Từ Thọ Huy là một trong những thủ lĩnh quan trọng của nghĩa quân Hồng Cân vào giai đoạn cuối nhà Nguyên, đầu thời Minh trong lịch sử Trung Quốc. Ông từng xưng đế, lập ra nước Thiên Hoàn, nhưng chỉ là một “hoàng đế bù nhìn”, quyền lực thực tế nằm trong tay các tướng lĩnh dưới trướng...
Từ Thọ Huy là một trong những nhân vật tiêu biểu nhưng cũng bi kịch nhất của phong trào khởi nghĩa nông dân Hồng Cân vào giai đoạn cuối triều Nguyên. Ông xuất thân thấp kém, không có nền tảng quyền quý hay truyền thống quân sự, song lại được đẩy lên vị trí tối cao của một chính quyền khởi nghĩa trong bối cảnh xã hội Trung Quốc rơi vào khủng hoảng toàn diện. Cuộc đời Từ Thọ Huy phản ánh rõ tính chất phức tạp, hỗn loạn và đầy mâu thuẫn của phong trào Hồng Cân, nơi những khẩu hiệu cứu thế và chính danh tôn giáo thường che lấp những cuộc tranh đoạt quyền lực khốc liệt bên trong.
Cuối thời Nguyên, thiên tai liên tiếp xảy ra, đặc biệt là các trận lũ lụt nghiêm trọng trên sông Hoàng Hà, phá hủy ruộng đồng, khiến hàng triệu nông dân rơi vào cảnh đói nghèo. Triều đình nhà Nguyên không những không có biện pháp cứu trợ hiệu quả mà còn tiếp tục thu thuế nặng, thậm chí bắt nông dân tự tổ chức kiểm soát lũ lụt để tránh việc điều động quân đội chính quy. Chính từ những đội dân phu trị thủy quy mô lớn này, mầm mống của các cuộc khởi nghĩa nông dân đã hình thành. Hồng Cân quân ra đời trong bối cảnh đó, kết hợp nỗi oán hận xã hội với niềm tin tôn giáo của Minh giáo, Di Lặc giáo và Bạch Liên giáo, tuyên truyền khẩu hiệu “Di Lặc giáng sinh, Minh Vương xuất thế” để tập hợp quần chúng.
Từ Thọ Huy sinh khoảng đầu thế kỷ XIV, quê ở Kỳ Thủy, thuộc vùng Hồ Bắc ngày nay.
Ông vốn chỉ là một nông dân nghèo, không có tiếng tăm gì nổi bật. Tuy nhiên, khi phong trào Hồng Cân bùng nổ mạnh mẽ từ năm 1351 trở đi, tại khu vực phía nam sông Trường Giang, Từ Thọ Huy cùng với những nhân vật như Bành Oánh Ngọc đã dựng cờ khởi nghĩa ở Kỳ Châu. Trong quá trình này, Từ Thọ Huy được các thủ lĩnh Hồng Cân địa phương tôn lên làm người đứng đầu, không hẳn vì tài năng vượt trội, mà bởi ông có ngoại hình đoan chính, tính tình có vẻ hiền hòa, phù hợp để làm biểu tượng “Minh Vương” theo niềm tin tôn giáo của nghĩa quân.
Khi phong trào phát triển, thiên tai, thuế khóa và sự thối nát của bộ máy cai trị nhà Nguyên trở thành chất xúc tác khiến hàng loạt địa phương hưởng ứng. Trong bối cảnh đó, Từ Thọ Huy đã tiến thêm một bước quan trọng về mặt chính danh khi tự xưng hoàng đế, lập nước Thiên Hoàn. Việc xưng đế này mang ý nghĩa biểu tượng nhiều hơn là thực chất. Nó nhằm khẳng định rằng phong trào Hồng Cân không chỉ là loạn nông dân mà đã trở thành một chính quyền đối lập với nhà Nguyên, có tham vọng thay thế triều đại cũ.
Tuy nhiên, ngay từ khi xưng đế, Từ Thọ Huy đã bộc lộ rõ sự yếu kém về năng lực cầm quyền. Ông không có khả năng trực tiếp chỉ huy quân đội, cũng không đủ bản lĩnh để kiểm soát các tướng lĩnh ngày càng hùng mạnh dưới trướng. Thực quyền trong triều đình Thiên Hoàn nhanh chóng rơi vào tay các tướng lĩnh quân sự, trong đó nổi bật nhất là Trần Hữu Lượng. Từ Thọ Huy trở thành một hoàng đế hữu danh vô thực, tồn tại như một biểu tượng để hợp thức hóa quyền lực cho tầng lớp cầm quân.
Trong giai đoạn này, Từ Thọ Huy cũng tìm cách thu phục các thủ lĩnh khởi nghĩa khác. Ông nhận ra Minh Ngọc Trân là một nhân vật có thực lực, nên buộc Minh Ngọc Trân phải thần phục. Minh Ngọc Trân hiểu rõ tương quan lực lượng, biết mình chưa đủ mạnh để đối đầu, nên tạm thời chấp nhận đứng dưới trướng Từ Thọ Huy. Dưới danh nghĩa của hoàng đế Thiên Hoàn, các tướng lĩnh như Minh Ngọc Trân đã mở rộng thế lực, chiếm giữ những địa bàn quan trọng. Thực chất, chính những người này mới là động lực quân sự của phong trào.
Càng về sau, khoảng cách giữa danh nghĩa và thực quyền càng trở nên rõ rệt. Từ Thọ Huy bị cô lập ngay trong triều đình của chính mình. Ông không kiểm soát được quân đội, tài chính hay nhân sự chủ chốt, mọi quyết sách lớn đều do Trần Hữu Lượng thao túng. Trong bối cảnh các thế lực Hồng Cân ở phía bắc sông Trường Giang lần lượt bị quan quân nhà Nguyên và các thế lực địa chủ vũ trang tiêu diệt, cuộc đấu tranh ở phía nam dần biến thành cuộc cạnh tranh giữa các thủ lĩnh quân phiệt, không còn mang nhiều màu sắc khởi nghĩa nông dân ban đầu.
Năm 1360, khi cảm thấy đã đủ mạnh và không còn cần đến “cái bóng chính danh” của Từ Thọ Huy, Trần Hữu Lượng quyết định ra tay. Từ Thọ Huy bị ám sát và giết chết, chấm dứt triều đại Thiên Hoàn tồn tại trong thời gian ngắn ngủi. Sau khi loại bỏ ông, Trần Hữu Lượng tự xưng hoàng đế, lập ra nhà Hán, chính thức bước vào cuộc tranh đoạt thiên hạ với Chu Nguyên Chương.
Cái chết của Từ Thọ Huy cho thấy số phận bi kịch của một người được lịch sử đẩy lên vị trí quá tầm vóc. Ông không phải là kẻ bạo ngược hay gian hùng, mà là một nhân vật yếu đuối, thiếu năng lực, bị cuốn vào cơn lốc của thời đại. Việc xưng đế của ông phản ánh nhu cầu chính danh của phong trào Hồng Cân, nhưng cũng phơi bày thực tế rằng quyền lực thật sự luôn nằm trong tay những kẻ nắm binh quyền..
Vietbf @ Sưu tầm
