Ông Barack Obama sang Brazil để tăng cường hợp tác kinh tế, qua đó tạo thêm công việc trong nước Mỹ. Mục đích cuối cùng là cử tri Mỹ sẽ hài lòng mà bỏ phiếu cho ông tái cử vào năm 2012.
Kỳ I: Tranh cử Tổng thống Mỹ
Các cố vấn ở Nhà Trắng cho biết, chuyến thăm Mỹ Latin trong 5 ngày (bắt đầu từ hôm nay) có mục tiêu chủ yếu là mở rộng hơn nữa thị trường Nam Mỹ cho các doanh nghiệp Mỹ và giành lại ảnh hưởng mà Washington từng có ở đây (trước khi bị “xâm thực” bởi Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Ấn Độ và Nga…)
Bản thân ông Obama thừa nhận: “Các láng giềng Nam Mỹ chia sẻ với chúng ta lịch sử, các giá trị và lợi ích. Tăng cường quan hệ với họ sẽ thúc đẩy sự thịnh vượng chung và đảm bảo an ninh cho mọi người, tạo thêm việc làm, kích thích phát triển ở bán cầu Tây…”
Ông Obama tới Nam Mỹ với hy vọng tăng cường hợp tác kinh tế.
Trong chuyến đi này, điểm dừng chân đầu tiên và cũng là quan trọng nhất tất nhiên phải là Brazil, cường quốc số 1 của Mỹ Latin về kinh tế, chính trị lẫn ngoại giao.
Đại sứ Mỹ tại Brazil là Thomas Shannon khẳng định: “Brazil không còn là nền kinh tế mới nổi bởi họ vốn đã nổi rồi”. Mỹ và Brazil có cơ sở để hợp tác, cùng xử lý các vấn đề khu vực và toàn cầu như phát triển kinh tế, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, chống nghèo đói, phát triển y tế và hòa bình thế giới.
Ngoài ra, cả Brazil lẫn Mỹ còn có nhiều điểm chung như đang nỗ lực giảm nợ công, cắt giảm thâm hụt ngân sách và tăng chất lượng của chi tiêu công; cũng như cùng có tham vọng là tăng chất lượng lẫn số lượng các khoản đầu tư vào giáo dục, cơ sở hạ tầng, nghiên cứu khoa học và tăng tính cạnh tranh cho nền kinh tế. Ngoài ra, hai bên đều muốn cải thiện tình trạng mất cân bằng giới tính và phân biệt chủng tộc.
Do đó, phó cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng là Ben Rhodes khẳng định: “Ông Obama sẽ nỗ lực tăng cường quan hệ với các thị trường đang phát triển. Brazil là đối tác quan trọng”.
Brazil là nền kinh tế thứ 8 trên thế giới và là đối tác lớn của Mỹ. Năm 2002, Mỹ chiếm 22% kim ngạch nhập khẩu của Brazil nhưng nay chỉ còn 15%. Do đó, Mỹ muốn quay lại thị trường đang phát triển nhanh này.
Tại Brazil, ông Obama sẽ gặp hàng loạt quan chức cao cấp và không kém phần quan trọng, phát biểu trước hàng trăm doanh nghiệp và các chính trị gia địa phương.
Điểm nhấn sẽ là việc ông kêu gọi Brazil mở cửa cho các công ty Mỹ; đồng thời, cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Mỹ Latin nói chung và Brazil nói riêng tới làm ăn tại Mỹ.
Nguyên nhân là Mỹ đang muốn tăng gấp đôi kim ngạch xuất khẩu vào năm 2015 nhằm tạo thêm việc làm trong nước; trong khi Brazil là nhà nhập khẩu lớn thứ 8 của Mỹ và sức mua của họ đang tăng rất nhanh cùng sự lớn mạnh của nền kinh tế; đồng nghĩa rằng Brazil là điểm đến rất hấp dẫn của Mỹ.
Đi vào chi tiết, từ phía Mỹ, các công ty muốn đầu tư vào nền kinh tế đang phát triển nhanh của Brazil (GDP tăng 7,5% trong năm ngoái); nhất là trong các lĩnh vực năng lượng, cơ sở hạ tầng, nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ và hỗ trợ nhiều nước châu Phi, nơi họ có chung các lợi ích kinh tế và chính trị.
Đơn cử như hãng Boeing sẽ nhân chuyến đi này mà "nhờ" ông Obama “chào hàng” máy bay của họ cho Brazil, quốc gia đang hiện đại hóa không quân và trước mắt có nhu cầu mua 36 máy bay mới. Hay như nhiều công ty xây dựng Mỹ đang “thèm muốn miếng bánh” xây dựng cơ sở hạ tầng chuẩn bị cho World Cup 1014 và Olympics 2016 trị giá khoảng 200 tỷ USD...ở Brazil.
Quan trọng hơn, Mỹ đang quan tâm tới Brazil với tư cách nguồn cung nông sản, nhiêu liệu sạch (ethanol) và dầu khí tiềm năng lớn.
Năng lượng hạt nhân chiếm 20% nguồn điện của Mỹ, chỉ sau Pháp và Nhật.
