USA Cựu Giám đốc CDC tố Bộ trưởng Y tế RFK Jr. “đặt chính trị lên trên y tế công cộng”, ép duyệt mọi quyết sách qua đội ngũ chính trị

[Gibbs]

Washington, D.C. — Tại phiên điều trần của Ủy ban Thượng viện về Y tế, Giáo dục, Lao động và Hưu trí (HELP) ngày thứ Tư, TS. Susan Monarez, cựu Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cho biết Bộ trưởng Y tế & Dịch vụ Nhân sinh (HHS) Robert F. Kennedy Jr. đã yêu cầu mọi quyết định chính sách và nhân sự của CDC phải được duyệt trước bởi nhân sự chính trị — một bước ngoặt so với thông lệ các chính quyền trước. Bà cảnh báo các thay đổi này có thể ảnh hưởng đến lịch tiêm chủng trẻ em.

Monarez bị miễn nhiệm sau 29 ngày tại vị, giữa xung đột với Kennedy về chính sách vắc xin. TS. Debra Houry, cựu Giám đốc Y khoa của CDC, đã từ chức để phản đối và cũng điều trần hôm nay.

“Tôi bị sa thải vì giữ vững liêm chính khoa học”

“Tôi bị sa thải vì giữ vững liêm chính khoa học,” Monarez nói. “Tôi đã từ chối cam kết phê duyệt khuyến nghị vắc xin khi chưa có bằng chứng, từ chối sa thải các công chức sự nghiệp không có lý do, hoặc tự từ chức.”

Bà nêu chi tiết hai mốc căng thẳng:

2/8: Bà biết qua truyền thông rằng Kennedy đã loại bỏ các thành viên liên lạc của ACIP — ủy ban cố vấn tiêm chủng gồm các chuyên gia độc lập — khiến CDC bị động trước quyết định.

Sáng 25/8: Kennedy “yêu cầu hai điều trái với lời tuyên thệ và đạo đức công vụ,” theo Monarez: (1) cam kết trước sẽ phê chuẩn mọi khuyến nghị của ACIP bất kể bằng chứng; (2) sa thải các viên chức phụ trách chính sách vắc xin không cần lý do. “Ông ấy nói nếu tôi không làm, tôi nên từ chức.”

Monarez kể Kennedy “rất giận dữ, rất gay gắt” và nói lịch tiêm chủng trẻ em sẽ thay đổi từ tháng 9, đồng thời khẳng định ông trao đổi với Tổng thống Donald Trump “mỗi ngày” về các thay đổi đó. “Tôi không thể tiền phê chuẩn khuyến nghị khi chưa xem xét chứng cứ, và tôi không có cơ sở để sa thải các chuyên gia,” bà đáp.

ACIP “thay máu” toàn bộ, những lo ngại mới

Kennedy trước đó đã bãi nhiệm toàn bộ 17 thành viên ACIP vào tháng 6. Ủy ban nay là một nhóm mới hoàn toàn (5 người vừa được công bố tuần này) và chuẩn bị họp thứ Năm–thứ Sáu để bàn về vắc xin Covid-19, cũng như viêm gan B và sởi–quai bị–rubella–thủy đậu. Một số tân ủy viên từng đưa ra khẳng định chưa có chứng cứ về vắc xin, trong đó có người nói không bằng chứng rằng mũi Covid gây “mức tử vong và tổn hại chưa từng có ở người trẻ.”

Phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai phản bác: “Không ai — kể cả Bộ trưởng Kennedy và Tổng thống Trump — kêu gọi vứt bỏ toàn bộ lịch tiêm chủng trẻ em hay loại bỏ quyền tiếp cận vắc xin cứu mạng.”

Monarez nói cộng đồng y khoa quan ngại sâu sắc về thành phần mới của ACIP và bà “rất lo” về phiên họp tuần này: “Có rủi ro thực sự rằng khuyến nghị hạn chế tiếp cận vắc xin có thể được đưa ra mà không qua thẩm định khoa học nghiêm ngặt; và khi CDC chưa có giám đốc chính thức, các khuyến nghị ấy có thể được chấp nhận. Cái giá không hề lý thuyết: chúng ta vừa chứng kiến đợt bùng phát sởi lớn nhất hơn 30 năm, cướp đi sinh mạng hai trẻ em. Nếu lá chắn vắc xin suy yếu, bệnh có thể quay lại.”

Tranh luận tại Thượng viện: vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul chất vấn về vắc xin Covid-19 và khuyến nghị viêm gan B — hai nội dung trong chương trình nghị sự ACIP — nói “không có lý do y khoa” để tiêm viêm gan B ngay sau sinh. (HBV có thể lây từ mẹ sang con; ACIP có thể khuyến nghị trì hoãn tới 4 tuổi.) Monarez trả lời: “Tôi mở lòng với khoa học, chỉ là không thể cam kết phê duyệt trước mọi khuyến nghị khi chưa có bằng chứng.”

Bác lại phát biểu của Kennedy về cuộc gặp riêng

Kennedy trước đó nói bà “thừa nhận không đáng tin” nên phải từ chức. Monarez kể khác: Kennedy tỏ ra rất lo khi bà trao đổi với các nghị sĩ, yêu cầu bà không lặp lại. “Ông nói không thể tin tôi vì tôi đã chia sẻ thông tin về cuộc trò chuyện. Tôi đáp: ‘Nếu ông không thể tin tôi, hãy sa thải tôi.’”

Bối cảnh an ninh: vụ xả súng ở CDC và làn sóng đe dọa

Monarez và Houry cho biết họ lo cho an toàn nhân viên trước ngôn từ chống vắc xin và vụ xả súng 8/8 tại khuôn viên CDC: tay súng bắn gần 500 phát, giết cảnh sát David Rose; khoảng 180 viên trúng các tòa nhà. “Mỗi viên đạn nhằm vào một con người,” Houry nói, cho hay nhiều nhân viên ngại phát biểu công khai hoặc xin rút tên khỏi bài báo khoa học vì sợ bị nhắm mục tiêu.

Monarez kết luận: “Tôi lo ngại sâu sắc việc thông tin sai lệch tiếp tục lan truyền sẽ xói mòn không chỉ sức khỏe, an toàn của trẻ em mà còn đào sâu chia rẽ.”

Điểm đáng chú ý sắp tới: ACIP họp trong tuần này; CDC chưa có giám đốc thường trực; Nhà Trắng nói không có kế hoạch xóa bỏ lịch tiêm chủng. Trọng tâm tranh luận: vai trò chứng cứ khoa học trong chính sách vắc xin và giới hạn can thiệp chính trị vào cơ quan y tế công cộng.