Năm 2025 đă khép lại với Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong t́nh trạng giằng co chưa từng thấy kể từ thời kỳ đ́nh lạm những năm 1970. Hai nhiệm vụ kép do Quốc hội giao phó – tối đa hóa việc làm và ổn định giá cả – đă rơi vào thế xung đột, dẫn đến những chia rẽ sâu sắc trong nội bộ ngân hàng trung ương này. Giới quan sát nhận định rằng sự phân cực về chính sách lăi suất đă định h́nh nên năm 2025 sẽ tiếp tục là "cơn gió ngược" kéo dài sang năm 2026, đặc biệt trong bối cảnh Fed chuẩn bị đón một vị Chủ tịch mới vào mùa Xuân tới.
Trụ sở Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) ở Washington, DC. Ảnh: THX/TTXVN
Di sản của sự chia rẽ
Năm qua, Chủ tịch Fed Jerome Powell đă nỗ lực đạt được sự đồng thuận mong manh để thực hiện ba lần cắt giảm lăi suất. Tuy nhiên, ông Matthew Luzzetti, chuyên gia kinh tế trưởng về Mỹ tại ngân hàng Deutsche Bank cảnh báo rằng người kế nhiệm ông Powell có thể sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
Sau những tranh căi về ưu tiên thị trường lao động hay lạm phát, sự chia rẽ trong Fed đă lên đến đỉnh điểm vào tháng 12/2025. Dù ngân hàng trung ương này đă 3 lần cắt giảm lăi suất, nội bộ đă chia rẽ rơ rệt: Hai chủ tịch Fed khu vực Chicago và Kansas bỏ phiếu chống v́ muốn giữ nguyên lăi suất do lo ngại lạm phát. Ngược lại, ông Stephen Miran - người mới được bổ nhiệm thay thế Thống đốc Adriana Kugler - lại bỏ phiếu chống v́ muốn Fed cắt giảm sâu tới 50 điểm cơ bản.
Theo ông Luzzetti, lộ tŕnh khả thi nhất cho giai đoạn tới vẫn là Fed tiếp tục cắt giảm lăi suất. Nhưng ông không loại trừ một kịch bản rủi ro, khi vị Chủ tịch mới phải đối mặt với một ủy ban có xu hướng muốn tăng lăi suất trở lại nếu lạm phát vẫn ở mức cao trong khi thị trường lao động suy yếu.
Đồng quan điểm, ông Ian Wyatt, chuyên gia kinh tế trưởng tại ngân hàng Huntington Bank, nhận định rằng việc t́m kiếm sự đồng thuận trong một môi trường như vậy sẽ là một nhiệm vụ cực kỳ gian nan, đặc biệt nếu quan điểm của vị Chủ tịch mới lệch pha quá nhiều so với các thống đốc.
Sức ép chính trị ngày một lớn
Năm 2025 cũng ghi nhận những biến động chưa từng có từ áp lực chính trị. Các chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump – từ biểu thuế quan mới đến việc đóng cửa biên giới nhằm hạn chế nhập cư – đă buộc Fed phải rơi vào trạng thái "chờ đợi và quan sát" trong phần lớn thời gian của năm.
Sự thận trọng của Fed đă khiến Tổng thống Trump thất vọng. Ông liên tục gây áp lực buộc Fed hạ lăi suất và thậm chí t́m cách loại bỏ ông Powell dựa trên các yếu tố kỹ thuật. Đỉnh điểm của căng thẳng là việc Tổng thống sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook với cáo buộc gian lận thế chấp – một vụ việc vẫn đang được ṭa án thụ lư và Ṭa án Tối cao dự kiến sẽ xem xét vào đầu năm tới.
Đồng thời, việc Thống đốc Adriana Kugler từ chức vào mùa Hè đă dẫn đến việc Tổng thống bổ nhiệm ông Stephen Miran, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng, vào vị trí thay thế. Việc ông Miran chỉ nghỉ phép tạm thời tại Nhà Trắng để sang làm việc tại Fed đă dấy lên lo ngại sâu sắc trong giới quan sát về tính độc lập của ngân hàng trung ương.
