Đêm lễ hội hóa thành cơn ác mộng
Đêm Chủ nhật ở Bondi Beach lẽ ra chỉ là một buổi tối mùa hè ấm áp, nơi hơn 1.000 người trong cộng đồng Do Thái Sydney tụ họp bên bờ biển để thắp nến đêm đầu tiên của Hanukkah trong sự kiện “Chanukah by the Sea”. Thế nhưng tiếng nhạc và tiếng cười đã bị xé toạc bởi những tràng súng nổ. Trong vài phút hỗn loạn, ít nhất 11 người thiệt mạng và 29 người khác bị thương, biến bãi biển nổi tiếng nhất nước Úc thành hiện trường của một vụ khủng bố đẫm máu. Cảnh sát khẳng định đây là vụ tấn công “được thiết kế nhằm thẳng vào cộng đồng Do Thái Sydney trong ngày đầu Hanukkah”, và nhanh chóng tuyên bố đây là một sự kiện khủng bố.
Hai tay súng, chất nổ và quyết định tuyên bố khủng bố
Theo cảnh sát bang New South Wales, có hai nghi phạm tham gia vụ tấn công. Một tên bị bắn chết tại chỗ, tên còn lại bị thương nặng và đang trong tình trạng nguy kịch tại bệnh viện dưới sự canh gác nghiêm ngặt. Gần hiện trường, lực lượng đặc nhiệm phát hiện một chiếc xe liên quan đến tay súng đã chết, bên trong chứa nhiều thiết bị nổ tự chế. Đơn vị rà phá bom mìn được điều đến, phong tỏa toàn bộ khu vực Campbell Parade và tháo gỡ các quả IED này trước khi cho mở lại đường. Dựa trên thời điểm xảy ra (đêm đầu Hanukkah), loại vũ khí, số lượng nạn nhân và tang vật thu giữ, cảnh sát tuyên bố vụ việc là một “sự kiện khủng bố” chỉ vài giờ sau vụ nổ súng.
“Hành động của cái ác” và thông điệp từ Canberra
Thủ tướng Anthony Albanese gọi đây là “một hành vi của cái ác, của chủ nghĩa bài Do Thái, của khủng bố, đánh thẳng vào trái tim quốc gia”. Trong thông điệp gửi tới cộng đồng Do Thái Úc, ông nhấn mạnh: “Mỗi người Úc đều đứng cạnh người Do Thái Úc đêm nay, lên án hành động khủng bố này. Tấn công người Do Thái Úc là tấn công mọi người Úc”. Ông kêu gọi người dân giữ lấy “bản chất thật của nước Úc” – một đất nước không đầu hàng trước chia rẽ, bạo lực hay hận thù – và nói: “Có những đêm xé toạc linh hồn dân tộc. Trong khoảnh khắc tăm tối này, chúng ta phải trở thành ánh sáng của nhau”.
Cộng đồng Do Thái bàng hoàng và cảm giác bị bỏ rơi
Đối với cộng đồng Do Thái Úc, cú sốc không chỉ nằm ở con số thương vong. Hội đồng Do Thái Úc (Jewish Council of Australia) nói họ “kinh hoàng và run rẩy” trước một “hành động bạo lực bài Do Thái khủng khiếp diễn ra ngay trong lễ hội ánh sáng và hy vọng”. Nhiều gia đình vừa nhận “tin dữ nhất của đời mình”, nhiều người khác vẫn còn ngồi chờ tin người thân trong bệnh viện. Tổ chức này kêu gọi cộng đồng “ôm chặt lấy nhau trong giờ phút đen tối”.
Trong khi đó, Giám đốc điều hành Hiệp hội Do Thái Úc Robert Gregory cho rằng bi kịch này “hoàn toàn có thể đoán trước”. Ông nói chính phủ Albanese đã được cảnh báo nhiều lần về làn sóng bài Do Thái gia tăng nhưng “không hành động đủ mạnh để bảo vệ cộng đồng” – một cáo buộc phản ánh sự mất niềm tin ngày càng sâu giữa một bộ phận người Do Thái với chính quyền liên bang.
Sự phẫn nộ từ Israel và làn sóng chia buồn quốc tế
Từ Jerusalem, Tổng thống Israel Isaac Herzog phải dừng một cuộc họp công khai để thông báo “anh chị em chúng ta ở Sydney đang bị tấn công khủng bố trong lúc thắp nến Hanukkah trên bãi biển Bondi”. Ông gọi những kẻ tấn công là “bọn khủng bố hèn hạ” và nhắc lại việc Israel “nhiều lần cảnh báo chính phủ Úc về nhu cầu cấp bách phải nhổ tận gốc làn sóng bài Do Thái tội phạm đang lan rộng”. Ngoại trưởng Gideon Sa’ar cáo buộc vụ thảm sát là “hệ quả của cuộc chạy loạn bài Do Thái trên đường phố Úc hai năm qua” và cho rằng Canberra “đã nhận vô số tín hiệu cảnh báo nhưng không chịu tỉnh ngộ”.
Các lãnh đạo thế giới lần lượt gửi thông điệp chia buồn: Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon gọi Úc là “gia đình” và bày tỏ sốc trước những hình ảnh đau lòng ở Bondi; Thủ tướng Anh Keir Starmer mô tả sự việc là “khủng khiếp”, trong khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lên án một “cuộc tấn công khủng bố bài Do Thái vào các gia đình đang mừng Hanukkah”, cam kết tiếp tục chiến đấu không khoan nhượng với lòng thù hận người Do Thái. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen viết: “Châu Âu đứng bên cạnh nước Úc và cộng đồng Do Thái khắp nơi. Chúng ta cùng nhau chống lại bạo lực, bài Do Thái và hận thù”.
