Để “chạy” Tết, nhiều nông dân từ các miền quê lam lũ đành lặn lội tìm về những vùng núi, vùng sâu vùng xa để làm ăn. Trong cái rét tê tái của miền Bắc, cuộc mưu sinh của họ càng thêm khốn đốn.
Ám ảnh “chạy” Tết
Với người dân nghèo, Tết bao giờ cũng lo nhiều hơn mừng. Trước Tết cả mấy tháng trời họ đã phải đôn đáo lo “chạy” Tết bằng đủ kế sinh nhai. Ruộng đồng không đủ sống, ra thành phố làm thuê không đủ ăn, một số người đành phải đi tìm cơ may làm ăn trên non cao, vùng sâu vùng xa hiểm trở như Điện Biên, Lai Châu, Lạng Sơn, Hà Giang…
Cô Trinh tất tả chuẩn bị cho bữa cơm chiều. Những người lao động như cô phải tranh thủ từng phút để làm việc. Một ngày họ chỉ được ăn một bừa tối chỉn chu
Trong đợt rét kỉ lục tại huyện Lộc Bình- Lạng Sơn, xóm trọ nhỏ gần chợ Lộc Bình lúc nào cũng có tiếng người, những câu chuyện đời sống xen lẫn tiếng thở dài xao xác.
“Rét kéo dài thế này thì đến chết. Ốm người, mà chả được đồng nào. Lại còn tốn tiền mua chăn mua áo… Tết nhất đến nơi rồi!”- bác Trần Văn Thự ở Phủ Lý- Hà Nam than thở.
Làm nghề đánh giày từ những năm 1994, 1995, bác bảo, chưa bao giờ gặp phải cảnh làm ăn khó khăn như mấy năm gần đây, nhất là trong cái tháng chạp lạnh hãi hùng này này.
“Trước kia, chỉ làm ở Hà Nội cũng đủ sống, nhưng nay khó lắm. Nghe anh em rủ, tôi liều đi lên đây làm ăn. Dạo đầu còn khá, chứ bây giờ thì…”.
Câu nói đứt đoạn đầy ngán ngẩm, bác Thự chia sẻ, thu nhập mỗi ngày của bác cứ giảm dần, từ hai ba trăm ngàn, xuống trăm rưỡi, một trăm, mấy chục ngàn thậm chí có ngày còn chẳng được xu nào.
Nhà có ba đứa con, trong đó một đứa đang học Trường Cao đẳng Y Hà Nam, vợ bác Thự sức khỏe yếu nên hầu như chỉ ở nhà. Bác phải nghĩ đủ kế làm ăn mà nhà vẫn không khá lên là vì thế.
“Lo cái Tết đã mếu mặt rồi. Sau Tết lại còn lo tiền học phí, tiền ăn ở cho con gái, tiền đám thứ… Trăm khoản phải tính, khổ lắm!”. Lẩm nhẩm đếm những mối lo lắng trong đầu, bác Thự chợt trầm ngâm.
“Nói mới nhớ, đã bốn tháng nay chẳng về thăm quê rồi. Tôi về từ tháng mười, nhưng nghĩ sắp Tết, bây giờ tàu xe tăng lại làm không ra tiền nên cứ chần chừ mãi…”.
Cùng khu nhà trọ với bác Thự có gia đình anh Toản- chị Tuấn buôn đồ gia dụng, cô Trinh bán rượu nếp, chị Xuân bán hoa quả… Mỗi người một gia cảnh, một nghề kiếm sống, nhưng những âu lo đến xót ruột, xót gan thì ai cũng như ai.
“Ở trên này hàng hóa khan hiếm, mình chịu khó đi vào tận các bản sâu heo hút bán thì được lãi cao hơn… Nhưng cực thì cũng cực hơn. Vượt đèo vượt dốc những ngày đông tê buốt thế này, có khi vào đến bản lại chẳng bán được cái nào, hai vợ chồng lại lủi thủi về. Hàng chục km đường rừng lởm chởm, sơ sảy là tai nạn như chơi, nẫu ruột nẫu gan lắm!” - chị Tuấn, vợ anh Toản chia sẻ.