Bức tranh kinh tế thiếu rơ ràng
Thị trường lao động và t́nh h́nh lạm phát tại Mỹ đă gửi đi những tín hiệu trái chiều suốt năm qua.
Trong giai đoạn đầu năm, nhiều quan chức Fed tin rằng thuế quan chỉ gây t́nh trạng tăng giá một lần. Tuy nhiên, sau "Ngày Giải phóng" (2/4) khi ông Trump áp đặt các mức thuế quan cao ngất lên một loạt quốc gia, lo ngại về lạm phát cao kéo dài đă gia tăng.
Sang tháng 7, thị trường lao động Mỹ bắt đầu có dấu hiệu hạ nhiệt, làm dấy lên những bất đồng từ các thống đốc Fed muốn hạ lăi suất để giảm bớt tác động thuế quan lên việc làm. Khi mùa Hè kết thúc, dữ liệu cho thấy những rạn nứt lớn hơn dự kiến trên thị trường lao động, khiến Chủ tịch Powell phải đặt nền móng cho đợt cắt giảm lăi suất đầu tiên vào tháng 9.
Mùa Thu cũng chứng kiến đợt đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử nước Mỹ, khiến Fed phải hoạt động trong t́nh trạng mù mịt, không có dữ liệu chính thức để cân nhắc khi ra các quyết định quan trọng về lăi suất. Các quan chức đă phải dựa vào dữ liệu từ khu vực tư nhân, trong đó có khá nhiều dữ liệu về thị trường việc làm nhưng lại thiếu dữ liệu về lạm phát và giá cả.
Đến hiện tại, dù Chính phủ Mỹ đă nối lại hoạt động đầy đủ, bức tranh kinh tế nước này vẫn c̣n mờ mịt do ảnh hưởng từ đợt đóng cửa.
Triển vọng năm 2026: Thận trọng nhưng dễ biến động
Hướng sang năm 2026, các quan chức Fed hiện chỉ dự báo thêm một lần cắt giảm lăi suất nữa. Ông Jeffrey Roach, chuyên gia kinh tế trưởng tại công ty môi giới tài chính LPL Financial, dự báo lạm phát sẽ có những biến động trong vài tháng tới do nhu cầu tăng từ các khoản hoàn thuế lớn vào đầu năm 2026. Nhưng kỳ vọng lạm phát sẽ hạ nhiệt vào nửa cuối năm, mở ra dư địa cho một vài đợt cắt giảm lăi suất.
Bà Esther George, cựu Chủ tịch Fed Kansas City, nhận định Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) sẽ hành động thận trọng, nhưng vẫn giữ thiên hướng hạ lăi suất trong năm 2026 để đưa chính sách về mức trung lập.
Tuy nhiên, yếu tố khó lường nhất vẫn là sự thay đổi lănh đạo. Ông Wilmer Stith, Giám đốc danh mục đầu tư trái phiếu tại quỹ Wilmington Trust, dự báo sự chia rẽ sẽ tiếp tục, thậm chí gia tăng số lượng phiếu chống nếu Chủ tịch mới cố gắng thúc đẩy cắt giảm lăi suất trong khi các thành viên khác phản đối.
Ông Stith nhận định rằng v́ ông Powell vẫn giữ chức Chủ tịch Fed đến tháng 5/2026, ngân hàng trung ương này sẽ không có nhiều đợt cắt giảm trong nửa đầu năm. Nhiều khả năng họ chỉ thực hiện một lần hạ lăi suất trong khoảng thời gian từ tháng 1-5/2026. Tuy nhiên, ông tin rằng một khi Fed có Chủ tịch mới – người được dự báo sẽ gắn kết chặt chẽ hơn với chính quyền Tổng thống Trump – các đợt cắt giảm lăi suất sẽ diễn ra nhiều hơn trong phần c̣n lại của năm.
VietBF@sưu tập
