Quan niệm sai lầm phổ biến rằng ICE đang trục xuất công dân Mỹ được củng cố bởi một số ít trường hợp đặc biệt liên quan đến quyền công dân phái sinh.
Quyền công dân phái sinh có nghĩa là một đứa trẻ tự động trở thành công dân Hoa Kỳ khi cha mẹ là người nước ngoài nhập tịch, với điều kiện đứa trẻ đáp ứng các điều kiện pháp lư cụ thể, thường là dưới 18 tuổi, có tư cách thường trú hợp pháp, cư trú tại Hoa Kỳ dưới sự giám hộ về mặt pháp lư và thực tế của cha mẹ là công dân Hoa Kỳ, và cha mẹ đă trở thành công dân Hoa Kỳ trước khi đứa trẻ tṛn 18 tuổi.
Quyền công dân phái sinh khác với quyền công dân có được khi sinh ra, áp dụng khi một đứa trẻ sinh ra ở nước ngoài có cha mẹ là công dân Hoa Kỳ và trở thành công dân ngay khi sinh. Những người có quyền công dân phái sinh sau này có thể nộp đơn xin Giấy chứng nhận quyền công dân , Mẫu N-600, để chứng minh t́nh trạng đó.
Trong hầu hết các trường hợp nổi tiếng mà người ta yêu cầu được công nhận quốc tịch dựa trên mối quan hệ huyết thống, các cá nhân này đều có tiền án tiền sự dẫn đến thủ tục trục xuất . Yêu cầu công nhận quốc tịch thường chỉ được đưa ra hoặc xem xét lại sau khi các thủ tục đó bắt đầu. Trong những trường hợp này, các cá nhân bị bắt v́ các tội không liên quan đến nhập cư và, trong một số trường hợp, đă bị giam giữ v́ các tội khác. Một yếu tố phổ biến khác là việc không xuất tŕnh được giấy tờ chứng minh quốc tịch Hoa Kỳ tại thời điểm bị bắt hoặc giam giữ.
Quyền công dân phái sinh, giống như di cư dây chuyền, là một lĩnh vực mà Tổng thống Trump nên xem xét và cân nhắc việc ngăn chặn. Nó làm phức tạp việc thực thi luật nhập cư và tiếp thêm động lực cho các luận điệu chống thực thi luật, dựa trên những trường hợp hiếm hoi, ngoại lệ hơn là thực tế về cách luật nhập cư hoạt động.
Chanthila Souvannarath sinh năm 1981 tại một trại tị nạn ở Thái Lan và đến Hoa Kỳ khi c̣n nhỏ với giấy phép cư trú hợp pháp. Ông tuyên bố ḿnh có quốc tịch dựa trên việc cha ông nhập tịch khi ông 13 tuổi và sống với cha sau khi cha mẹ ly hôn. Vụ việc của ông phát sinh sau một tiền án h́nh sự nghiêm trọng, bao gồm các bản án năm 2004 về tội tàng trữ vũ khí trái phép và hành hung gia đ́nh cấp độ hai, cùng với một tội hành hung nhẹ trước đó. Ông đă mất thẻ xanh và nhận được lệnh trục xuất vào năm 2006. Vào tháng 10 năm 2025, ông bị trục xuất về Lào bất chấp việc một thẩm phán liên bang đă ban hành lệnh cấm tạm thời v́ cho rằng ông có "cơ sở vững chắc" để được công dân Hoa Kỳ. Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) khẳng định lệnh này được ban hành sau khi việc trục xuất đă được thực hiện.
Mario René López sinh ra ở El Salvador và nhập cảnh vào Hoa Kỳ năm 12 tuổi với tư cách là thường trú nhân hợp pháp. Ông tuyên bố ḿnh có quốc tịch theo diện thừa hưởng từ mẹ, người đă nhập tịch năm 1998 khi ông vẫn c̣n nhỏ tuổi. Vấn đề mấu chốt là liệu ông có sinh ra ngoài hôn nhân mà không được hợp thức hóa hay không, điều này sẽ cho phép ông có quốc tịch chỉ dựa trên mẹ ḿnh. Chính phủ lập luận rằng cải cách hiến pháp năm 1983 của El Salvador đă xóa bỏ sự phân biệt giữa con hợp pháp và con ngoài hôn nhân, do đó hợp thức hóa ông và yêu cầu bằng chứng chứng minh cha ông cũng đă nhập tịch. López không có quan hệ huyết thống với cha ḿnh, người chưa bao giờ trở thành công dân Hoa Kỳ. Ông đă bị giam giữ hơn hai năm sau một bản án h́nh sự trước đó, và vụ án của ông đang chờ xét xử tại Ṭa phúc thẩm khu vực 4. Phán quyết năm 2009 trong vụ Flores-Torres kiện Holder ủng hộ tuyên bố của ông.
Vụ án Brian Bukle là một vấn đề liên quan đến quyền công dân phái sinh và là một trong số ít trường hợp được viện dẫn làm bằng chứng cho thấy ICE buộc phải bồi thường thiệt hại, mặc dù những miêu tả trước công chúng khác xa so với sự thật. Các bài viết vận động thường bắt đầu bằng việc Bukle bị chuyển giao cho ICE mà bỏ qua việc anh ta vào hệ thống nhà tù như thế nào. Bukle bị kết tội hành hung và tàng trữ vũ khí trái phép và đă thụ án tù tiểu bang từ tháng 7 năm 2018 đến tháng 6 năm 2020. Sau khi hoàn thành bản án, anh ta được chuyển từ hệ thống nhà tù California sang trại giam của ICE vào tháng 6 năm 2020 và bị giam giữ tại cơ sở Mesa Verde ở Bakersfield trong 36 ngày.