Những giây phút hỗn loạn trên bãi biển
Các nhân chứng kể lại khung cảnh hỗn loạn chưa từng có ở bãi biển vốn được xem là yên bình. Nhiều người nói ban đầu tưởng đó là pháo hoa, cho đến khi thấy đám đông hoảng loạn chạy tán loạn và nghe tiếng la hét. Một số đang bơi ngoài khơi thì thấy tia nước bắn lên như bị đạn bắn vào mặt biển, nên hoảng hốt bơi ra xa thay vì trở lại bờ. Nhiều đứa trẻ mượn điện thoại của người lạ để gọi cho cha mẹ báo tin mình còn sống. Khi đêm xuống, trên bờ cát chỉ còn lại giày dép, lon bia, bánh sinh nhật và các đồ picnic bị bỏ lại vội vã.
Một nhân chứng khác mô tả cảnh tượng “như trong phim chiến tranh”: người bị thương nằm la liệt, máu vương trên lối đi, tiếng còi xe cứu thương và trực thăng cứu hộ vang lên suốt đêm. Những tấm ảnh chụp sau vụ việc cho thấy Bondi Beach bị phong tỏa bởi hàng rào cảnh sát, người dân đứng lặng lẽ phía sau dải băng, nhiều người ôm nhau khóc.
Người hùng vô danh đối mặt tay súng
Một chi tiết gây xúc động là hành động quả cảm của một người đàn ông đã được camera ghi lại. Trong đoạn video lan truyền, anh một mình tiến về phía tay súng, vật lộn và tước vũ khí của hắn trong khi mọi người xung quanh bỏ chạy để tìm chỗ nấp. Thủ hiến bang New South Wales Chris Minns mô tả đây là “cảnh tượng không thể tin nổi – một người đi thẳng đến kẻ vừa xả súng vào đám đông và đơn độc tước vũ khí của hắn”. Ông gọi anh là “một anh hùng đích thực” và khẳng định “chắc chắn tối nay có rất nhiều người còn sống là nhờ lòng dũng cảm của anh”.
Nước Úc – nơi xả súng là điều hiếm hoi
Úc không phải là nơi thường xuyên xảy ra các vụ xả súng. Sau vụ thảm sát Port Arthur năm 1996 khiến 35 người thiệt mạng, chính phủ đã siết chặt luật sở hữu súng đến mức mua một khẩu súng ở Úc ngày nay đòi hỏi những kiểm tra rất gắt gao. Từ 2023–2024, cả nước chỉ ghi nhận 31 vụ giết người bằng súng – con số cực thấp so với nhiều quốc gia phát triển khác. Những vụ tấn công hàng loạt gần đây chủ yếu liên quan đến dao, như vụ đâm chết sáu người tại trung tâm thương mại Westfield Bondi Junction hồi tháng 4/2024. Chính vì vậy, việc hai kẻ mang súng trường và chất nổ tấn công vào một sự kiện tôn giáo đông người đã gây chấn động sâu sắc dư luận Úc.
Bóng ma hận thù bài Do Thái
Từ sau ngày 7/10/2023, khi chiến tranh Israel–Hamas bùng nổ, các vụ việc và phát ngôn bài Do Thái ở Úc gia tăng rõ rệt, từ những khẩu hiệu cực đoan trong các cuộc biểu tình đến việc quấy nhiễu cộng đồng Do Thái tại trường học, nơi thờ tự. Chính phủ Albanese khẳng định đã “nghiêm túc và liên tục hành động”, song nhiều tổ chức Do Thái cho rằng phản ứng của chính quyền còn quá chậm chạp, chủ yếu mang tính biểu tượng hơn là các biện pháp bảo vệ thực chất. Vụ xả súng Bondi sẽ càng khoét sâu tranh luận: đây chỉ là hành động của vài kẻ cực đoan, hay là hệ quả của một bầu không khí thù hằn đã bị dung túng quá lâu?
Một đêm rúng động và những câu hỏi cho tương lai
Khi các vòng phong tỏa được gỡ bỏ, hoa và nến bắt đầu được đặt dọc lối đi ven biển, nơi vài giờ trước vẫn còn là hiện trường tội ác. Cộng đồng Do Thái được khuyến cáo ở trong nhà, các sự kiện cộng đồng bị hủy hoặc chuyển sang trực tuyến. Cả nước Úc lại một lần nữa phải đối diện với câu hỏi: điều gì đã đẩy một đất nước vốn tự hào là an toàn và đa văn hóa đến chỗ chứng kiến một vụ thảm sát nhắm vào một cộng đồng tôn giáo ngay trong lễ hội của họ?
Trong lúc lực lượng điều tra xem xét động cơ, đồng phạm và những thất bại an ninh có thể có, điều rõ ràng nhất là sự mong manh của cảm giác an toàn. Với người Do Thái ở Úc, câu hỏi đau đớn hơn đang vang lên: sau Bondi, liệu họ còn có thể coi nước Úc là mái nhà không? Và với chính nước Úc, thảm kịch này sẽ là lời cảnh tỉnh để đối diện nghiêm túc với hận thù bài Do Thái, hay rồi cũng chỉ là một đêm kinh hoàng nữa được xếp vào hồ sơ lịch sử?