Hai vợ chồng, một chiếc xe máy, hai anh chị cùng vật lộn với núi rừng vùng Đông Bắc này đã được gần năm tháng. Rét đậm, bệnh khớp của chị Tuấn tái phát nhưng chị vẫn gắng trụ lại đây, bởi: “Đau thì đau, không có tiền thì không Tết nhất gì cả. Năm nay bà cụ nhà tôi tròn 80 tuổi, còn lo lễ mừng thọ mẹ sao cho tươm tất với xóm làng… Cái Tết này cũng phải mấy triệu bạc, không biết có “cày” kịp hay không”.
Tình người không tắt
Giữa bộn bề những lo lắng, ám ảnh về Tết như thế, những người dân lao động ở đây vẫn sống hết sức tình nghĩa. Lắng nghe chuyện của họ, cái giá lạnh dường như bớt đi phần nào.
“Vào các bản xa, nhìn thấy trẻ con chân trần lội đất, quần áo phong phanh, rồi nghĩ con cái mình ở nhà, thương lắm. Người miền núi họ thật thà chất phác nhưng nghèo quá. Có khi mình bán hàng, tiền cất rồi lại thấy day dứt, dở ra bớt cho họ vài đồng…”- chị Tuấn kể.
Bác Trần Văn Thự trong căn nhà trọ lụp xụp.
Các bác, các chị còn bảo nhau, đi làm cố giúi thêm tấm áo cũ, đôi tất tay, tất chân hay ít bánh kẹo để cho bọn trẻ ở đây.
“Lá rách ít đùm lá rách nhiều. Người ở đây tốt bụng lắm. Có khi lỡ đường họ bao bọc, giúp đỡ cho mình ăn, ngủ lại không tính toán. Cái tình cái nghĩa ấy, ở thành phố, ở miền xuôi bây giờ “bói” không ra. Mình cũng nghèo, nhưng giúp được gì thì cố giúp thôi”- bác Thự bảo.
Sống nhân nghĩa thế nên xóm trọ nghèo của bác lúc nào cũng ấm áp. Người này giúp người nọ cái kia. Có khi là bát cơm khi lỡ bữa, là viên thuốc lúc đau ốm thất thường, hay là dăm câu chuyện tâm tình cho vơi đi nỗi nhớ quê, nhớ con cái.
“Chuyện ông Thự có con trai tù tội, cả xóm biết nhưng chả ai dè bỉu gì mà còn tếu táo, vui vẻ an ủi động viên. Ông ấy dễ tủi thân, dạo đầu cứ lủi thủi một mình, tịnh không bao giờ nhắc đến vợ con là vì thế. Có tâm sự mà không nói ra, người nó cứ buồn bã, uể oải thế. Mãi sau anh em chân tình hỏi han ông ấy mới kể. Bây giờ thì đỡ rồi… Hay như cô Hương có thằng chồng nghiện ngập, thỉnh thoảng lại mò lên vòi tiền, gây sự. Mọi người phải hết sức can ngăn, động viên không thì con bé cũng bị hành hạ đến ốm người, có khi quẫn trí lại làm điều dại dột thì khốn!”- cô Trinh lặng lẽ kể.
Trong lời kể ấy có sự cảm thông, thấu hiểu quý giá mà không phải ai cũng dễ dàng cho đi hay nhận được giữa guồng quay tất bật của đời sống.
Chính tấm lòng chân tình ấy đã giúp họ mạnh mẽ hơn, tin tưởng hơn vào cuộc sống. Và nỗi lo chạy Tết cùng gánh nặng mưu sinh, nhờ đó mới bớt đi phần khó nhọc.
Quỳnh Anh 
Ngậm ngùi lên non "chạy" Tết