Cố vấn Tổng thống là Mike Froman cho biết: “Brazil là nhà xuất khẩu năng lượng lớn. Họ vừa phát hiện thêm hàng loạt mỏ dầu mới”. Điều này càng bức thiết với Mỹ khi mà hồi năm ngoái, Mỹ bị tràn dầu, thiệt hại rất lớn về kinh tế, du lịch và môi trường và có thể rơi vào khủng hoảng hạt nhân như ở Nhật.
Cuối cùng, theo tính toán của các nhà kinh tế, với việc cả khu vực Mỹ Latin có 600 triệu dân (gần gấp đôi nước Mỹ), kinh tế phát triển 6% năm ngoái và có thể tăng 33% trong giai đoạn 2010 – 2015 thì Mỹ có thể tạo thêm 900.000 việc làm khi tăng cường quan hệ kinh tế với khu vực.
Do đó, ông Obama tuyên bố: “Những thị trường đang phát triển này cần hàng hóa, dịch vụ. Là Tổng thống, tôi muốn nhìn thấy ở đó hàng hóa Made in USA”.
Năm sau, ông Obama tranh cử Tổng thống. Tạo được thêm công việc cho người dân là ông có thêm phiếu bầu.
Có thể thấy là Mỹ muốn rất nhiều thứ ở Brazil. Do đó, chắc chắn là Brasilia sẽ đòi hỏi những thứ tương xứng từ Washington.
Do đó, gần như chắc chắn là Brazil sẽ đề nghị Mỹ (có thể là một cách bí mật) ủng hộ họ có ghế thường trực trong Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc. Vấn đề ở chỗ, đây lại là điều Washington không muốn bởi làm vậy, các đồng minh khác của Nhà Trắng như Nhật Bản, Ấn Độ và Đức…sẽ “ganh tị”.
Hơn nữa, nếu Brazil có ghế trong Hội đồng bảo an, kết hợp với sức mạnh kinh tế “vô đối” trong vùng Mỹ Latin, Brazil sẽ “thống trị” cả khu vực này, biến “sân sau” của Mỹ thành “sân nhà của mình”.
Chưa dừng lại, nếu mở rộng Hội đồng bảo an (kết nạp thêm Brazil), chắc chắn là Nga, Trung, Anh, Pháp sẽ cũng đòi có bổ sung thêm đồng minh của mình. Khi đó tiếng nói của Mỹ sẽ bị “bão hòa”, mất trọng lượng hơn hiện tại.
Brazil "mơ ước" một ghế trong Hội đồng bảo an đầy quyền lực.
Chưa dừng lại, do biết Mỹ cần mình như vậy nên Brasilia sẽ không đồng ý với Washington lên án Bắc Kinh trong việc định giá cao đồng nhân dân tệ bởi đồng real của Brazil đang bị đánh giá là quá cao so với thực tế. Nếu hòa giọng với Mỹ chỉ trích Trung Quốc là hạ giá đồng nhân dân tệ thì chẳng khác gì Brazil "tự bôi bác" mình.
Đồng nhân dân tệ bị đánh giá thấp cũng ảnh hưởng tiêu cực tới Brazil khi mà hàng hóa Trung Quốc đã và đang tràn vào nước này. Đây là cơ sở để ông Obama hy vọng Brazil đứng về phe mình trong nỗ lực yêu cầu Bắc Kinh tăng giá nhân dân tệ.
Thứ nữa, bà Rousseff chuẩn bị thăm Trung Quốc vào tháng sau nên bà sẽ không muốn làm phật lòng chủ nhà Bắc Kinh bằng việc cùng Washington “nói xấu” đối tác châu Á.
Với việc Brazil có tân Tổng thống là bà Dilma Rousseff, Mỹ muốn "sang trang" mới trong quan hệ với Brazil.
Ngoài những vấn đề trên, trong cuộc gặp sắp tới của hai Tổng thổng, ông Obama và đồng nhiệm Brazil sẽ giải quyết những tồn đọng phát sinh từ thời cựu Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva.
Nổi bật nhất là những rạn nứt xung quanh việc hai nước xử lý vụ khủng hoảng chính trị ở Honduras năm 2009 và trong năm 2010, Mỹ cản trở Brazil liên kết với Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian hòa giải giữa Iran và phương Tây.
Năm ngoái, Brazil "bênh" Iran khiến Mỹ "phật lòng".
Một số cố vấn của Nhà Trắng tiết lộ, tại Chile, ông Obama cũng sẽ kêu gọi tăng cường hợp tác năng lượng, an ninh, kinh tế và dân chủ nhân quyền.
Sau đó, ông chủ Nhà Trắng sẽ kết thúc chuyến công du tại El Salvador, nơi có tiềm năng phát triển rất lớn.
Tại đây, cơ hội hợp tác kinh tế hiện chưa nhiều nhưng ông Obama sẽ tranh thủ bày tỏ sự ủng hộ với chính quyền mới mà ông cho là dân chủ và sẽ kêu gọi nước này đưa quân tới Iraq, vùng đất mà ai cũng muốn "tránh xa".
Kỳ II: Thi đấu với Trung Quốc
Trần Lâm_DV (tổng hợp)
Obama tới Brazil…tranh cử Tổng thống và 'thi đấu' với Trung Quốc
