Penn nói “không” với ưu tiên tài trợ kèm điều kiện
Đại học Pennsylvania (Penn) xác nhận đã từ chối đề nghị tham gia một “compact” từ Nhà Trắng, theo đó trường sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn tài trợ liên bang ưu tiên nếu chấp nhận một loạt yêu cầu thay đổi chính sách. Đây là đề nghị gửi tới chín trường từ đầu tháng 10. Cùng với Penn, MIT và Brown cũng đã bác bỏ; các trường còn lại đang cân nhắc hoặc chưa bình luận công khai.
“Compact” là gì? Những điều kiện cốt lõi
Tài liệu gửi các trường mô tả “compact” nhằm “cải thiện chủ động giáo dục đại học vì lợi ích quốc gia”, đổi lại:
• Không xem xét giới tính và sắc tộc trong tuyển sinh.
• Xác định giới tính theo “chức năng sinh sản và quá trình sinh học”.
• Đánh giá quan điểm của giảng viên/nhân viên; cải tổ hoặc giải thể các đơn vị “trừng phạt, miệt thị hay kích động bạo lực đối với ý tưởng bảo thủ”.
• Cam kết “liêm chính chấm điểm”, đóng băng học phí 5 năm, giới hạn sinh viên quốc tế tối đa 15%.
• Cơ chế giám sát: khảo sát ẩn danh hằng năm với toàn bộ sinh viên–nhân sự để đo mức tuân thủ.
• Thời hạn mong muốn có các bên ký đầu tiên: trước 21/11/2025.
Đổi lại, các trường “được ưu tiên” khi xét cấp một số khoản tài trợ, tăng mức overhead khi khả thi, cùng lời mời tham dự sự kiện và đối thoại tại Nhà Trắng.
Chín trường nhận thư: công–tư đan xen
Danh sách gồm: Vanderbilt, University of Pennsylvania, Dartmouth, University of Southern California (USC), MIT, University of Texas at Austin (UT Austin), University of Arizona, Brown và University of Virginia (UVA). Nhiều trường trong số này thời gian qua từng vướng tranh chấp tài trợ với chính quyền liên bang.
Ba lời từ chối chính thức: MIT, Penn, Brown
• MIT: Hiệu trưởng Sally Kornbluth nhấn mạnh tuy coi trọng các chủ đề Nhà Trắng nêu, song “compact” chứa các nguyên tắc sẽ hạn chế tự do biểu đạt và tính độc lập thể chế.
• Brown: Hiệu trưởng Christina H. Paxson khẳng định trường sẽ tuân thủ thỏa thuận đã đạt với chính phủ từ 30/7 trước đó; còn “compact” mới “về bản chất và nhiều điều khoản” sẽ xói mòn tự do học thuật, làm suy yếu cơ chế quản trị tự chủ.
• Penn: Quyền Hiệu trưởng J. Larry Jameson cho biết sau khi tham vấn giảng viên, sinh viên, hội đồng quản trị…, Penn đã bác đề nghị và gửi phản hồi nêu rõ “điểm đồng hiện có” lẫn “quan ngại thực chất”.
Ai đang cân nhắc? Ai tỏ ý đón nhận?
• Vanderbilt và University of Arizona: đang rà soát, lắng nghe ý kiến trái chiều trong nội bộ.
• UVA: lập nhóm công tác đánh giá, song thừa nhận “khó có thể đồng ý” với một số điều khoản.
• Dartmouth: không hé lộ hướng đi cuối cùng, nhưng khẳng định không thỏa hiệp tự do học thuật và quyền tự quản.
• UT Austin: giọng điệu tích cực hơn, cho biết “hoan nghênh cơ hội mới” và trông đợi làm việc với chính quyền.
• USC: chưa phản hồi; riêng Thống đốc California Gavin Newsom cảnh báo có thể giữ lại ngân sách tiểu bang nếu các trường tại bang ký vào “compact”.
Vì sao tranh cãi? Tự do học thuật & chủ quyền thể chế
Các điều kiện về tuyển sinh, định nghĩa giới, cấu trúc đơn vị nội bộ, trần sinh viên quốc tế và cơ chế giám sát thường niên bị nhiều trường nhìn nhận là áp đặt ý thức hệ và can thiệp sâu vào quản trị học thuật. Ngược lại, lập luận ủng hộ cho rằng “compact” sẽ đa nguyên hóa không gian học thuật và ổn định chi phí cho sinh viên (đóng băng học phí 5 năm), đồng thời gia tăng tính minh bạch trong chấm điểm.
Cây gậy – củ cà rốt: tài trợ liên bang & đòn bẩy chính trị
Chính quyền nhấn mạnh tham gia “compact” sẽ tạo lợi thế cạnh tranh trong cuộc đua ngân sách, overhead và đối tác liên bang. Về phía các campus, áp lực tài chính song hành với áp lực chính trị: phân tích cho thấy các cơ sở bị nhắm tới đã tăng chi vận động hành lang hơn 122% so với cùng kỳ năm trước, như một cách ứng phó vòng vây điều tra, tranh chấp và rủi ro mất quỹ.
Trần 15% sinh viên quốc tế & tác động hệ sinh thái
Giới hạn tuyển sinh quốc tế có thể ảnh hưởng dòng doanh thu học phí, tính đa dạng học thuật và tuyển sinh các ngành STEM vốn dựa nhiều vào nguồn ứng viên toàn cầu. Ngược lại, người ủng hộ trần 15% cho rằng biện pháp này ưu tiên cơ hội cho sinh viên trong nước và giảm áp lực dịch vụ hỗ trợ.
Các kịch bản phía trước
• Ký có điều kiện: Một số trường tìm cách thương lượng phụ lục, dù Nhà Trắng nói “compact” hầu như ở dạng cuối và chỉ chấp nhận “góp ý hạn chế, có mục tiêu”.
• Từ chối & đối đầu pháp lý: Không loại trừ tranh tụng về điều kiện ràng buộc tài trợ, quyền tự quản và tiêu chuẩn kiểm định.
• Rạn nứt liên bang–tiểu bang: Với cảnh báo từ California, nguy cơ xung đột nguồn quỹ chéo giữa liên bang và tiểu bang có thể tăng.
• Hiệu ứng lan tỏa: Dù chỉ 9 trường được “điểm danh”, động thái này có thể tạo chuẩn chính sách de facto cho toàn hệ thống.
Từ chối của Penn, MIT và Brown cho thấy giới hạn đỏ mà nhiều đại học đặt ra trước các điều kiện gắn với tài trợ. Nhưng khi “củ cà rốt” ngân sách ngày càng hấp dẫn và “cây gậy” giám sát cứng rắn hơn, cuộc mặc cả giữa tự do học thuật và ưu tiên tài chính sẽ còn nóng. Mốc 21/11/2025 được đưa ra như chiếc đồng hồ đếm ngược, đặt các campus trước lựa chọn: ký để được ưu tiên, hay giữ độc lập và sẵn sàng trả giá.