Bukle nhiều lần khẳng định với các quan chức rằng ông là công dân Hoa Kỳ, nhưng cả các quan chức nhà tù California lẫn ICE đều không xác minh t́nh trạng công dân của ông vào thời điểm đó. Lời khẳng định bằng miệng không phải là bằng chứng về quốc tịch, và những cáo buộc cho rằng các quan chức đă không xác minh t́nh trạng của ông là sai lệch. Bukle không có giấy tờ nào chứng minh quốc tịch, và tuyên bố của ông đă bị phản đối về mặt pháp lư. Ông sinh ra ở Quần đảo Virgin thuộc Anh năm 1959 và nhập cảnh vào Hoa Kỳ năm 1961 với tư cách là thường trú nhân hợp pháp. Năm 1968, khi Bukle chín tuổi, cha mẹ ông nhập tịch trở thành công dân Hoa Kỳ. Theo luật có hiệu lực vào thời điểm đó, trẻ vị thành niên là thường trú nhân hợp pháp sẽ tự động có quốc tịch khi cha mẹ chúng nhập tịch.
Bằng chứng ủng hộ kết luận đó bao gồm việc anh trai sinh đôi của Bukle đă nhận được giấy chứng nhận quốc tịch vào những năm 1980 và em gái của ông nhận được một giấy chứng nhận vào năm 2006, cả hai đều viện dẫn việc cha mẹ họ nhập tịch năm 1968. Một viên chức INS cũng kết luận vào những năm 1990 rằng Bukle là công dân Hoa Kỳ trong một cuộc điều tra. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy bản thân Bukle đă từng nộp đơn hoặc nhận được giấy chứng nhận quốc tịch. Quốc tịch phái sinh là tự động, nhưng bằng chứng th́ không. Không có giấy tờ, không có hồ sơ nào trong cơ sở dữ liệu nhập cư xác nhận quốc tịch. Khi ICE xem xét hồ sơ của Bukle, nó phản ánh một cá nhân sinh ra ở nước ngoài với tiền án h́nh sự và không có giấy tờ chứng minh quốc tịch nào được ghi nhận.
Quyền công dân phái sinh của Bukle cuối cùng đă được xác lập khi các luật sư nhập cư thu thập và tŕnh bày hồ sơ nhập tịch của cha mẹ anh ta và chứng minh đáp ứng các yêu cầu về thời gian theo luật định. Quá tŕnh đó mất 36 ngày. Bukle đă đệ đơn kiện dân sự liên bang vào ngày 22 tháng 11 năm 2021 tại Ṭa án Quận Hoa Kỳ cho Khu vực Trung tâm California, cáo buộc bắt giữ và giam giữ trái phép. Năm 2022, anh ta đạt được thỏa thuận dàn xếp trị giá 150.000 đô la với chính phủ liên bang. Các nguyên đơn mô tả thỏa thuận này là sự bồi thường cho việc bắt giữ và giam giữ bất hợp pháp của ICE, nhưng thỏa thuận dàn xếp không phải là phán quyết của ṭa án sau phiên ṭa và thường không bao gồm việc thừa nhận trách nhiệm pháp lư.
Một trường hợp khác thậm chí c̣n phức tạp hơn. Davino Watson sinh ra ở Jamaica và đến Hoa Kỳ năm 14 tuổi vào năm 1998. Cha anh nhập tịch năm 2002, điều này tự động biến Watson thành công dân Hoa Kỳ theo Đạo luật Quốc tịch Trẻ em năm 2000. Watson 23 tuổi khi bị ICE bắt giữ năm 2008.
Năm 2007, Watson nhận tội bán cocaine. Khi măn hạn tù vào tháng 5 năm 2008, ICE đă bắt giữ anh ta. Watson nói với ICE rằng anh ta là công dân Hoa Kỳ và cung cấp tên và số điện thoại của cha và mẹ kế, những thông tin này xuất hiện trong báo cáo trước khi tuyên án. ICE đă không liên lạc với họ. Việc liên lạc với cha mẹ không được coi là bằng chứng pháp lư về quốc tịch. Thay vào đó, các nhân viên đă t́m kiếm trong cơ sở dữ liệu của họ tên “Hopeton Ulando Watson” nhưng lại t́m thấy hồ sơ của “Hopeton Livingston Watson”, một người khác không phải là công dân Hoa Kỳ, sống ở Connecticut chứ không phải New York, không có con trai tên Davino, và nhập cảnh vào Hoa Kỳ vào thời điểm khác. ICE đă không nhận thấy những điểm không nhất quán này và kết luận rằng Watson phải bị trục xuất.
Watson bị giam giữ trong 1.273 ngày, tương đương khoảng ba năm rưỡi. Ông đă kháng cáo trong 811 ngày trước khi thuê luật sư. Ông được thả vào tháng 11 năm 2011 và nhận được giấy chứng nhận quốc tịch vào ngày 26 tháng 11 năm 2013. Tại ṭa án cấp quận, Thẩm phán Weinstein đă phán quyết ICE phải chịu trách nhiệm về tội giam giữ trái phép trong 27 ngày đầu tiên và bồi thường 82.500 đô la. Khi kháng cáo, Ṭa án phúc thẩm khu vực số 2 đă đảo ngược phán quyết với lư do hết thời hiệu, cho rằng thời hạn hai năm đă hết hạn.
