Mỹ trao cho Ukraine món hời lớn, gài điều khoản "khó nuốt" cho Nga trong bản kế hoạch hòa bình?

[therealrtz]

Những tiếng nói phản đối, chỉ trích bản đề xuất hòa bình 28 điểm của Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff nhằm chấm dứt cuộc chiến giữa Nga và Ukraine phản ánh nhiều điều về việc Kiev và các đồng minh châu Âu đang tách xa thực tế, sống trong ảo tưởng, theo Brussels Signal.

Theo Brussels Signal, những người chỉ trích, phản đối bản kế hoạch hòa bình 28 điểm do ông Steve Witkoff - Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump soạn thảo đã coi văn kiện này là "quan điểm của Điện Kremlin", tuyên bố "đầu hàng được viết bằng ngôn ngữ ngoại giao" hay âm mưu “bán đứng Ukraine”.

Nhưng giữa làn sóng phẫn nộ đó, rất ít người thực sự dừng lại xem bản kế hoạch yêu cầu điều gì ở mỗi bên - và quan trọng hơn, điều gì không yêu cầu ở Kiev.

Theo Brussels Signal, nếu Moscow chấp nhận bản kế hoạch hòa bình của Mỹ, thì trên nhiều phương diện, kế hoạch này thậm chí có lợi cho Ukraine hơn bất kỳ thỏa thuận nào Kiev có thể hy vọng đạt được trong tương lai. Và chính điều đó phải khiến những người vội vàng chỉ trích kế hoạch là “thân Nga” phải suy nghĩ lại.

Kế hoạch hòa bình của Mỹ đề xuất những gì?

Văn kiện giả định một lệnh ngừng bắn dựa gần như hoàn toàn trên các đường ranh giới hiện tại, ngoại trừ một điều chỉnh quanh khu vực Donetsk, nơi Ukraine vẫn kiểm soát khoảng 25% diện tích và sẽ phải rút lui.

Giới chức Kiev phản đối kịch liệt mọi sự nhượng đất, cũng như bất kỳ sự công nhận nào, dù chính thức hay không chính thức những phần lãnh thổ Ukraine do Nga kiểm soát. Nhưng họ bỏ qua thực tế chiến lược: Mọi dấu hiệu đều cho thấy vị thế chiến trường của Ukraine đã suy yếu nghiêm trọng trong năm qua.

Nhiều phân tích chính thống đã thừa nhận tình trạng kiệt quệ về nhân lực, đạn dược và cả sự rạn nứt chính trị của Ukraine - vốn càng lộ rõ hơn sau vụ bê bối tham nhũng chấn động liên quan đến nhóm thân cận của Tổng thống Zelensky. Trên thực địa, quân Nga đang tiến đều: Họ gần như đã kiểm soát được Pokrovsk, bao vây Myrnohrad, đe dọa Sloviansk, và đạt bước đột phá quan trọng ở Zaporizhzhia khiến trận chiến giành thành phố này chỉ còn là vấn đề thời gian. Blogger thân Ukraine Sserhii Sternenko thẳng thắn: “Phòng tuyến của chúng ta đang sụp đổ… Chúng ta đang tiến tới một thảm họa có thể khiến Ukraine mất cả nhà nước".

Trong bối cảnh ấy, một lệnh ngừng bắn giữ nguyên hiện trạng gần như là "món hời" kỳ diệu đối với Kiev.

Một quân đội khổng lồ – “món quà” khó tin dành cho Ukraine

Điểm đáng chú ý thứ hai: Bản kế hoạch cho phép Ukraine duy trì lực lượng 600.000 quân - lớn hơn mọi quân đội NATO ở châu Âu trừ Thổ Nhĩ Kỳ, và gấp 2,5 lần lực lượng của chính Ukraine trước năm 2022. Con số này lớn gấp 13 lần lực lượng mà Ukraine chấp nhận trong các cuộc đàm phán Istanbul năm 2022.

Đối với một quốc gia nghèo nhất châu Âu, đang kiệt quệ và phụ thuộc vào tiền tài trợ nước ngoài, điều này gần như vượt khỏi mọi chuẩn mực của các thỏa thuận hậu chiến. Rất khó tin Nga sẽ chấp nhận điều mà họ luôn coi là mục tiêu chiến tranh: “Phi quân sự hóa Ukraine”.

Lối thoát thể diện cho Kiev

Một phần khác của kế hoạch - việc không loại trừ khả năng Ukraine gia nhập EU trong tương lai - mang giá trị biểu tượng lớn. Dù việc gia nhập còn rất xa vời và thậm chí không có lợi cho châu Âu lúc này, chỉ riêng việc cánh cửa vẫn “mở hé” đã là yếu tố cứu vãn danh dự cho chính Tổng thống Zelensky.

Thỏa thuận "khó nuốt" đối với Nga?

Nếu đúng như thông tin rò rỉ, những yêu cầu dành cho Moscow lại vô cùng khó nuốt: từ việc từ bỏ quyền tiếp cận tài sản quốc gia bị đóng băng cho đến việc chấp nhận các vùng phi quân sự trên lãnh thổ Nga tuyên bố sáp nhập. Đây là các “lằn ranh đỏ” mà Điện Kremlin luôn khẳng định không thể vượt qua.

Nói cách khác, đây không phải là thỏa thuận mà một nước Nga đang chiến thắng trên chiến trường sẽ ký.

Nghịch lý cuối cùng

Theo Brussels Signal, nếu ông Zelensky thực sự muốn củng cố vị thế của Ukraine trên bàn đàm phán, ông có thể chấp nhận bản kế hoạch hòa bình - không phải vì tin Nga sẽ ký, mà để buộc Moscow phải là bên nói “không”. Điều đó sẽ đảo ngược hoàn toàn lợi thế chính trị và truyền thông cho Kiev.

Nhưng Ukraine đã bác bỏ ngay lập tức, cho thấy áp lực nội bộ (bầu cử, bê bối tham nhũng, tình hình quân sự xấu đi, dư luận bất mãn) đang chi phối quyết định của Kiev nhiều hơn tính toán chiến lược.

Tuy nhiên, mọi ảo tưởng đều có “chu kỳ tan rã”. Ukraine càng chờ lâu, điều kiện hòa bình càng tệ hơn - có thể do sụp đổ quân sự, kiệt quệ kinh tế, phương Tây giảm ủng hộ, hoặc rạn nứt chính trị nội bộ.

Từ góc nhìn ấy, kế hoạch hòa bình của ông Witkoff không phải “bán đứng Ukraine”, mà là một cơ hội ngắn ngủi - không hoàn hảo, chắc chắn đau đớn, nhưng có lẽ là thỏa thuận ít khắc nghiệt nhất mà Kiev còn có thể mơ tới.

Liệu Ukraine có đủ tỉnh táo để nhận ra điều đó trước khi thực tế buộc họ phải chấp nhận những điều kiện tệ hơn - vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ, theo Brussels Signal.