rotundus, lính gác lưỡng cư
Có thiết kế khác hoàn toàn với các UGV trinh sát khác di chuyển bằng bánh xe hay xích, Rotundus được thiết kế hình cầu giống như một quả bóng.
Do đó, phương thức di chuyển của UGV nặng 25 kg, đường kính 60 cm này cũng khác rất xa so với các đồng nghiệp của mình. Cơ chế vận động chính của Rotundus là một quả nặng được đặt bên trong UGV, khi quả nặng được điều chỉnh lệch về phía nào, UGV sẽ tự động lăn về phía đó.
Nhờ cơ chế di chuyển này, Rotundus có thể chuyển hướng rẽ hay quay ngược lại cực kỳ linh hoạt và có khả năng di chuyển trên các địa hình là “tử địa” đối với các UGV khác như cát, tuyết, bùn hay thậm chí là trên mặt nước.
Mặc dù cơ chế chuyển động này có vẻ đơn giản nhưng Rotundus có khả năng đạt tốc độ tối đa tới 10 km/h mà không làm phát ra tiếng động nào.
Vốn được thiết kế với ý tưởng ban đầu để thám hiểm các hành tinh khác, Rotundus được chế tạo bằng vật liệu siêu bền và có độ kín cao để bảo vệ các thiết bị quan sát bên trong hoạt động bình thường trong dải nhiệt độ từ -30 độ C tới 40 độ C.
Cơ chế chuyển động bằng hoạt động của quả nặng của UGV Rotundus
Rotundus được trang bị hai camera với khả năng bao quát 360 độ cùng nhiều loại cảm biến khác nhau.
Rotundus được trang bị microphone, hai camera với góc nhìn 360 độ giúp nó thực hiện tốt các nhiệm vụ trinh sát.
Ngoài ra, UGV này còn được trang bị các cảm biến phát hiện phóng xạ, khí gas, độ ẩm, nhiệt, ma túy tùy theo nhiệm vụ được yêu cầu.
Được trang bị pin Li-ion, UGV này có thể hoạt động liên tục 8 - 16 giờ (phụ thuộc vào địa hình di chuyển) và chỉ cần thời gian 3-4 giờ để sạc đầy.
Cơ chế điều khiển của Rotundus được nhà sản xuất công bố ở mức dễ dàng không hơn chơi một trò game máy tính bình thường bằng cần điều khiển (joystick). Ngoài ra, với thiết bị định vị GPS tích hợp bên trong, Rotundus có khả năng tuần tiễu theo lộ trình định sẵn bằng tọa độ.
Ngoài nhiệm vụ trinh sát, Rotundus còn có thể sử dụng để canh gác những mục tiêu quân sự quan trọng.
Với sự phát triển ngày càng đa dạng và hiện đại của các UGV trinh sát, trong tương lai, những người lính trinh sát sẽ không phải đối mặt với các tình huống nguy hiểm trên chiến trường mà vẫn thu thập được thông tin về đối phương.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất lợi cần phải khắc phục trước khi UGV loại này có thể hoàn toàn thay thế con người như các biện pháp đối phó bằng máy phá sóng hay các thiết bị phát xung điện từ EMP.
Đồng Tâm
(DV/tổng hợp)
Một số UGV điển hình
