Việc Bộ Công an Việt Nam đồng ý mua hai trực thăng hiện đại từ tập đoàn quốc phòng Lockheed Martin của Hoa Kỳ đang thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận trong và ngoài nước. Đây là một trong những thỏa thuận quốc phòng đáng chú ý nhất kể từ khi Mỹ chính thức dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam vào năm 2016.
Theo Viện Hải quân Hoa Kỳ, dòng trực thăng mà Việt Nam đặt mua từng được Hải quân Mỹ chọn làm ứng viên cho chương trình Trực thăng Tổng thống (VXX) vào năm 2014. Điều này cho thấy Việt Nam không chỉ mua vũ khí để trang bị, mà còn đang tiếp cận những công nghệ hiện đại hàng đầu thế giới.
Tuy nhiên, theo giới phân tích quốc tế, quyết định này không đơn thuần mang yếu tố kỹ thuật hay tài chính. Việc Bộ Công an – chứ không phải Bộ Quốc phòng – đứng ra thực hiện thương vụ cho thấy đây là một bước đi đầy tính toán trong nội bộ chính trị Việt Nam.
Không ít chuyên gia nhận định, đây là một phần trong cuộc chạy đua quyền lực giữa Bộ Công an và phe Quân đội, dưới sự chỉ đạo chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm. Việc hiện đại hóa lực lượng Công an không chỉ để phục vụ mục tiêu an ninh, mà còn để khẳng định vai trò ngày càng trung tâm của lực lượng này trong hệ thống chính trị.
Thỏa thuận mua trực thăng từ Mỹ được nhìn nhận như một “chiến lược kép”: vừa nâng cấp năng lực thực chiến – đặc biệt trong tình huống kiểm soát bất ổn nội địa, vừa là biểu tượng cho tầm ảnh hưởng và vị thế ngày càng lớn của Tổng Bí thư Tô Lâm trước thềm Đại hội Đảng lần thứ XIV.
Được biết, từ năm 2022, Bộ Công an đã bắt đầu đàm phán với Lockheed Martin về thương vụ này. Giá trị hợp đồng ước tính hơn 100 triệu USD, bao gồm cả chương trình đào tạo phi công và đội ngũ kỹ thuật vận hành.
Việc lựa chọn dòng trực thăng cao cấp đến từ Hoa Kỳ – thay vì Nga hoặc Trung Quốc như truyền thống – cũng phản ánh một chuyển hướng chiến lược quan trọng trong tư duy đối ngoại và an ninh. Đồng thời, nó khẳng định quyết tâm của Tổng Bí thư Tô Lâm trong việc nâng cấp lực lượng An ninh nội địa, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống chính trị đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc quyền lực.
Đây có thể được xem là một “nước cờ mang tính quyết định” trong cuộc cạnh tranh giữa các phe phái trong nội bộ Đảng. Đặc biệt, nó làm suy yếu vai trò truyền thống của Quân đội trong bảo vệ an ninh quốc gia, khi Công an ngày càng thể hiện khả năng độc lập và hiện đại hóa vượt trội.
Trên hết, thương vụ trực thăng Lockheed Martin không chỉ là giao dịch thương mại quốc phòng, mà còn là một tín hiệu cho thấy Tô Lâm đang xây dựng một nền an ninh trị toàn diện – nơi Công an nắm thế chủ động cả về chiến lược và công nghệ trong kỷ nguyên mới của chính trường Việt Nam sau Đại hội XIV.
🧭 Phản ứng từ Trung Quốc: Cảnh giác, nghi ngờ và gia tăng theo dõi
🔴 1. Trung Quốc xem đây là bước đi lệch trục
Bắc Kinh từ lâu luôn cảnh giác với bất kỳ động thái nào của Việt Nam hướng về phương Tây – đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh nội địa.
Việc một cơ quan nhạy cảm như Bộ Công an Việt Nam – vốn có nhiệm vụ bảo vệ chính trị nội bộ và kiểm soát xã hội – mua trực thăng từ Mỹ, khiến Trung Quốc nghi ngờ về sự thay đổi chiến lược trong cấu trúc an ninh của Việt Nam.
🔴 2. Tô Lâm và Bộ Công an là “ẩn số khó lường” với Bắc Kinh
Khác với Bộ Quốc phòng – vốn có truyền thống quan hệ chặt chẽ với Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), Bộ Công an dưới thời Tô Lâm lại có dấu hiệu “tự chủ hóa”, không phụ thuộc vào mô hình an ninh kiểu Trung Quốc như trước.
Trung Quốc lo ngại rằng sự hiện đại hóa Công an Việt Nam sẽ giảm ảnh hưởng của họ, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm soát dư luận, công nghệ giám sát và an ninh mạng – những lĩnh vực mà trước đây Trung Quốc cung cấp khá nhiều thiết bị và tư vấn.
🔴 3. Phản ứng ngầm: Gia tăng hoạt động "đối trọng mềm"
Trung Quốc có thể tăng cường quan hệ ngầm với các phe thân Bắc Kinh trong Đảng CSVN, điển hình là nhóm của Lương Cường và một số nhân vật trong hệ thống quân đội, tuyên giáo.
Đồng thời, gia tăng các kênh “thăm dò chính trị” và tình báo mềm, nhằm theo dõi sự thay đổi tư duy an ninh của Việt Nam.
🟦 Phản ứng từ Hoa Kỳ: Ủng hộ, thận trọng và thăm dò cơ hội
✅ 1. Mỹ xem đây là kết quả rõ rệt từ chính sách “dỡ bỏ cấm vận vũ khí”
Từ năm 2016, Hoa Kỳ đã chính thức dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam. Tuy nhiên, suốt gần một thập kỷ, giao dịch quốc phòng song phương diễn ra rất hạn chế do nhiều yếu tố kỹ thuật và chính trị.
Thương vụ này là dấu hiệu tích cực đầu tiên, đặc biệt vì nó đến từ một cơ quan nhạy cảm như Bộ Công an. Điều này cho thấy:
Mỹ đã có niềm tin nhất định vào sự ổn định chính trị tại Việt Nam.
Việt Nam đang dịch chuyển dần khỏi sự lệ thuộc vào vũ khí Nga và công nghệ Trung Quốc.
✅ 2. Mỹ ủng hộ nhưng vẫn theo dõi chặt chẽ
Dù ủng hộ về mặt chiến lược, Washington vẫn thận trọng theo dõi cách sử dụng trực thăng và công nghệ đi kèm:
Mỹ muốn đảm bảo rằng vũ khí và thiết bị không bị “tráo đổi công nghệ” cho bên thứ ba (ám chỉ Trung Quốc).
Đồng thời, Washington cũng theo dõi xem liệu Bộ Công an Việt Nam có dùng công nghệ này để đàn áp nhân quyền hoặc kiểm soát chính trị nội bộ quá mức hay không – điều có thể gây khó xử về mặt ngoại giao, đặc biệt với Quốc hội Hoa Kỳ.
✅ 3. Cơ hội mở rộng hợp tác an ninh – chống Trung Quốc
Nếu thương vụ này diễn ra suôn sẻ, đây có thể là tiền đề để:
Mở rộng hợp tác an ninh biển (giữa Cảnh sát biển Việt Nam và Lực lượng tuần duyên Mỹ).
Tăng cường chia sẻ thông tin tình báo về Trung Quốc, đặc biệt tại Biển Đông.
Tạo tiền đề cho hợp tác công nghệ quốc phòng kiểu “quasi-NATO” với các nước như Nhật, Hàn, Úc.
